Ceza Hukuku Nedir?

Ceza hukuku nedir? Hukuk; toplumsal düzeni tesis etmeye yönelmiş ve yaptırımlarla desteklenen kurallar bütünüdür.  Hukuk sistemi olarak tarif edebileceğimiz bu kurallar kümesi, sosyal ilişkilerin karmaşık doğası ve çok yönlülüğü nedeniyle birçok alt dala ayrılır. Bunların arasında herkesin bir şekilde temas ettiği alanların başında gelen ceza hukuku ve Türk Ceza Kanunu, adaletsizliği ve hukuksuzluğu oluşturan insan fiillerinden hangilerinin suç veya kabahat olarak tanımlanacağını düzenleyen ve yaptırımlara bağlayan hukuk dalıdır. Aynı zamanda Ceza Hukuku, bu davranışın hangi durumlarda suç veya kabahat teşkil edeceğini ve bu kabahatlerin işlenmesi durumunda hangi yaptırımların uygulanacağını belirleyen hukuk disiplinidir. 

Kısacası devletin asli görevi, meşru ve adil bir toplumsal düzen kurmak ve sürdürmek olurken, bu görevi hukuk sistemi, yasalar ve toplumun kendisine devrettiği yaptırım gücüyle yerine getirir.  Esasen ülkede yürürlükte olan tüm hukuk kurallarının amacı, insanlar arasındaki ilişkileri düzenlemek ve böylece toplumun barış ve düzen içinde yaşamasını sağlamaktır. Ceza hukuku da diğer hukuk disiplinleri gibi, kaynaklarını bu genel amaca katkıda bulunmak amacıyla kullanır ve tüm insanların hukuk düzeni içerisinde yaşam hakkı başta olmak üzere temel hak ve özgürlüklerinin korunmasını sağlar.

Bu noktada ceza hukukunun özelde de Türk Ceza Hukuku’nun temel ilkeleri ile toplumsal düzenin korunmasına sağladığı katkıların irdelenmesi gerekiyor. Hukuku ve hukukun kurallarını dikkate almaksızın eylem ve fiillerde bulunmak, toplum düzeninin sağlanması amacına zarar verecek ve kamu düzeni de bundan olumsuz şekilde etkilenecektir.

Ceza Hukuku sisteminin temel özellikleri

Ceza Hukuku sisteminin temel özelliklerini şu şekilde sıralamak mümkündür;

• Ceza Hukuku dahilinde toplum düzenini koruyan kural ve kaideler aynı zamanda toplumun din, örf ve geleneklerinden de beslenir. Din kuralları, ahlak kuralları ve örf ve âdet kuralları da hukuk kuralları gibi toplumsal yaşamı düzenleyen davranış normlarındandır
• Doğal olarak, toplumu oluşturan insanların bir bütün halinde bu davranış normlarının gereklerine uygun davranmaları, onların etik gelişimleri ile de ilgilidir.
• Ceza Hukuku, belirlenen kural ve kaidelere aykırı bir fiil meydana geldiğinde yine belirlenen esaslara göre yaptırım uygular
• Ceza Hukuku’nun öngördüğü kural ve yaptırımlar, kamu düzeninin sağlanması, korunması ve sürdürülmesi amaçlarına hizmet eder. 
• Ceza Hukuku’nun yaptırımları ve belirlediği esaslar, sadece devletin tüzel kişiliği ve gücü ile (meşru otorite) uygulanır. 
• Devlet, ceza hukuku kuralları olmaksızın toplumsal yaşamı barış içinde tutma görevini etkin bir şekilde yerine getiremez. Sadece devlet, ceza hukukunu toplumsal bir düzen kurmak amacıyla ve hukuk devleti içinde kullanmalıdır.
• Ceza hukuku, suç oluşturan fiilleri ve bunlara uygulanan yaptırımları gösteren bir hukuk disiplinidir. Suç önleyici etkisi olan ceza hukuku, hukuki değerleri koruma işlevine sahiptir.
• Ceza Hukuku’nu düzenleyen yasalar (ceza kanunları); hukuki değerleri ihlal eden saldırıları suç olarak tanımlayarak işlevini yerine getirir ve bu kamu düzenin devamlı olarak sağlanmasına olanak tanır.
• Ceza Hukuku, sosyal yaşamını düzenlemeye, kamu düzenini sağlamaya odaklanır. Bu düzenin ihlaline yol açacak suçun ve suçlunun tanımın yapar ve gerektiğinde yasal olarak yaptırım uygular.
• Ceza hukuku, kamu düzeninin sağlanmasına yasal dayanak teşkil eden kamu hukuku içinde yer alan ve uygulanan bir bilim dalıdır. Çünkü suçun işlenmesiyle toplum ile suç işleyen kişi (fail) arasında bir ihlal ilişkisi ortaya çıkar. Toplum suçların tanımlanması ve yaptırımların konulması yetkisini devlete devretmiş olduğundan kuralların konulup korunmasına ve faillerin cezalandırılmasına ilişkin yetki yine devlet eliyle kullanır.

Ceza Hukuku Genel Hükümler

Maddi ceza hukuku nedir?

Hangi fiillerin suç teşkil ettiğini, suçun unsurlarını, suçlar için öngörülmüş yaptırımları (cezaları) ve tüm bunlara ilişkin temel ilkeleri inceleyen hukuk dalı maddi ceza hukukudur. Maddi ceza hukukuna ilişkin temel kanun 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’dur.

Maddi ceza hukukunda, ceza hukukunun genel hükümleri ve ceza hukukunun özel hükümleri iki ayrı kısımda ele alınır ve düzenlenir. 

Bugün yürürlükte olan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun genel hükümleri birinci maddeden 75. Maddeye kadar olan kısmında yer alır. Aynı kanunun özel hükümleri ise 76. Maddeden başlayarak 345. Maddeye kadar olan kısmıdır ve bu bölümler iki farklı kitap ya da iki farklı hukuk olarak karşımıza çıkar.

BİRİNCİ KİTAP 

Genel Hükümler

BİRİNCİ KISIM

Temel İlkeler, Tanımlar ve Uygulama Alan 

BİRİNCİ BÖLÜM 

Temel İlkeler ve Tanımlar

MADDE 1 Ceza Kanununun amacı      

MADDE 2 Suçta ve cezada kanunilik ilkesi     

MADDE 3 Adalet ve kanun önünde eşitlik ilkesi 

MADDE 4 Kanunun bağlayıcılığı 

MADDE 5 Özel kanunlarla ilişki 

MADDE 6 Tanımlar

İKİNCİ BÖLÜM 

Kanunun Uygulama Alanı 

MADDE 7   MADDE 7

MADDE 8 Yer bakımından uygulama 

MADDE 9 Yabancı ülkede hüküm verilmesi 

MADDE 10 Görev suçları 

MADDE 11 Vatandaş tarafından işlenen suç 

MADDE 12 Yabancı tarafından işlenen suç 

MADDE 13Diğer suçlar 

MADDE 14 Seçimlik cezalarda soruşturma 

MADDE 15 Soruşturma koşulu olan cezanın hesaplanması 

MADDE 16 Cezadan mahsup 

MADDE 17 Hak yoksunlukları

MADDE 18 Geri verme 

MADDE 19 Yabancı kanunun göz önünde bulundurulması 

İKİNCİ KISIM 

Ceza Sorumluluğunun Esasları 

BİRİNCİ BÖLÜM 

Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği, Kast ve Taksir 

MADDE 20 Ceza sorumluluğunun şahsiliği 

MADDE 21 Kast 

MADDE 22 Taksir 

MADDE 23 Netice sebebiyle ağırlaşmış suç 

İKİNCİ BÖLÜM 

Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenler 

MADDE 24 Kanunun hükmü ve amirin emri 

MADDE 25 Meşru savunma ve zorunluluk hâli 

MADDE 26 Hakkın kullanılması ve ilgilinin rızası 

MADDE 27 Sınırın aşılması 

MADDE 28 Cebir ve şiddet, korkutma ve tehdit 

MADDE 29 Haksız tahrik 

MADDE 30 Hata 

MADDE 31 Yaş küçüklüğü 

MADDE 32 Akıl hastalığı

MADDE 33 Sağır ve dilsizlik 

MADDE 34 Geçici nedenler, alkol veya uyuşturucu madde etkisinde olma 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 

Suça Teşebbüs 

MADDE 35 Suça teşebbüs 

MADDE 36 Gönüllü vazgeçme 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 

Suça İştirak 

MADDE 37 Faillik 

MADDE 38 Azmettirme 

MADDE 39 Yardım etme 

MADDE 40 Bağlılık kuralı

MADDE 41 İştirak hâlinde işlenen suçlarda gönüllü vazgeçme 

BEŞİNCİ BÖLÜM 

Suçların İçtimaı 

MADDE 42 Bileşik suç 

MADDE 43 Zincirleme suç 

MADDE 44 Fikrî içtima

ÜÇÜNCÜ KISIM

Yaptırımlar 

BİRİNCİ BÖLÜM 

Cezalar 

MADDE 45 Cezalar 

MADDE 46 Hapis cezaları 

MADDE 47 Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası 

MADDE 48 Müebbet hapis cezası 

MADDE 49 Süreli hapis cezası 

MADDE 50 Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırımlar 

MADDE 51 Hapis cezasının ertelenmesi 

MADDE 52 Adli para cezası

İKİNCİ BÖLÜM 

Güvenlik Tedbirleri

MADDE 53 Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma 

MADDE 54 Eşya müsaderesi

MADDE 55 Kazanç müsaderesi 

MADDE 56 Çocuklara özgü güvenlik tedbirleri 

MADDE 57 Akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirleri 

MADDE 58 Suçta tekerrür ve özel tehlikeli suçlular 

MADDE 59 Sınır dışı edilme 

MADDE 60 Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbirleri 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 

Cezanın Belirlenmesi ve Bireyselleştirilmesi 

MADDE 61 Cezanın belirlenmesi 

MADDE 62 Takdiri indirim nedenleri

MADDE 63 Mahsup 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 

Dava ve Cezanın Düşürülmesi 

MADDE 64 Sanığın veya hükümlünün ölümü 

MADDE 65 Af 

MADDE 66 Dava zamanaşımı 

MADDE 67 Dava zamanaşımı süresinin durması veya kesilmesi 

MADDE 68 Ceza zamanaşımı 

MADDE 69 Ceza zamanaşımı ve hak yoksunlukları 

MADDE 70 Müsaderede zamanaşımı 

MADDE 71 Ceza zamanaşımının kesilmesi 

MADDE 72 Zamanaşımının hesabı ve uygulanması 

MADDE 73 Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı suçlar 

MADDE 74 Dava veya cezanın düşmesinin etkisi 

MADDE 75 Ön ödeme 

Ceza Hukuku Özel Hükümler 

Ceza Kanunundaki özel hükümler kasten adam öldürme, işkence, cinsel taciz ve saldırı, hakaret, hırsızlık, yağma, uyuşturucu ticareti gibi suç tiplerini düzenlemekte ve yaptırıma bağlamaktadır. 

Ceza Kanunundaki özel hükümlerde, ceza gerektiren suçlar belirli kriterlere göre sınıflandırılmaktadır. Kanun koyucu bu sınıflandırmada suçun maddi ve manevi unsurları, faili, öngörülen yaptırım, suçun görünüş şekilleri, saikı, suçun yeri ve zamanı gibi birçok kriteri dikkate almıştır. Hukuka aykırı olarak işlenen ve suç teşkil eden her türlü fiil, hukuki değeri ihlal eder ve ona zarar verir. Suçun ihlal ettiği değer, ceza fiilinin maddi nesnesidir. Buna göre Ceza Hukuku, haksızlık ve hukuka aykırılık oluşturan davranışları, hırsızlık, saldırı, taciz gibi kesin hükümlerle isimlendirerek açık ve kesin bir şekilde suç olarak tanımlar. 

Ceza hukukunun temel kanunu olan 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun özel hükümleri şu şekilde maddeler halinde sıralanır;

İKİNCİ KİTAP 

Özel Hükümler 

BİRİNCİ KISIM 

Uluslararası Suçlar 

BİRİNCİ BÖLÜM 

Soykırım ve İnsanlığa Karşı Suçlar 

MADDE 76 Soykırım 

MADDE 77 İnsanlığa karşı suçlar 

MADDE 78 Örgüt 

İKİNCİ BÖLÜM 

Göçmen Kaçakçılığı ve İnsan Ticareti

MADDE 79 Göçmen kaçakçılığı

MADDE 80 İnsan ticareti 

İKİNCİ KISIM 

Kişilere Karşı Suçlar 

BİRİNCİ BÖLÜM 

Hayata Karşı Suçlar 

MADDE 81 Kasten öldürme 

MADDE 82 Nitelikli hâller 

MADDE 83 Kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi 

MADDE 84 İntihara yönlendirme 

MADDE 85 Taksirle öldürme 

İKİNCİ BÖLÜM 

Vücut Dokunulmazlığına Karşı Suçlar 

MADDE 86 Kasten yaralama 

MADDE 87 Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama 

MADDE 88 Kastla yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi 

MADDE 89 Taksirle yaralama 

MADDE 90 İnsan üzerinde deney 

MADDE 91 Organ veya doku ticareti 

MADDE 92 Zorunluluk hâli 

MADDE 93 Etkin pişmanlık 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 

İşkence ve Eziyet 

MADDE 94 İşkence 

MADDE 95 Neticesi sebebiyle ağırlaşmış işkence 

MADDE 96 Eziyet 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 

Koruma, Gözetim, Yardım veya Bildirim Yükümlülüğünün İhlâli 

MADDE 97 Terk 

MADDE 98 Yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi 

BEŞİNCİ BÖLÜM 

Çocuk Düşürtme, Düşürme veya Kısırlaştırma 

MADDE 99 Çocuk düşürtme 

MADDE 100 Çocuk düşürme 

MADDE 101 Kısırlaştırma 

ALTINCI BÖLÜM 

Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar 

MADDE 102 Cinsel saldırı 

MADDE 103 Çocukların cinsel istismarı

MADDE 104 Reşit olmayanla cinsel ilişki 

MADDE 105 Cinsel taciz 

YEDİNCİ BÖLÜM 

Hürriyete Karşı Suçlar 

MADDE 106 Tehdit 

MADDE 107 Şantaj 

MADDE 108 Cebir 

MADDE 109 Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma 

MADDE 110 Etkin pişmanlık 

MADDE 111 Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbiri uygulanması 

MADDE 112 Eğitim ve öğretim hakkının engellenmesi 

MADDE 113 Kamu hizmetlerinden yararlanma hakkının engellenmesi 

MADDE 114 Siyasî hakların kullanılmasının engellenmesi 

MADDE 115 İnanç, düşünce ve kanaat hürriyetinin kullanılmasını engelleme 

MADDE 116 Konut dokunulmazlığının ihlâli 

MADDE 117 İş ve çalışma hürriyetinin ihlâli 

MADDE 118 Sendikal hakların kullanılmasının engellenmesi 

MADDE 119 Ortak hüküm 

MADDE 120 Haksız arama 

MADDE 121 Dilekçe hakkının kullanılmasının engellenmesi 

MADDE 122 Nefret ve ayırımcılık 

MADDE 123 Kişilerin huzur ve sükununu bozma 

MADDE 124 Haberleşmenin engellenmesi 

SEKİZİNCİ BÖLÜM 

Şerefe Karşı Suçlar 

MADDE 125 Hakaret 

MADDE 126 Mağdurun belirlenmesi 

MADDE 127 İsnadın ispatı 

MADDE 128 734 İddia ve savunma dokunulmazlığı 

MADDE 129 Haksız fiil nedeniyle veya karşılıklı hakaret 

MADDE 130 Kişinin hatırasına hakaret 

MADDE 131 Soruşturma ve kovuşturma koşulu 

DOKUZUNCU BÖLÜM 

Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Karşı Suçlar 

MADDE 132 Haberleşmenin gizliliğini ihlâl 

MADDE 133 Kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması 

MADDE 134 Özel hayatın gizliliğini ihlâl 

MADDE 135 Kişisel verilerin kaydedilmesi 

MADDE 136 Verileri hukuka aykırı olarak verme veya ele geçirme 

MADDE 137 Nitelikli hâller 

MADDE 138 Verileri yok etmeme 

MADDE 139 Şikâyet 

MADDE 140 Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbiri uygulanması 

ONUNCU BÖLÜM

Malvarlığına Karşı Suçlar 

MADDE 141 Hırsızlık 

MADDE 142 Nitelikli hırsızlık 

MADDE 143 Suçun gece vakti işlenmesi 

MADDE 144 Daha az cezayı gerektiren hâller 

MADDE 145 Malın değerinin az olması 

MADDE 146 Kullanma hırsızlığı 

MADDE 147 Zorunluluk hâli 

MADDE 148 Yağma 

MADDE 149 Nitelikli yağma 

MADDE 150 Daha az cezayı gerektiren hâl 

MADDE 151 Mala zarar verme 

MADDE 152 Mala zarar vermenin nitelikli hâlleri 

MADDE 153 İbadethanelere ve mezarlıklara zarar verme

MADDE 154 Hakkı olmayan yere tecavüz 

MADDE 155 Güveni kötüye kullanma 

MADDE 156 Bedelsiz senedi kullanma 

MADDE 157 Dolandırıcılık 

MADDE 158 Nitelikli dolandırıcılık 

MADDE 159 Daha az cezayı gerektiren hâl 

MADDE 160 Kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf 

MADDE 161 Hileli iflâs 

MADDE 162 Taksirli iflâs 

MADDE 163 Karşılıksız yararlanma 

MADDE 164 Şirket veya kooperatifler hakkında yanlış bilgi 

MADDE 165 Suç eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi 

MADDE 166 Bilgi vermeme 

MADDE 167 Şahsî cezasızlık sebebi veya cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsî sebep 

MADDE 168 Etkin pişmanlık 

MADDE 169 Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbiri uygulanması 

ÜÇÜNCÜ KISIM 

Topluma Karşı Suçlar 

BİRİNCİ BÖLÜM

Genel Tehlike Yaratan Suçlar 

MADDE 170 Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması 

MADDE 171 Genel güvenliğin taksirle tehlikeye sokulması 

MADDE 172 Radyasyon yayma 

MADDE 173 Atom enerjisi ile patlamaya sebebiyet verme 

MADDE 174 Tehlikeli maddelerin izinsiz olarak bulundurulması veya el değiştirmesi 

MADDE 175 Akıl hastası üzerindeki bakım ve gözetim yükümlülüğünün ihlâli 

MADDE 176 İnşaat veya yıkımla ilgili emniyet kurallarına uymama

MADDE 177 Hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması 

MADDE 178 İşaret ve engel koymama 

MADDE 179 Trafik güvenliğini tehlikeye sokma 

MADDE 180 Trafik güvenliğini taksirle tehlikeye sokma 

İKİNCİ BÖLÜM 

Çevreye Karşı Suçlar 

MADDE 181 Çevrenin kasten kirletilmesi 

MADDE 182 Çevrenin taksirle kirletilmesi 

MADDE 183 Gürültüye neden olma 

MADDE 184 İmar kirliliğine neden olma 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 

Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar 

MADDE 185 Zehirli madde katma 

MADDE 186 Bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti 

MADDE 187 Kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde ilâç yapma veya satma 

MADDE 188 Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti 

MADDE 189 Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbiri uygulanması 

MADDE 190 Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma 

MADDE 191 Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmak ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak 

MADDE 192 Etkin pişmanlık 

MADDE 193 Zehirli madde imal ve ticareti 

MADDE 194 Sağlık için tehlikeli madde temini 

MADDE 195 Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranma 

MADDE 196 Usulsüz ölü gömülmesi 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 

Kamu Güvenine Karşı Suçlar 

Madde 197 Parada sahtecilik 

MADDE 198 Paraya eşit sayılan değerler 

MADDE 199 Kıymetli damgada sahtecilik 

MADDE 200 Para ve kıymetli damgaları yapmaya yarayan araçlar 

MADDE 201 Etkin pişmanlık 

MADDE 202 Mühürde sahtecilik 

MADDE 203 Mühür bozma 

MADDE 204 Resmî belgede sahtecilik 

MADDE 205 Resmî belgeyi bozmak, yok etmek veya gizlemek 

MADDE 206 Resmî belgenin düzenlenmesinde yalan beyan 

MADDE 207 Özel belgede sahtecilik 

MADDE 208 Özel belgeyi bozmak, yok etmek veya gizlemek 

MADDE 209 Açığa imzanın kötüye kullanılması 

MADDE 210 Resmî belge hükmünde belgeler 

MADDE 211 Daha az cezayı gerektiren hâl 

MADDE 212 İçtima 

BEŞİNCİ BÖLÜM 

Kamu Barışına Karşı Suçlar 

Madde 213 Halk arasında korku ve panik yaratmak amacıyla tehdit 

MADDE 214 Suç işlemeye tahrik 

MADDE 215 Suçu ve suçluyu övme 

MADDE 216 Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama 

MADDE 217 Kanunlara uymamaya tahrik 

MADDE 218 Ortak hüküm 

MADDE 219 Görev sırasında din hizmetlerini kötüye kullanma 

MADDE 220 Suç işlemek amacıyla örgüt kurma 

MADDE 221 Etkin pişmanlık 

MADDE 222 Şapka ve Türk harfleri 

ALTINCI BÖLÜM 

Ulaşım Araçlarına veya Sabit Platformlara Karşı Suçlar 

Madde 223 Ulaşım araçlarının kaçırılması veya alıkonulması 

MADDE 224 Kıta sahanlığında veya münhasır ekonomik bölgedeki sabit platformların işgali 

YEDİNCİ BÖLÜM 

Genel Ahlaka Karşı Suçlar 

Madde 225 Hayasızca hareketler 

MADDE 226 Müstehcenlik 

MADDE 227 Fuhuş 

MADDE 228 Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama 

MADDE 229 Dilencilik 

SEKİZİNCİ BÖLÜM

Aile Düzenine Karşı Suçlar 

Madde 230 Birden çok evlilik, hileli evlenme, dinsel tören 

MADDE 231 Çocuğun soy bağını değiştirme 

MADDE 232 Kötü muamele 

MADDE 233 Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlâli 

MADDE 234 Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması 

DOKUZUNCU BÖLÜM 

Ekonomi, Sanayi ve Ticarete İlişkin Suçlar 

Madde 235 İhaleye fesat karıştırma 

MADDE 236 Edimin ifasına fesat karıştırma 

MADDE 237 Fiyatları etkileme 

MADDE 238 Kamuya gerekli şeylerin yokluğuna neden olma 

MADDE 239 Ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması 

MADDE 240 Mal veya hizmet satımından kaçınma 

MADDE 241 Tefecilik

MADDE 242 Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbiri uygulanması 

ONUNCU BÖLÜM 

Bilişim Alanında Suçlar 

Madde 243 Bilişim sistemine girme 

MADDE 244 Sistemi engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme 

MADDE 245 Banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması 

MADDE 245/A Yasak cihaz veya programlar 

MADDE 246 Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbiri uygulanması 

DÖRDÜNCÜ KISIM 

Millete ve Devlete Karşı Suçlar ve Son Hükümler 

BİRİNCİ BÖLÜM 

Kamu İdaresinin Güvenilirliğine ve İşleyişine Karşı Suçlar 

MADDE 247 Zimmet 

MADDE 248 Etkin pişmanlık 

MADDE 249 Daha az cezayı gerektiren hâl 

MADDE 250 İrtikâp 

MADDE 251 Denetim görevinin ihmali 

MADDE 252 Rüşvet 

MADDE 253 Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbiri uygulanması 

MADDE 254 Etkin pişmanlık 

MADDE 255 Nüfuz Ticareti 

MADDE 256 Zor kullanma yetkisine ilişkin sınırın aşılması 

MADDE 257 Görevi kötüye kullanma 

MADDE 258 Göreve ilişkin sırrın açıklanması 

MADDE 259 Kamu görevlisinin ticareti 

MADDE 260 Kamu görevinin terki veya yapılmaması 

MADDE 261 Kişilerin malları üzerinde usulsüz tasarruf 

MADDE 262 Kamu görevinin usulsüz olarak üstlenilmesi 

MADDE 263 Kanuna aykırı eğitim kurumu 

MADDE 264 Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma 

MADDE 265 Görevi yaptırmamak için direnme 

MADDE 266 Kamu görevine ait araç ve gereçleri suçta kullanma 

İKİNCİ BÖLÜM 

Adliyeye Karşı Suçlar 

MADDE 267 İftira 

MADDE 268 Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması 

MADDE 269 Etkin pişmanlık 

MADDE 270 Suç üstlenme 

MADDE 271 Suç uydurma 

MADDE 272 Yalan tanıklık 

MADDE 273 Şahsî cezasızlık veya cezanın azaltılmasını gerektiren sebepler 

MADDE 274 Etkin pişmanlık 

MADDE 275 Yalan yere yemin 

MADDE 276 Gerçeğe aykırı bilirkişilik veya tercümanlık 

MADDE 277 Yargı görevi yapanı, bilirkişiyi veya tanığı etkilemeye teşebbüs 

MADDE 278 Suçu bildirmeme 

MADDE 279 Kamu görevlisinin suçu bildirmemesi 

MADDE 280 Sağlık mesleği mensuplarının suçu bildirmemesi

 MADDE 281 Suç delillerini yok etme, gizleme veya değiştirme 

MADDE 282 Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama 

MADDE 283 Suçluyu kayırma 

MADDE 284 Tutuklu, hükümlü veya suç delillerini bildirmeme 

MADDE 285 Gizliliğin ihlâli

MADDE 286 Ses veya görüntülerin kayda alınması 

MADDE 287 Genital muayene 

MADDE 288 Adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs 

MADDE 289 Muhafaza görevini kötüye kullanma 

MADDE 290 Resmen teslim olunan mala el konulması ve bozulması 

MADDE 291 Başkası yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girme 

MADDE 292 Hükümlü veya tutuklunun kaçması 

MADDE 293 Etkin pişmanlık 

MADDE 294 Kaçmaya imkân sağlama 

MADDE 295 Muhafızın görevini kötüye kullanması

MADDE 296 Hükümlü veya tutukluların ayaklanması

MADDE 297 İnfaz kurumuna veya tutukevine yasak eşya sokmak

MADDE 298 Hak kullanımını ve beslenmeyi engelleme 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 

Devletin Egemenlik Alametlerine ve Organlarının Saygınlığına Karşı Suçlar 

MADDE 299 Cumhurbaşkanına hakaret 

MADDE 300 Devletin egemenlik alametlerini aşağılama 

MADDE 301 Türk Milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devletini, Devletin kurum ve organlarını aşağılama 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 

Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar 

MADDE 302 Devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak 

MADDE 303 Düşmanla iş birliği yapmak 

MADDE 304 Devlete karşı savaşa tahrik 

MADDE 305 Temel millî yararlara karşı faaliyette bulunmak için yarar sağlama 

MADDE 306 Yabancı devlet aleyhine asker toplama 

MADDE 307 Askerî tesisleri tahrip ve düşman askerî hareketleri yararına anlaşma 

MADDE 308 Düşman devlete maddî ve malî yardım 

BEŞİNCİ BÖLÜM 

Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar 

MADDE 309 Anayasayı ihlâl 

MADDE 310 Cumhurbaşkanına suikast ve fiilî saldırı 

MADDE 311 Yasama organına karşı suç 

MADDE 312 Hükûmete karşı suç 

MADDE 313 Türkiye Cumhuriyeti Hükûmetine karşı silahlı isyan 

MADDE 314 Silahlı örgüt 

MADDE 315 Silâh sağlama 

MADDE 316 Suç için anlaşma 

ALTINCI BÖLÜM 

Millî Savunmaya Karşı Suçlar 

MADDE 317 Askerî komutanlıkların gaspı 

MADDE 318 Halkı askerlikten soğutma 

MADDE 319 Askerleri itaatsizliğe teşvik 

MADDE 320 Yabancı hizmetine asker yazma, yazılma 

MADDE 321 Savaş zamanında emirlere uymama 

MADDE 322 Savaş zamanında yükümlülükler

MADDE 323 Savaşta yalan haber yayma 

MADDE 324 Seferberlikle ilgili görevin ihmali

MADDE 325 Düşmandan unvan ve benzeri payeler kabulü

YEDİNCİ BÖLÜM 

Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk

MADDE 326 Devletin güvenliğine ilişkin belgeler 

MADDE 327 Devletin güvenliğine ilişkin bilgileri temin etme 

MADDE 328 Siyasal veya askerî casusluk 

MADDE 329 Devletin güvenliğine ve siyasal yararlarına ilişkin bilgileri açıklama 

MADDE 330 Gizli kalması gereken bilgileri açıklama 

MADDE 331 Uluslararası casusluk 

MADDE 332 Askerî yasak bölgelere girme 

MADDE 333 Devlet sırlarından yararlanma, Devlet hizmetlerinde sadakatsizlik 

MADDE 334 Yasaklanan bilgileri temin 

MADDE 335 Yasaklanan bilgilerin casusluk maksadıyla temini 

MADDE 336 Yasaklanan bilgileri açıklama 

MADDE 337 Yasaklanan bilgileri siyasal veya askerî casusluk maksadıyla açıklama 

MADDE 338 Taksir sonucu casusluk fiillerinin işlenmesi 

MADDE 339 Devlet güvenliği ile ilgili belgeleri elinde bulundurma 

SEKİZİNCİ BÖLÜM 

Yabancı Devletlerle Olan İlişkilere Karşı Suçlar 

MADDE 340 Yabancı devlet başkanına karşı suç 

MADDE 341 Yabancı devlet bayrağına karşı hakaret 

MADDE 342 Yabancı devlet temsilcilerine karşı suç 

MADDE 343 Karşılıklılık koşulu 

DOKUZUNCU BÖLÜM 

Son Hükümler 

MADDE 344 Yürürlük 

MADDE 345 Yürütme 

Ceza Hukuku Sisteminde özel hükümlerde ele alınan düzenlemeler kişinin her türlü maddi ve manevi bütünlüğüne, topluma ve devlete karşı yapılan saldırıları ve ihlalleri kapsamaktadır.

Türk Ceza Kanunun özel hükümleri Uluslararası suçlar kapsamında soykırım ve insanlığa karşı suçlarla başlamaktadır. Göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti suçu da bu bölümde ele alınmıştır. 

Hemen ardından ikinci Kısım ‘da Kişilere Karşı Suçlar düzenlenmiştir. Bu bölüm; 

• Hayata Karşı Suçlar (kasten öldürme, taksirle ölüme sebebiyet verme)
• Vücut dokunulmazlığına Karşı Suçlar (kasten yaralama, taksirle yaralama, insan üzerinde deney, organ ve doku ticari gibi suçlar) 
• İşkence ve Eziyet
• Koruma Gözetim Yardım ve Bildirim Yükümlülüğünün İhlali  
• Çocuk Düşürtme, Düşürme ve Kısırlaştırma 
• Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar (Cinsel saldırı, çocukların cinsel istismarı, cinsel taciz gibi suçlar)  
• Hürriyete Karşı Suçlar (tehdit, şantaj, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma, konut dokunulmazlığını ihlal vs.) 
• Şerefe Karşı Suçlar (hakaret, kişinin hatırasına hakaret) 
• Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Karşı Suçlar (Haberleşmenin gizliliğini ihlal, Özel hayatın gizliliğini ihlâl, kişisel verilerin kaydedilmesi vs.)  
• Malvarlığına karşı Suçlar (hırsızlık, gasp, yağma, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık, nitelikli dolandırıcılık, güveni kötüye kullanma, mala zarar verme, İbadethanelere ve mezarlıklara zarar verme gibi suçlar) düzenlenmiş ve yaptırıma bağlanmıştır. 

Üçüncü kısımda toplum karşı suçlar yer almaktadır. Bu kısımda; 

• Genel Tehlike Yaratan Suçlar, (Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması, trafik güvenliğini tehlikeye sokma vs.) 
• Çevreye Karşı Suçlar (Çevrenin kasten kirletilmesi, gürültüye neden olma, imar kirliliğine neden olma suçları) 
• Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar (Bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti, Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti, Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma MADDE 190 1073 Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmak ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak, Zehirli madde imal ve ticareti, Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranma) 
• Kamu Güvenine Karşı Suçlar (Parada sahtecilik, resmî belgede sahtecilik vs.) 
• Kamu Barışına Karşı Suçlar (Suç işlemeye tahrik, suçu ve suçluyu övme vs.)
• Ulaşım Araçlarına ve Sabit Platformlara Karşı Suçlar 
• Genel Ahlaka Karşı Suçlar (Fuhuş, kumar oynanması için yer sağlama gibi suçlar) 
• Aile Düzenine Karşı Suçlar (Birden çok evlilik, Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlâli, çocuğun kaçırılması ve alıkonulması vs.)  
• Ekonomi Sanayi ve Ticarete İlişkin Suçlar (Edimin ifasına fesat karıştırma, tefecilik vs.) 
• Bilişim alanında Suçlar (Bilişim sistemine girme, banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması gibi suçlar) 

Ceza Hukuku, tüm hükümleri ile suçları tanımlar, unsurlarını ortaya koyar, yaptırımlarını ve kovuşturma usullerini belirleyerek kamu düzeninin korunmasına hizmet eder. 

Ceza Muhakemesi Hukuku

Ceza Mahkemesi kapsamında ele alınan ceza soruşturması ve ceza davası, isnat edilen suçun işlenip işlenmediğinin araştırılması ve ceza hükmünün ihlal edilip edilmediğinin kesin ve net olarak ortaya konulması sürecidir. Ceza Hukuku; işlendiği iddia edilen suçun, meydana gelip gelmediği, suçu işlediği iddia edilen kişinin cezai ehliyetinin bulunup bulunmadığı, cezaya karşı kişinin sorumlu tutulup tutulmayacağı ve buna göre söz konusu yaptırımın türü ve çeşidinin araştırılmasına ve tespitine olanak verir.

Ceza Muhakemesi Hukuku, ceza davalarını düzenleyen bir hukuk dalı olarak çeşitli ilkeleri ortaya koyar. Ceza Muhakemesi Kanununun amacı hak ihlaline yol açmadan maddi gerçeği aramak ve bulmaktır.

Ceza Hukuku sistemi içinde yer alan Ceza Muhakemesi Kanununa göre ceza davasının nasıl yürütüleceği gerek suçlunun ve gerekse de mağdurun hak, yetki ve yükümlülüklerinin neler olduğu belirlenir. Suç söz konusu olduğunda suçun yaptırıma bağlanması ve yaptırımların uygulanması (infazı) sürecinde soruşturma, dava, savunma ve karara bağlama süreçleri işletilir. 

Burada önem arz eden nokta ceza davasının amacının net bir şekilde ortaya konulmasıdır. Söz konusu ceza hukukunun ve ceza davasının amacı, işlenen suç karşısında şüpheli olarak nitelendirilen muhatabın haklarını da savunarak, gerçekten suçun vuku bulduğunun araştırılmasına ilişkin esasların belirlenmesidir. 

Ancak ceza muhakemesi sürecinin en önemli ve en dikkat edilmesi gereken aşaması soruşturma sürecidir. Bu süreç, işlenen fiilin suç teşkil etmesi, ya da suç teşkil etmesine ilişkin şüphelerin varlığının yetkili makam ve kişilerce araştırılması ve incelenmesidir. Buna göre her şüphe edilen kişi mutlak suçlu değildir.

Ceza Mahkemesi işlem ve uygulamalarına göre bir fiilin suç olarak algılanması ve yasal sürecin işletilmesi için birtakım şartlar bulunmalıdır. 

• Bazı suç tiplerinde şikâyet esastır, bir fiilin dava ve soruşturmaya konu edilebilmesi için suçun mağdurunun (suçtan zarar gören) usulüne uygun bir şikâyetinin bulunması gerekir. Söz konusu dava, yargılama ve cezalandırma süreci yapılacak olan şikayetle başlar. Şikâyetten vazgeçmek mümkündür. Herhangi bir konuda mağdur olan kişi şikayetçi olmaktan vazgeçebilir. Ancak şikâyetten vazgeçme hakkı, dava sürecinin sonuçlanması ve kesin kararın verilmesinden önce kullanılmalıdır, kesin karar verildikten sonra vazgeçme hakkı bulunmaz.
• Kural olarak, ceza yargılaması şarta bağlı değildir. Bununla birlikte soruşturma açılması ve kovuşturma yapılması, davanın icrası bazı şartların yerine getirilmesine veya herhangi bir engelin bulunmamasına bağlı ise, cezai takibat koşullarından bahsedilir. Örneğin hâkim ve savcıların görevleri esnasında işlenen suçlardan dolayı haklarında soruşturma, inceleme yapılması HSK’nın ilgili dairesinin teklifi ile Adalet Bakanı’nın iznine bağlıdır. Bu izin yoksa soruşturma ve dava şartı gerçekleşmemiş demektir ve ceza yargılaması söz konusu olmaz. 

Ceza mahkemesi davasının şartları, ceza davasının yasallık eşiğini oluşturduğundan ve şart oluşmadan yargılama yapılması mümkün olamayacağından tüm aşama ve izin süreçlerinin hassasiyetle yürütülmesi gerekmektedir. 

Ceza Hukukunun Temel İlkeleri

Ceza hukuku, gerek suç teşkil eden herhangi bir fiilden zarar görenin (mağdur) gerekse de suç işlediği iddia edilen bireyin (şüpheli) hak ve özgürlüklerini en çok etkileyen hukuk disiplinidir. Bu nedenle ceza hukuku, soruşturma ve davanın tarafı olan her bir bireyin tüm hak ve hukukunun ve özgürlüğünün güvence altına alındığı ve güvence için de bazı ilkelerin yürürlüğe konulduğu hukuk sistemidir.

Ceza Hukukunun temel ilkelerinden en önemlileri şu şekildedir;

• Suç ve cezada kanuniliğin uygulanması ilkesi

Kanunsuz suç ve ceza olmaz (Nullum cri- men nulla poena sine lege) ilkesi, kanunilik ilkesi olarak da adlandırılan bu prensibe göre  hiç kimse kanunun açıkça suç saymadığı bir fiilden dolayı cezalandırılamaz; hiç kimse bir fiil için kanunda gösterilen ceza dışında bir ceza ile veya kanunda gösterilen cezadan daha ağır bir ceza ile cezalandırılamaz 

• Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 38. Maddesi şu hükmü havidir; “kimse, işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanunun suç saymadığı bir fiilden dolayı cezalandırılamaz; kimseye suçu işlediği zaman kanunda o suç için konulmuş olan cezadan daha ağır bir ceza verilemez”.

• Suç ve ceza işlemlerinde kusurluluk ilkesinin uygulanması

Basitçe anlatmaya çalışırsak bu ilke fiilin kusurluluğuyla ilgilidir. Failin hareket ve neticeden ibaret eylemi kasten veya taksirle gerçekleştirmiş olmasıdır. Hukuka uygun bir şekilde hareket edebilme imkânına sahip olan failin, hukuka aykırı bir davranışı seçmiş ve gerçekleştirmiş olması nedeniyle bu fiilin ona yüklenebilmesi ve fiilinden dolayı kınanabilmesi şeklinde tarif edilmektedir. 

Ceza hukukunda kusur, bir eylemin isnat yeteneği mevcut bir kimse tarafından bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesidir. Failin cezalandırılabilmesi için hukuka aykırı fiili bilerek ve isteyerek icra etmiş olması gerekir. Bu ilkeden de ancak fiili bizzat işlemiş failin cezalandırılabileceği prensibi türetilmiştir. Bu ilkenin Ceza Kanunundaki karşılığı TCK Md. 20/1 ‘de yer almaktadır: “Ceza sorumluluğu şahsîdir. Kimse başkasının fiilinden dolayı sorumlu tutulamaz.”

Meydana gelen eylemler sonrasında gerçek suçlunun belirlenmesi, gerçek suçlunun bulunması ve suça uygun cezanın uygulanması için bu temel ilkeler göz önünde bulundurulur.

Ceza Hukuku çerçevesinde temel olarak alınan bu iki ilkenin dışında, modern ceza adaleti sistemlerinde, bireylerin temel haklarının sağlanmasını amaçlayan bazı başka ilkeler de belirlenmiştir. Bunlar şu şekilde sıralanır;

• İnsanilik ilkesinin benimsenmesi
• Hata ve kusur ilkesinin benimsenmesi
• Kanun önünde her bireyin eşitlik ilkesinin benimsenmesi
• Suç ve cezada orantılı olma ilkesinin benimsenmesi

Tüm ilkelerin net bir şekilde belirlenmesi ve esaslarına göre göz ardı edilmeden uygulanması yasalar önünde herkesin eşit haklara sahip olması, suçluluğu ispat edilinceye kadar herkesin masum sayılması ve adaletin sağlanmasına yöneliktir.

Kanunilik ilkesi, suç ve ceza söz konusu olduğunda hem mağdur olan kişinin hem de suçlu olduğu iddia edilen şüphelinin güvenliğini ve haklarını korumaya yönelir ve gereklidir.

Suçun niteliği, suça verilecek ceza, ağırlaştırıcı sebepler, hafifleştirici sebepler, güvenlik tedbirleri ve diğer tüm konular kanunda açıkça belirtilmelidir. Aksi halde suçlunun haklarının korunup korunmadığı, objektif olarak yargılanıp yargılanmadığı ve cezalandırılıp cezalandırılmadığı sorgulanır. 

Suçun ve cezanın kanuniliği hem suç ilişkisinin unsurlarının hem de suç için belirlenen cezanın kanunda açık, net ve anlaşılır bir şekilde belirtilmesini gerektirir. Fiilin suç olarak kabul edilebilmesi için ceza normuna tıpatıp uymalıdır. Ceza hukukunda, cezai suçlar ceza normları tarafından düzenlenir. Suçu tanımlayan herhangi bir yasal hüküm, “cezai norm” olarak adlandırılır. 

Suç ve cezayı oluşturan ceza normları; Kurallar ve yaptırımlardan oluşur. Kural, belirli bir eylemi gerçekleştirme emridir. Belirli bir davranışı yapmak veya yapmamak için bir komuttur. Yaptırım, kuralları çiğnemenin yasal sonucudur.

Yukarda da belirtildiği gibi bir yargılama sürecinin başlaması ve sonuçlandırılabilmesi için suç tipine uyan hukuka aykırı bir fiilin, suçtan zarar gören birinin ve kovuşturma şartlarının ve  diğer unsurların bulunması gerekir. 

Bunların dışında Ceza Muhakemesi ilkeleri arasında şunlar da sayılabilir;

• Dava süreci başlatılmadan hiç kimse yargılanamaz
• Kamusallık ilkesi ceza davasının temelidir
• Dava sürecinde maddi gerçeklik araştırılmalıdır
• Her türlü şüpheden sanık faydalanır, faydalandırılır
• Suça ilişkin aleniyet ilkesi ve işletilmesi
• Hukuk devleti ve işleyişi ilkesi
• Herkesin haysiyetini koruma ve kolama ilkesi
• Bağımsız adli yargılama ilkesinin işletilmesi
• Özel hayatın ve mahremiyetin gizliliği ve korunması ilkesi

Bu ilkeler dahilinde yargılama sürecinin devam ettirilmesi hem suçlu olarak itham edilen zanlının hem de mağdurun haklarını ve hürriyetlerini korumaya yöneliktir. Ceza muhakemesi hukukunu anlamak için özellikle bu ilkeleri incelemekte fayda vardır.
Ayrıca Bursa ceza avukatı hakkındaki yazımızı okuyabilirsiniz.