Başlıklar
ToggleBOŞANMA DAVALARINDA MADDİ TAZMİNAT : Boşanacak veya boşanmış eşlerin, diğerinden maddi tazminat isteyebilmesi belirli koşulların gerçekleşmesine bağlı tutulmuştur. Bu koşulların bir kısmı maddi, bir kısmı biçimseldir. Maddi Tazminata Hükmedilebilmesinin koşulları : *Öncelikle ortada bir boşanma kararının olması, yani tarafların boşanmasına karar verilmiş olması, *Talep olmadan hâkim tazminata hükmedemeyeceğinden bu tazminatın talep edilmiş olması, *Söz konusu talebin kısmî olarak yani fazlası saklı kalmak kaydıyla değil hesaplamaya dayalı zararının tamamının istenmiş olması, *Boşanma kararının verilmesine dayanak teşkil eden nedenler bakımından maddi tazminat talep edenin, karşı tarafa kıyasla daha az kusurlu olması, *Davacı tarafın boşanma yüzünden mevcut veya beklenen menfaatlerinin zedelenmiş olması, *Kusursuz veya daha az kusurlu eşin, mevcut veya ileride ortaya çıkması beklenen menfaatlerinin zedelenmesi ile boşanma arasında nedensellik bağı olması gerekir. Tazminat isteyenin daha az kusurlu olması: Bilindiği üzere 743 sayılı Türk Kanunu Medenisi’nin 143/1 hükmünde ‘kabahatsiz karı veya kocanın’ deyimi kullanılmıştı. Ancak gerek öğretide gerekse Yargıtay uygulamasında bu deyimin mutlak kusursuzluk olarak anlaşılmaması gerektiği konusunda görüş birliği vardı. Aksi halde metindeki tabire göre uygulanmaya çalışıldığında tazminata hükmedilmesi neredeyse gayrikabil hale gelir zira yaşamın olağan seyrine göre bir tarafın tam manasıyla kusursuz olması zor bir ihtimaldir. Tazminat konusunda kusur belirlemede Yargıtay’ın ölçüsü; Tazminat isteyenin herhangi bir kusurundan ziyade boşanmaya yeterli bir kusurun bulunmamasıdır. Bu meyanda kusur, boşanmayı sağlayacak nispette ‘ağır kusur’ yerine ‘hafif kusur’ niteliğinde olmalıdır 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun Md. 174 f-1 hükmü uyarınca mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir tazminat isteyebilir. Buna göre, kusurlu taraftan uygun bir tazminat isteyen mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenmiş olan eş, kusursuz ise maddi tazminat verilmelidir. Buna karşılık eşit kusur söz konusu ise maddi tazminat istemi reddedilmelidir. TMK md. 174/1’e göre tazminat isteyen eşin boşanmada kusursuz veya daha az kusurlu olması zorunludur. Eşlerin birbirlerine karşılıklı hakaret etmeleri dışında boşanma sebebi oluşturan bir eylemleri kanıtlanmamışsa eşit kusurlu sayılırlar ve maddi tazminat verilemez. Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen eş, ağır kusurlu ise tazminat istemi reddolunur. Kusurlu taraftan uygun bir tazminat isteyen, mevcut veya beklenen menfaatleri zedelenen eş, tam kusurlu ise maddi tazminat istemi reddedilmelidir. Tazminat istenenin kusurlu olması: Boşanma yüzünden mevcut veya beklenen menfaatleri zedelenen eşin karşı taraftan maddi tazminat talep edebilmesi, tazminat istenenin kusurlu olmasına bağlıdır. Yargıtay, hiçbir sebep yokken boşanma davası açmayı da kusurlu bir davranış olarak görmektedir.(Y2HD 9.5.1997, 3869-5065) Maddi Tazminatı Telep Edilme Zamanı: Maddi tazminat, boşanma davasıyla birlikte veya boşanma davası sonuçlandıktan sonra talep edilebilir. Maddi tazminatın boşanma davası ile birlikte talep edilmemesi halinde, maddi tazminatla ilgili dava, boşanma kararının kesinleşme gününden itibaren 1 yıl içinde açılmalıdır. Maddi tazminatın belirlenmesinde göz önüne alınacak hususlar, *Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir tazminat talebinde bulunabilir. *Maddi tazminata esas alınabilecek ve boşanma yüzünden haleldar olduğu ileri sürülen menfaatler, toplumun genel yapısı, ülke ve yaşam gerçekleri göz önüne alınmak suretiyle ve her halde evlilik birliğinin sürdüğü dönemde normal koşullar altında bir eşin, diğer eşten yapmasını bekleyebileceği ölçüde makul ve ciddi istekler, mevcut veya beklenen menfaatler sayılır. *Boşanmakla, diğer eşin sağladığı olanaklardan yoksun kalınacağından tarafların ekonomik ve sosyal durumuna uygun yoksun kalınan destekle uyumlu bir maddi tazminat takdiri gerekmektedir. Uygun maddi tazminat, tarafların ekonomik, sosyal ve kültürel durumuna göre uyumlu olan mevcut ve beklenen menfaattir. *Beklenen çıkarların karşılığı olan tazminat miktarı, boşanma olmasaydı kusursuz olan eşin evlilik birliği içinde sağlayacağı yararlar kadar olmalıdır. *Maddi tazminata hükmedilirken belirlenmesi gereken; var olan ve beklenen yararların ne olduğu kanunda belirtilmemiş olup bu husus, hâkimin takdirine bırakılmıştır. Maddi tazminatın ödenme şekli; *Maddi tazminat toptan veya durumun gereklerine göre irat biçiminde ödenebilir. *İrat biçiminde ödenen maddi tazminat, alacaklı tarafın yeniden evlenmesi ya da taraflardan birinin ölümüyle ortadan kalkar. Alacaklı tarafın evlenme olmaksızın fiilen evliymiş gibi yaşaması, yoksulluğun ortadan kalkması ya da haysiyetsiz hayat sürmesi halinde de ödeme mahkeme kararıyla kaldırılır. *Tarafların mali durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin gerektirdiği hallerde iradın arttırılmasına veya azaltılmasına karar verilebilir. *Hâkim istem halinde, irat biçiminde ödenmesine karar verilen maddi tazminat veya nafakanın gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir. Maddi tazminatın istenmesinde zaman aşımı: Evliliğin boşanma nedeniyle sona ermesinden doğan dava hakları, boşanma hükmünün kesinleşmesinin üzerinden bir yıl geçmekle ortadan kalkar. Bu süre hak düşürücü bir süre niteliği taşımadığından, süresinden sonra açılan maddi tazminat davasında karşı tarafın vaktinde zamanaşımı itirazında bulunmaması halinde hâkim, konuyu re’sen dikkate alamayacaktır. Görevli ve Yetkili Mahkeme: Maddi ve manevi tazminat davalarında görevli mahkeme; Aile mahkemeleridir. Aile mahkemesinin bulunmadığı yerlerde bu yetki ile yetkili kılınmış Asliye Hukuk Mahkemeleri de yetkilidir. Maddi ve manevi tazminat davalarında yetkili mahkeme; eşlerden birinin yerleşim yeri mahkemesi veya boşanma davasına bakan mahkemedir. Maddi Tazminat Taleplerinde Faiz: Boşanma davalarında maddi ve manevi tazminat ancak, boşanma ile ilgili hükmün kesinleşmesiyle gündeme gelir Maddi veya manevi tazminat ancak boşanma kararının kesinleşmesiyle belirgin ve muaccel bir alacak haline gelir. Bu sebeple faiz uygulaması da dava tarihinden itibaren değil, boşanma kararının kesinleşmesine müteakip iktisap edilir.
YARGITAY KARARI:
Boşanma, boşanmada maddi tazminat, hafif kusur, hafif kusurlu tarafın maddi tazminat talebi
T.C. YARGITAY Hukuk Genel Kurulu Esas: 2005/2-729 Karar: 2005/705 Tarih: 07.12.2005 ÖZET: Somut olayda taraflar 1977 yılında evlenmişlerdir. Bu evlilikten müşterek iki çocukları bulunmaktadır. Davacının 10-12 sene öncesinde aynı işyerinde birlikte çalıştıkları kendisinden 20 yaş küçük bir kadınla ilişkisi olduğu, bu kadınla birlikte çok samimi olarak dolaştığı, sinemaya gittiği, daha sonra ilişkisini ilerletip karı koca hayatı yaşadığı bu sebeple önce evine geç gelmeye başladığı bir süre sonra ise tamamen müşterek haneyi terkedip bu kadınla birlikte yaşadığı, bankada memur olan ve daha sonra emekli olan davalının da katkısı ile alınan taşınmazların davacı üzerine kaydedildiği anlaşılmaktadır. Hal böyle olunca; boşanmaya davacının eşini metres hayatı yaşayarak uzun süredir aldatma biçiminde gerçekleşen eyleminin neden olduğu, davalının eylemlerinin boşanmaya neden olan olaylarla arasında doğrudan bir illiyet bağının bulunmadığı, bu fer`i nitelikteki kusurların tazminat istenmesine engel olmayacağı anlaşılmaktadır. (743 sayılı MK. m. 143) (4721 sayılı MK. m. 174) (4722 sayılı MKYUŞHK. m. 1) KARAR METNİ: Taraflar arasındaki ‘boşanma ve tazminat’ davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; K. 3. Aile Mahkemesince boşanma davasının kabulüne nafaka isteminin kısmen kabulüne maddi ve manevi tazminat isteminin kısmen kabulüne dair verilen 19.3.2004 tarih ve 2003/4-2004/425 s. kararın tetkiki davacı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 2. Hukuk Dairesinin 5.10.2004 tarih ve 2004/7873-11242 s. ilamı ile; (…4722 s. yasanın 1. maddesi hükümü de dikkate alındığında olaya 743 s. Türk Yasası Medenisi hükümlerinin uygulanması gerekir. 1- Davalı vekili, 21.05.2004 günlü dilekçesiyle temyiz talebinden feragat ettiğini bildirdiğinden davalının temyiz dilekçesinin feragat sebebiyle reddine karar verilmesi gerekmiştir. 2- Davacının temyizine gelince; Hüküm maddi ve manevi tazminat yönünden temyiz edilmiştir. Toplanan delillerden davacının bir başka kadınla ilişkisinin olduğu, tanıklar Z., R. ve Y`nın beyanlarından anlaşılmaktadır.