İngilizce kökenli olan Deport terimi; kişi veya grupların yasal olmayan bir şekilde bir ülkede bulunmaları durumunda, resmi makamların bu kişileri ülkeden çıkarmak veya sınır dışı etmek için aldığı kararları ve bu kararların uygulanma sürecini ifade etmektedir. Deport veya sınır dışı etme işlemi, kişi veya grupların yasal olarak bulunmadıkları bir ülkede kalmalarının engellenmesini ve ilgili ülkeden uzaklaştırılmalarını amaçlar.

Sınır dışı edilme veya uluslararası hukuk terminolojisiyle deportasyon; bulunduğu ülkenin vatandaşı olmayan yabancıların, egemen devlet tarafından ülke topraklarından çıkarılması uygulamasıdır. Bu uygulamanın gerekçesi genellikle kamu düzenini ve kamu güvenliğini korumaktır.

Deport sadece yabancıların tabi tutulabileceği bir uygulamadır. Türk hukukuna göre yabancı; Türkiye Cumhuriyeti devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan kişidir. Ülke vatandaşı olan kişiler hakkında deport kararı verilemez. Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 23. Maddesi Vatandaşların sınır dışı edilemeyeceğini ve yurda girme hakkından yoksun bırakılamayacağını düzenlemektedir.

Kimler Deport Edilebilir?

Bir kişinin deport edilip edilemeyeceği, bir ülkenin göç ve göçmenlik yasalarına bağlı olarak değişir.  Uluslararası hukukta deport, genellikle, aşağıdaki nedenlere dayandırılmaktadır.

Yasadışı Göç: Bir kişi yasa dışı bir şekilde bir ülkeye girmişse veya yasa dışı bir şekilde bulunuyorsa, bu kişi deport edilebilir.

Vize veya İkamet İzni İhlali: Bir kişi, vize veya ikamet izni gibi sürelerinin dolmasından sonra da ülkede kalmaya devam etmesi deportasyon nedeni olarak kabul edilmektedir.

Suç İşleme: Yabancının bulunduğu ülkede ciddi bir suç işlemesi genellikle deport nedeni sayılmaktadır.

Sahtecilik ve Göç Hukukuna Uygun Olmayan Davranışlar: Kişinin, göç yasalarına aykırı davranışlarda bulunması veya sahte belgeler kullanması da deport nedeni olabilir.

Ulusal Güvenlik Endişesi: Yabancının ülkenin ulusal güvenliğini tehdit edebilecek bir konumda bulunduğunun değerlendirilmesi deport işlemi başlatılmasına neden olabilir.

Deport işlemi yasal süreçlere tabidir ve kişiye itiraz etme veya yasal temsil talep etme hakkı tanır. Deport kararı verilmeden önce birçok fiili ve hukuki olgu dikkate alınır.

Türk Hukukuna Göre Kimler Deport Edilebilir.

Deport veya sınır dışı etme süreci, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununda düzenlenmiştir. YUKK m. 54 ‘de hangi yabancıların sınır dışı edileceği açıkça belirtilmiştir.

Buna göre;

• İşlediği suç nedeniyle hapis cezasına mahkûm edilenlerden sınır dışı edilmesi gerektiği değerlendirilenler.
• Terör örgütü destekleyicisi, üyesi veya yöneticisi yahut çıkar amaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olanlar
• Türkiye’ye girişte yahut vize ve ikamet izinleri için yapılan işlemlerde gerçek dışı bilgi ve sahte belge kullananlar
• Türkiye’de bulunduğu süre zarfında geçimini meşru olmayan yollardan sağlayanlar
• Kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar

“Kamu güvenliği yönünden tehdit” ifadesi, bir kişinin bir ülkenin kamu düzenini veya güvenliğini tehlikeye atabilecek bir davranış veya aktiviteye sahip olduğu durumları ifade eder. Bu tür bir tehdit, hemen hemen bütün ülkelerde deport kararı alınması nedeni olarak kabul edilmektedir.

Kamu güvenliği yönünden tehdit, ülke yasalarında farklı şekillerde tanımlanabilir. Genellikle aşağıdaki haller kamu güvenliğine tahdit olarak kabul edilir.

Ciddi Suçlar: Suç işleme kamu güvenliği açısından tehdit olarak kabul edilir. YUKK ‘da yabancının suç işlemesi sınır dışı etme nedeni olarak sayılmıştır.

Terör Bağlantısı: Bir kişi terör örgütleriyle bağlantılıysa veya terör eylemlerine katılmışsa, bu kişi kamu güvenliği için bir tehdit olarak kabul edilir.  YUKK m. 54/1-b ‘ de ayrı bir deport nedeni olarak sayılmıştır.

Şiddet veya Tehdit Davranışları: Bir kişi şiddet içeren davranışlar sergilerse veya başkalarına yönelik tehditlerde bulunursa, bu da kamu güvenliği tehdidi olarak kabul edilebilir.

Organize Suçlar: Bir kişi organize suç örgütleriyle ilişkilendirilmişse veya bu tür bir örgüte üye ise, bu kişi kamu güvenliği için genellikle bir tehdit olarak kabul edilir.

Deport işlemi, bu tür tehditlerin varlığına dair somut kanıtların bulunduğu hallerde yapılır.  Kişiye savunma hakkı tanınır ve bir avukatla temsil edilme hakkı vardır.

• Vize veya vize muafiyeti süresini on günden fazla aşanlar yahut vizesi iptal edilenler
• İkamet izinleri iptal edilenler
• İkamet izni bulunup da süresinin sona ermesinden itibaren kabul edilebilir gerekçesi

olmadan ikamet izni süresini on günden fazla ihlal edenler

• Çalışma izni olmadan çalıştığı tespit edilenler
• Türkiye’ye yasal giriş veya Türkiye’den yasal çıkış hükümlerini ihlal edenler ya da bu hükümleri ihlale teşebbüs edenler
• Türkiye’ye giriş yasağı bulunmasına rağmen Türkiye’ye geldiği tespit edilenler hakkında deport (sınır dışı etme) kararı alınır.
• Uluslararası koruma başvurusu reddedilen, uluslararası korumadan hariç tutulan, başvurusu kabul edilemez bulunmuş olan, , başvurusunu geri çeken veya başvurusu geri çekilmiş sayılan, uluslararası koruma statüleri sona eren veya yetkili makamlarca iptal edilenlerden haklarında verilen son karardan sonra Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’na göre Türkiye’de kalma hakkı bulunmayanlar
• İkamet izni uzatma başvuruları reddedildiği halde on gün içinde Türkiye’den çıkış yapmayanlar.
• 7070 Sayılı Kanun’un 31. Maddesi ile Kanuna eklenen düzenleme ile “Uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından tanımlanan terör örgütleriyle ilişkili olduğu değerlendirilenler” de sınırdışı edilir.

Kimler Deport Edilemez?

Uluslararası göç hukukunda özel duruma sahip bazı kişileri sınır dışı edilemeyeceği kabul edilmektedir. Bunun nedenleri şunlardır.

İşkence ve Kötü Muamele Yasakları: İnsan haklarına dair uluslararası sözleşmeler veya çeşitli milletlerarası antlaşmalar, sınır dışı edilen kişilerin işkence veya kötü muamele görmelerini önlemeyi amaçlar. Bu nedenle, bir kişinin sınır dışı edilirken işkence veya kötü muameleye maruz kalma riski göz önünde bulundurulur.

İnsanlık Dışı Muameleye Karşı Koruma: Sınır dışı edilen bazı kişilerin, ülkelerine dönüşlerinde zulme veya ağır insan hakları ihlallerine maruz kalma riski vardır. Bu nedenle, uluslararası hukuk, bu kişilere zulme karşı koruma sağlama sorumluluğunu öngörür. İnsanlık dışı veya aşağılayıcı muamele, uluslararası hukuk tarafından yasaklanmıştır. Bu nedenle, sınır dışı edilen kişilerin bu tür muamelelere tabi tutulmasını önlemek için koruma sağlanması gerekebilir.

Mülteci Statüsü: Bir kişi, sınır dışı edilmediğinde mülteci statüsüne sahip olabileceği için, mülteci hukuku ve uluslararası koruma ilkeleri bu kişilerin sınır dışı edilmemesini gerektirebilir. Mülteci statüsü, kişinin kendi ülkesindeki insanlık dışı muameleye karşı korunma ihtiyacının gereği olarak tanınmış yasal bir statüyü ifade eder.

Aile Birliği: Bazı uluslararası insan hakları belgeleri, aile birliği prensibini kabul eder ve aileyi bir arada tutma hakkını vurgular. Bu nedenle, aile üyeleri farklı uyruklara sahip olsalar bile, sınır dışı edilen kişilerin aileleriyle bir arada kalmasına olanak tanınabilir.

Temel İnsan Hakları: Uluslararası insan hakları belgeleri, her bireyin temel insan haklarına saygı gösterilmesini savunur. Sınır dışı edilen kişilerin de bu haklara sahip olması ve bu hakların korunması gerektiğini belirler.

Bu nedenlerle, uluslararası insan hakları anlayışı, bazı kişilerin sınır dışı edilemeyeceğini kabul eder ve bu kişilere uluslararası koruma sağlanmasını öngörür. Bu prensipler, günümüzde, insan haklarına saygı ve insanların yaşamlarının ve güvenliklerinin korunması amacıyla uluslararası düzeyde kabul edilmiş normlardır.

Türkiye ‘ de bu anlayışı YUKK m. 55 ile iç hukuka taşımıştır.

6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 55. Maddesine göre durumları Kanunun 54. Maddesinde yazılı sınır dışı etme şartlarına uysa bile;

• Gönderileceği ülkede ölüm cezasına, işkenceye, onur kırıcı yada insanlık dışı cezaya veya insanlık dışı muameleye maruz kalacağı konusunda ciddi emareler bulunanlar
• Önemli sağlık sorunları, yaş ve hamilelik nedeniyle seyahat etmesi riskli olanlar
• Hayati tehlike oluşturan hastalıkları için tedavisi devam ederken sınır dışı edileceği ülkede tedavi imkânına sahip olamayacaklar
• Mağdur destek uygulamalarından yararlanmakta olan insan ticareti mağdurları
• Psikolojik, fiziksel veya cinsel şiddet mağdurları (tedavileri tamamlanıncaya kadar) sınır dışı edilemez.

Göç Hukuku Danışmanlığı

Göç hukuku danışmanlığı, kişilere ve kurumlara göç hukuku ile ilgili rehberlik ve danışmanlık hizmetleri sunan bir avukatlık alanını ifade eder. Göç hukuku, bir ülkeden diğerine göç etme, çalışma, sığınma, vatandaşlık başvuruları ve diğer göçle ilgili yasal konuları kapsar. Göç hukuku danışmanları, bireylerin veya işverenlerin göç hukuku süreçlerini anlamalarına, uygun belgeleri hazırlamalarına ve yasal gereksinimlere uygun olarak hareket etmelerine yardımcı olur.

Göç hukuku danışmanlarının sağladığı hizmetler şunları içerebilir.

Göçmenlik ve Vize Başvuruları: Kişilerin çalışma, eğitim, aile birliği veya diğer nedenlerle bir ülkeye göç etmek için gereken vize veya oturum izni başvurularını hazırlama ve yönlendirme.

Sığınma Başvuruları: Sığınma statüsü talepleriyle ilgili danışmanlık. Sığınma başvurularını hazırlama ve mülteci statüsü kazanma sürecinde rehberlik.

Vatandaşlık Başvuruları: Kişilerin uzun vadeli ikamet sonrası vatandaşlık başvurularını yönlendirme ve başvuruların hazırlanmasına yardımcı olma.

İşverenler için Göç Danışmanlığı: İşverenlerin yabancı çalışanları işe alma ve çalışma izinlerini düzenleme sürecinde yardımcı olma.

Göçmenlerin Haklarını Koruma: Göçmenlerin haklarını savunma, ayrımcılığa karşı koruma, haksız işten çıkarmaları önleme ve diğer yasal konularda rehberlik.

Göç Hukuku Eğitimi: Göç hukuku danışmanları, müşterilerine göç hukuku konularında bilgi verir ve gerektiğinde eğitim sağlar.

Mahkeme Önünde Temsil: Sığınma başvurularının reddedilmesi, sınır dışı etme, idari gözetim altına alma gibi sorunların yargı süreçlerinde müvekkillere danışmanlık ve hukuki temsil sağlama.

Göç hukuku danışmanları, kişilerin ve işverenlerin göçle ilgili yasal zorlukları aşmalarına yardımcı olurlar ve kişilerin yasa ve yönetmeliklere uygun olarak göç süreçlerini yönetmelerine katkı sağlarlar. Göç hukuku danışmanları, mevcut yasaları takip ederler ve uygun yasal yollar ve seçenekler sunarlar. Bu hizmetler kısmen veya tamamen, hukuk büroları, avukatlar, danışmanlık şirketleri veya bağımsız göç hukuku danışmanları tarafından sunulabilir.