İş Hukuku Yargıtay Kararı: Sendika Yetki Tespitine İtiraz

İş Hukuku Yargıtay Kararı: Sendika Yetki Tespitine İtirazT.C.
YARGITAY
9. Hukuk Dairesi
  o        İŞKOLU TESPİTİNE İTİRAZ o        YETKİ TESPİTİ DAVASI o        GÖREV o        İŞYERLERİN 2822 SAYILI YASA UYARINCA İŞLETME KABUL EDİLEMEMESİ o        İŞLETME KABUL EDİLEMEYEN İŞYERLERİ o        ASIL İŞ / YARDIMCI İŞ o        İŞLETME TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ   Özet :Davacı işveren 2821 sayılı Sendikalar Kanunu’nun 4. maddesinde ön görülen prosedüre uymadan dava açmış olduğundan öncelikle işyerinin girdiği iş kolonun tespiti ön mesele kabul edilerek anılan yasa hükmünce Çalışma ve Soysal Güvenlik Bakanlığı`na iş kolu tespit başvurusunda bulunmak üzere davacıya süre verilmelidir. İş yerleri işletme kabul edilecek olursa; yani aynı iş kolunda kurulu farklı işyerlerinin varlığı kabul edilir ise; yetki tespiti davası işletme merkezinin bulunduğu yerdeki iş mahkemesinde görülecektir. İş yerleri işletme kabul edilemez ise; yani ayrı ayrı iş kolunda farklı iş yerleri olduğu kabul edilir ise; aynı iş kolunda kurulu birden fazla iş yerine sahip bir işletme söz konusu olmayacaktır. Bu halde yetki tespiti davası için yetkili mahkeme, başvuru konusu yapılan asıl işin görüldüğü fabrika iş yerine göre belirlenecektir, Bu tür itirazlar iş yerinin bağlı olduğu Bölge Çalışma Müdürlüğünün bulunduğu yerdeki iş davalarına bakmakla görevli mahkemede yapılması gerekecektir. Yine iş yeri işletme kabul edilemez ise ve fabrika da görülen işler asıl iş, merkez iş yerinde görülen iş ise yardımcı iş ise, merkez iş yerinin asıl işi tamamlayan bir yapısının bulunması nedeniyle fabrika iş yeri ile birlikte tek iş yeri oluşturacaktır. Yetki tespiti davası için yetkili mahkeme asıl işin görüldüğü fabrika işyerine göre belirlenecek, itirazın iş yerinin bağlı olduğu Bölge Çalışma Müdürlüğü’nün bulunduğu yerdeki iş davalarına bakmakla görevli mahkemede yapılması gerekecektir.( 2821 s. Sendikalar K m. 4, 60 ) ( 2822 s. TİSGLK m. 3, 15 )   YARGITAY İLAMI

Davacı 2822 Sayılı Yasa’nın 15. maddesi vd. hükümleri gereği Çalışma Bakanlığı`nın 09 Ekim 2009 gün ve B.13.0.ÇGM -140-01 3355 (048001) yetki ine ve belgesine itiraz ve anılan yetkinin iptaline karar verilmesi istemiştir.

Yerel , zlik kararı vermiştir.

Hüküm süresi içinde davacı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Davacı vekili, işyerinde çelik, metal işleme, üretme vb. buna bağlı işkolu faaliyeti bulunmadığını, işyerinde madenciliğe dayalı ve bunun işlenmesine ilişkin üretim olduğunu, bu nedenle işkolu açısından ilgili ve yetkili gereken sendikanın Çelik-İş Sendikası olmayıp; madencilik işkolunda faaliyet gösteren sendika olması gerektiğini, Yetki belgesinde belirtilen işçi ve üye sayısının da fiili duruma uygun olmadığını, oranın yasanın aradığı oranın altında olduğunu belirterek Çalışma Bakanlığı`nın 09 Ekim 2009 gün ve B.13.0.ÇGM-140-01 33555 (048001) yetki tespitinin iptaline karar verilmesini ve 2 no’lu “Madencilik İşkolu”na girdiğinin , karar verilmesi gerektiğini iddia etmiştir.

Davalı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı cevap davanın yetkili , davacının işkoluna ve yetki tespitine itiraz ettiğini, işkolu tespitine itiraz davalarının merkezinin bulunduğu yer mahkemesinde açılması gerektiğini, şirket merkezinin Ankara olduğunu, ayrıca davacının işkolu tespiti nda başvurusu olmadığını, 2821 Sayılı Kanun’un 4. maddesi gereği hangi işkoluna girdiğinin tespiti için tarafların Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı`na başvurusu gerektiğini, ayrıca bildirimler esas alınarak yetki tespiti yapıldığına, belirterek davanın reddi gerektiğinin

Davalı Ç. İş Sendikası cevap davacı firmanın işkolunun, İşkolları Tüzüğü’nün 13. maddesine giren metal işkolu olduğunu, yetki tespiti sırasında işyerinde çalışan 112 işçiden, 94 tanesinin sendika üyesi olması nedeni ile, çoğunluğun , davanın reddine karar verilmesi gerektiğini savunmuştur.

Mahkemece; işkolu tespitine itiraz davasında davacı merkezinin da olması, şirkete bağlı mağazaların ayrı tüzel kişiliği olduğu yönünde herhangi bir iddia bulunmaması ve bu tür davaların iş yerinin bulunduğu yer sinde görülmesi gerektiği gerekçesi ile yetki itirazının ü ile , dosyanın yetkili ve Ankara İş Mahkemesi’ne gönderilmesine karar verilmiştir.

Hüküm süresi içerisinde davacı vekili tarafından; Ç. İş Sendikası`nın yetki talebinin sadece şirketin İskenderun Şubesi faaliyet gösteren İskenderun Organize Sanayi Bölgesi’ndeki iş yeri için olduğunu, davalı Bakanlık tarafından da, sadece bu iş yerinin işçi sayısı/sendikalı işçi sayısı oranına göre, dava konusu yetki tespitinin yapıldığını, anılan yetkilendirme yazısında ilgili Bölge Müdürlüğü olarak belirtilen Adana Bölge Müdürlüğü’nden bir Bölge Müdürlüğü’nün yetki alanına giren toplu iş talebi de olmadığına göre, Ankara mahkemelerinin yetkili olduğunun belirtmesinin hukuken yerinde olamadığını, şirketin merkezi Ankara olmasına karşın, İskenderun’da bulunan işyeri dışında toplu sözleşmeye konu yapabilecek bir iş yeri bulunmadığını asıl işin İskenderun’da nü belirterek kararı temyiz etmiştir.

Taraflar davaya konu işyerinin hangi iş koluna girdiği, davalı sendikanın iş yerinde toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkili olup olmadığı ve davaya bakmaya yetkili mahkeme konularında uyuşmazlık vardır.

Dava dilekçesinden şekilde, davacının istekleri arasında yetki tespitinin iptali ile birlikte, iş İş Kolları Tüzüğü’nün hangi sıra numarasına girdiğinin de belirlenmesi yer almaktadır. Bu halde uyuşmazlıkta 2821 Sendikalar 4. de söz konusu olmaktadır. Bu maddeye göre bir iş yerinin girdiği iş kolunun tespiti Çalışma ve Güvenlik Bakanlığınca yapılır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın Resmi Gazete’de yayımlanan tespit kararma karşı ilgililer 15 gün içerisinde iş davalarına bakmakla görevli mahalli dava açabilirler. Olayda davacı işveren bu madde de ön görülen prosedüre uymayan dava açmıştır. Bu halde bu iş yerlerinin girdiği işkolunun tespiti için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı`na başvurmak üzere davacıya mehil vermek ve bu tespit sonucu ön mesele yapılmak ve bunun sonucuna göre işin esasını çözüme kavuşturmak gerekir.

Bundan başka asıl dava çoğunluk tespitine olması sebebi ile, yetkili mahkeme çoğunluk tespiti davasına göre belirlenecektir ve 2821 sayılı Sendikalar Yasası’nın 4. maddesi işkolu tespiti olmaması sebebi ile; iş kolu tespiti mesele yapılacaktır. Ancak iş kolu tespiti sonucuna göre çoğunluk tespiti yetkili mahkeme değişebilecektir. İş kolu tespiti prosedürü tamamlandıktan sonucuna göre; 2822 Sayılı Yasa’nın 3/2 maddesinde belirtilen “Bir gerçek ve tüzel kişiye veya bir kamu kurum ve kuruluşuna ait aynı iş kolunda çok işyerine bir de ancak bir toplu iş yapılabilir” Tanıma uygun aynı iş kolunda kurulu çok işyerinden oluşan bir olup olmadığı tespit edilmelidir. Kural toplu iş sözleşmesi yapma yetkisi tespiti istenen iş yeri veya iş yerlerinin bağlı Bölge Çalışma Müdürlüğü’ne göre, Bakanlık kararma itiraz edilecek mahkeme belirlenir. Ancak bir işverene ait aynı iş kolunda birden çok oluşturduğu kapsamında yer alan iş yerlerinde çoğunlukla ilgili itirazın yapılacağı yere ilişkin 2822 Sayılı boşluk nin bulunduğu yer mahkemesi yetkili sayılarak doldurulmuştur. (3451 Sayılı Yasa ile değişik TİSGLK m. 15/1)

Öte yandan; 2821 Sayılı Yasa’nın 60. maddesinin ikinci fıkrasında; “Bir iş yerinde yürütülen asıl işe yardımcı asıl işin dahil olduğu iş kolundan r…..” denilmektedir. Asıl işin görülmesi bakımından doğrudan doğruya yardımcı olan ve o kişi tamamlayan nitelikte işler asıl işe yardımcı işler olarak O halde; işyerlerinden işyerinde üretim yapılmakta, merkez iş yerinde de ise fabrikada çalışan işçiler ve ile ilgili muhasebe ve büro işleri görülmekte ise, bu durumda şirket merkezi ile fabrika işyerinde yapılan işlerin aynı kurulu ayrı işyerleri olmayıp nitelik itibarıyla birbirini tamamlayan işler olacağından, dolayısıyla merkez iş yerinde yapılan işler yardımcı iş niteliğinde olup asıl iş olan fabrika iş girdiği sayılması gerekeceğinden, 2822 Sayılı Yasa’nın 3/2. maddesinde belirtilen aynı iş kolu da birden çok işyerine sahip olma koşulu gerçekleşmemiş olacaktır. Dolayısıyla her iki iş kapsamı içinde düşünülmesi mümkün olmayacaktır. Bu durumda yetkili mahkeme işyerlerine göre belirlenmesi Asıl iş görüldüğü yer olan fabrika işyerinin bağlı olduğu, Bölge Çalışma ’nün bulunduğu yer mahkemesi yetkili mahkeme edilecektir.

Özetlenecek olursa; Davacı işveren 2821 Sendikalar Kanunu’nun 4. maddesinde ön görülen prosedüre dava açmış olduğundan öncelikle işyerinin girdiği iş kolonun ön edilerek yasa Çalışma ve Soysal Bakanlığı`na iş kolu tespit başvurusunda üzere davacıya süre verilmelidir.

İş kolu sonucuna göre:

1- İş yerleri işletme edilecek olursa; yani 2822 Sayılı Yasa’nın m. 3/2 anlamında aynı iş kolunda kurulu farklı iş varlığı ise; yetki tespiti davası 2822 Sayılı Yasa m. 15/1 uyarınca “… İşletme toplu iş sözleşmesi için itiraz, işletme merkezinin bulunduğu yerdeki iş mahkemesine yapılır…” düzenlemesi ile işletme merkezinin bulunduğu yerdeki iş mahkemesinde görülecektir.

2- İş yerleri 2822 Sayılı Yasa’nın m. 3/2 uyarınca işletme kabul edilemez ise; yani ayrı ayrı iş kolunda farklı iş yerleri olduğu kabul edilir ise; aynı iş kolunda kurulu birden fazla iş yerine sahip bir işletme söz konusu olmayacaktır. Bu halde yetki tespiti davası için yetkili mahkeme, başvuru konusu yapılan asıl işin görüldüğü fabrika iş yerine göre belirlenecektir, 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu’nun 15/1. maddesi gereğince bu tür itirazlar iş yerinin bağlı olduğu Çalışma Müdürlüğünün bulunduğu yerdeki iş davalarına bakmakla görevli mahkemede gerekecektir.

3- Yine iş yeri 2822 Sayılı Yasa’nın 3/2. maddesi uyarınca işletme kabul edilemez ise ve fabrika da görülen işler asıl iş, merkez iş yerinde görülen iş ise yardımcı iş ise, merkez iş yerinin asıl işi tamamlayan bir bulunması nedeniyle fabrika iş yeri ile birlikte tek iş yeri oluşturacaktır. Yetki tespiti davası için yetkili mahkeme asıl işin görüldüğü fabrika işyerine göre belirlenecek, 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu’nun 15/1. maddesi gereğince itirazın iş yerinin bağlı olduğu Bölge Çalışma Müdürlüğü’nün bulunduğu yerdeki iş davalarına bakmakla görevli mahkemede yapılması gerekecektir.

Ancak bütün bu tespitlerin yapılabilmesi için bekletici kabul edilecek olan, iş kolu tespit na vardır. İş kolu tespit başvurusu için süre verilip sonucu beklenmeden, yukarıda açıklandığı şekilde bir değerlendirmeye tabi tutulmadan yazılı şekilde mahkemenin yetkisizliğine dair karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.

SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı dolayı , temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, gününde oybirliği ile karar verildi.