Yargıtay Kararı: Fazla Çalışma Ücreti
17 Mayıs 2021Çalışanın Görevini Yaparken İşverene Verdiği Zararın Tazmini Davası – Zamanaşımı
17 Mayıs 2021İş Hukukunda Ücretsiz İzin
İçindekiler
Ücretsiz İzin Nedir?
En basit anlatımıyla ücretsiz izin; iş sözleşmesinin işçi ve işverenin karşılıklı rızasıyla askıya alınmasıdır. Bu süre içerisinde işçinin işyeri ile ilişiği kesilmez. Ancak hizmet akdinde işçinin temel yükümlülüğü olan “iş görme borcu” ile işverenin temel yükümlülüğü olan “ücret ödeme borcu” devam etmez.
Ücretsiz izinle ilgili İş Kanunu’nda doğrudan herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Bununla birlikte, Kanunun çeşitli maddelerinde yasal izinlerle birebir örtüşmeyen ve ücretsiz olduğu anlaşılan izinlerden bahsedilmiştir.
Örneğin;
4857 sayılı İş Kanunu’nun 56. maddesinde, yıllık ücretli izinleri işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara istemde bulunmaları ve bu hususu belgelemeleri koşulu ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren tarafından dört güne kadar ücretsiz izin verilmesi zorunlu kılınmıştır.
Yine, yıllık ücretli izin hakkının hesabında çalışılmış gibi sayılan halleri açıklayan İş Kanunu’nun 55. maddesi (j) fıkrasında, “İşveren tarafından verilen diğer izinler” de sayılmıştır. Burada sözü edilen izinler, işverenin kendi takdiri sonucunda işçiye verdiği ücretli ve ücretsiz izinlerdir.
Aynı şekilde; İş Kanunu’nun 74. Maddesinin 5. fıkrasında “İsteği halinde kadın işçiye, on altı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde on sekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir.” denmiştir.
Ücretsiz izin iş sözleşmesinin askıya alındığı durumlardan biri olarak kabul edilmektedir. Ücretsiz izne ayrılan işçinin iş sözleşmesi bu süre boyunca askıda kalır. Bu süre boyunca herhangi bir ücret tahakkuku yapılmaz ve sigorta primleri de beyan edilmez. İşverenler ücretsiz izne ayrılan işçiyi aylık sigorta prim bildirgelerinde “ücretsiz izinli” olarak gösterecek, bildirgenin ait olduğu ayın son gününe kadar da Ek:8 eksik gün bildirme formunu düzenleyerek bağlı oldukları sigorta müdürlüğüne vereceklerdir. İşverenlerin bu form ile birlikte düzenlenen ücretsiz izin dilekçelerini de vermeleri gerekmektedir.
Ücretsiz İznin Çalışma Koşullarında Esaslı Değişiklik Niteliğinde Olması
Ücretsiz izin iş ilişkisinin temek unsurları ile çelişen bir durumdur. Hizmet akdinde asıl olan iş görme ve ücret ödeme borçlarının sürekliliğidir. Ücretsiz izin durumunda ise bu borçlar belirli bir süre için askıya alınmaktadır. Bu nedenle öğreti ve uygulamada ücretsiz izin, iş sözleşmesinde ve çalışma koşullarında esaslı değişiklik olarak kabul edilmektedir. İş Kanunun 22. Maddesi uyarınca çalışma koşullarında esaslı değişikler durumu işçiye yazılı olarak bildirmek ve işçi tarafından da açıkça kabul edilmek koşuluyla yapılabilir. Yazılı olarak yapılmayan ve yine işçi tarafından altı işgünü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamaz.
İşçi ve işveren arasında yapılan hizmet akdinde veya işyerinde yapılan toplu iş sözleşmesinde ücretsiz izinle ilgili bir düzenleme yapılmış ise bu düzenlemeye uygun olarak ücretsiz izin hakkı kullanılabilecektir. Bu yönde bir düzenleme yapılmamış ise ücretsiz izinle ilgili olarak işçinin rızası ile ve yazılı olarak işverenden ücretsiz izin talebinde bulunması, işverenin de bu ücretsiz izin talebini kabul etmesi gerekmektedir. Bu yöndeki düzenlemenin aksine, işverenlerin, işçinin isteği dışında ve tek taraflı olarak ücretsiz izin kullandırması mümkün değildir.
İşçi Ücretsiz İzin Talep Edebilir Mi?
Bazı durumlarda işçinin ücretsiz izin ihtiyacı olabilir. Yukarıda değinildiği gibi Kanunda da bir takım ücretsiz izin halleri sayılmıştır. Dikkat çeken nokta hepsinin işçinin ihtiyaçları gözetilerek belirlenmiş olmasıdır. Ücretsiz izin kurumu işçinin haklı sebeplere dayanan taleplerini karşılamak için var gibidir. Bununla birlikte çoğunlukla işletmelerin, ekonomik sebepler veya mevsimsel daralmalar nedeniyle çalışanlarının bir kısmını veya tamamını belli bir süre için ücretsiz izne çıkarmak istediklerine rastlanmaktadır.
İşçinin rızasına bağlı ücretsiz izin uygulamasında belirli bir süre sınırı yoktur.
Ücretsiz izinde Geçen Süreler Kıdem Tazminatı Hesabında Dikkate Alınır Mı?
Yukarıda da değinildiği gibi ücretsiz izinde geçen sürelerde işçi iş görmez ve ücrete de hak kazanmaz. Yargıtay’a , göre bu nedenle ücretsiz izinde geçen süreler kıdem tazminatına esas süre bakımından da dikkate alınmaz (9. H.D. E: 2010/1982, K: 2012/9363, T: 21.03.2012)
Yüksek Mahkeme yine bir kararında (9.H.D.16.01.1996, E.1995/24545 K.1996/62) ücretsiz izne çıkarılmış olan işçinin çalışmadığı sürenin (ücretsiz izinli olduğu sürenin) yıllık ücretli izne hak kazanmak için gerekli bir yıllık çalışma süresinin hesabında nazara alınamayacağına karar vermiştir.
İşçi Ücretsiz İzni Kabul Etmezse Ne Olur?
İşverenlerin, işçiyi, isteği dışında, ücretsiz izne göndermesi, iş sözleşmesinin feshi anlamına geleceğinden ihbar ve kıdem tazminatı ödenmesi gerekecektir.
Yüksek mahkeme bir kararında, “Davacı işçinin rızası ve yazılı muvafakati bulunmadan işverence tek taraflı ücretsiz izine çıkarılması eylemli bir fesih olup, dairemizin yerleşik içtihatlarına göre bu durum davacı işçi açısından iş akdinin haksız fesih halini oluşturur ve işçi ihbar tazminatına da hak kazanır.” demiştir. Buna göre işçinin, rızası olmadan ücretsiz izne çıkarılması, işveren tarafından iş akdinin tek taraflı olarak feshedildiği anlamına gelmekte, bu durumda işçi bakımından tazminat ve diğer koşulları varsa işe iade talep hakkı ortaya çıkmaktadır.
Ücretsiz İzin Uygulamasının İşçi Bakımından Haklı Fesih Sebebi Olması
Uygulamada ücretsiz izin, ya da zorunlu tatil olarak adlandırılan askıya alma halleri ancak işçilerin bunu kabul etmesiyle başka bir anlatımla bu hususta taraflar arasında açık veya zımni bir sözleşmenin oluşmasıyla mümkündür. Aksi halde işçiler iş görme edimlerini kabul etmeyen işverenden BK.m.325 uyarınca ücretlerini talep edebilecekleri gibi iş sözleşmelerini haklı nedenle sona erdirebilirler.
Yargıtay’a göre işverenin, işçinin rızası bulunmaksızın ücretsiz izin uygulaması yapması işçi açısından haklı fesih sebebidir. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi bir kararında işverenin tek taraflı olarak ücretsiz izin uygulamasına gitmesinin, bunu kabul etmeyen davacı işçi yönünden haklı fesih nedeni olduğuna, davacının feshinin haklı nedene dayandığı gözetilerek kıdem tazminatı talebinin kabulüne karar verilmesi gerektiğine hükmetmiştir. (E: 2014/31153, K: 2016/4095, T: 25.02.2016)
Görüldüğü üzere işçinin kabul etmediği ücretsiz izin uygulaması işveren tarafından iş akdinin eylemli feshi anlamına geldiği gibi işçi yönünden haklı fesih sebebi de oluşturmaktadır. Başvurduğunuz iş hukuku avukatı somut olayın özelliklerini de göz önünde tutarak hangi yolun izlenmesi gerektiği konusunda size rehberlik edecektir.
Konuyu kısaca özetlemek gerekirse işverenin, rızası olmadıkça, işçiyi ücretsiz izne çıkarması mümkün değildir. İşçinin duruma rıza göstermesi halinde ise “ücretsiz izin talep dilekçeleri alınarak yukarıda belirtildiği şekilde ilgili kurumlara bildirimlerinin yapılması gerekmektedir.
iş akdi feshi ücretli izin ücretsiz izin kıdem tazminatı ihbar tazminatı işe iade haklı fesih işveren işçi ssk
Bursa avukat Bursa iş hukuku avukatı
Demirbaş – Hukuk Bürosu – Avukat Hüseyin Demirbaş – Bursa
37 Comments
İşyerimizi tadilata sokacağız ve 2yıl kapalı olacak calışan otel işcileri ni mecburen üçretsiz izine çıkaracagım nasıl ysal olarak cıkarabilirim
04.08.2021.tarihinde isyerim bana whatsaptan ücretsiz izin formu yolladı imzalayim fabrikaya yollamami istedi bende kabul etmedim ve 31.08.2021 tarihinde 03 kod ile işten cikarildim bir avukata verdim ara bulucu ile anlaşma sağlanamadı davaya döndü avukatim bana mobing ile dava açacağını söyledi benim elimde ücretsiz izin formu var imzam yok kabulde etmemişim nasıl mobing ile alakalı dava olurki anladım gitti
Konuyu avukatınız ile çok yönlü olarak tartışıp değerlendirmeniz uygun olur
Merhaba çalıştığım işyeri bana saat 21:35 de Whatsapp üzerinden hava mualefeti sebebiyle 3 gün ücretsiz izne cikarildiniz dedi. (Firmam nakliye bende şoförüm) böyle bı hakka sahip mi ve ben iş akdimi iptal edip tazminat ve ihbar alabilirmiyim ? Teşekkürler…
Merhabalar ben 1.5 yıldır aynı özel sektör işyeinde çalışmaktayım isteğim doğrultusunda kaç gün ücretsiz izin alabilirim
Merhaba isyerim her hafta perşembe cuma iş yoğunluğunun olmadığını sebep göstererek üretimde çalışanların yüzde 60indan fazlasını sormadan Çarşamba 15.30 da mola yerine astığı liste ile bildiriyor ve neredeyse her ay 8 gün ücret kesintimiz olduğundan maddi anlamda çok zor durumda kalıyoruz ne gibi bir yol izleyebiliriz kurumsal bir firma değil.
Birde sabah 08:30 akşam 18:30 çalışma saatimiz yemek molamizi 30 dakika çay molalarimizi 15 dakika kullandiriyorlar ve 18:30 da mesai bitti zilinden sonra çalışma alanımızı temizlemek için 18:35 ten önce yüz okutmamizi yaptirmiyorlar böyle bir yasal hakları varmı
Ela hanım bende aynı durumdayım haklı fesih yapma durumumuz var diye biliyorum
4875 sayılı kanuna 10. Mafldde diye bişey eklenmiş işveren ücretsiz izine çıkarabiliyormuş haklı fesihte yapilamiyormus bu doğrumu
Haziran da dediğiniz madde kalkmıştır, sadece kapanma dönemlerini kapsayan bir durumdur, tam araştırırsanız bununla ilgili haberleri bulabilirsiniz.
Bir. Sorum. Olucak. Belediyede çalışıyorum 25 yıla yakındır. Geçenlerde elime bir cetvel verdiler 56 gün ücretli izinin var kullan dediler mecburmuşuz. Ben bundan 6 sene önce o yılın iznini kullanmıştım fakat ailemde bir büyüğümün 4,seviye kanser hastası olmasından dolayı bendende başka bir bakanı olmadığı için izin istedim bana dedikleri iznin yok ücretsiz izin verelim 30 güne yakın kullandım. Şimdide bu sene diyorlar ki iznin varmış kullan bende bir dilekçe yazdım niçin dedim o dönem varmışta beni ücretsiz izne çıkardınız. Bana şimdi o gün çıktığım kadar ücretsiz iznimi mahsuplaşın izin paramı maaşımı yatırın ssk yada pirimi ödeyin ve araştırın diye bir yazı yazdım. Bunun bana dönüş cevabı ne olur.
Merhabalar turizm çalışanıyım Kasım ayında işyerim inşaat nedeni ile 6 ay kadar kapalı kalacak ben kadroluyum işyerim bu süreçte beni ücretsiz izne gönderebilir mi? Teşekkürler
Ücretsiz izin sizin kabul etmeniz halinde söz konusu olabilir
Merhaba 26 ocaktan bu ya geçirdiğim bir rahatsızlık nedeniyle işe gidemiyorum bazen rapor bazen de ücretsiz izin kulanıyorum ücretsiz izindeyken rersmi tatiller denk gelen günler için bana ödeme yapılması gerekiyor mu.teşekürler
Merhabalar 7 yildir hava alanı calisaniyim çok zor şartlarda çalışıyoruz burda sürekli baskı ve mobbing uygulamıyorsun açıkçası işten tazminatımı alarak ayrılmak istiyorum ama şirket kabul etmiyor bende aşı olmadigim içinde tehtit ediliyorum sürekli ücretsiz izne çıkaracağız gibisinden yasal olarak şirket böyle bir uygulama yapabilirmi.
Merhabalar 7 yildir hava alanı calisaniyim çok zor şartlarda çalışıyoruz burda sürekli baskı ve mobbing uygulamıyorsun açıkçası işten tazminatımı alarak ayrılmak istiyorum ama şirket kabul etmiyor bende aşı olmadigim içinde tehtit ediliyorum sürekli ücretsiz izne çıkaracağız gibisinden yasal olarak şirket böyle bir uygulama yapabilirmi.
Bir haklı fesih sebebinin bulunup bulunmadığını tespit edebilmek için ayrıntılı görüşme ve inceleme gerekir
Merhaba iş yerime doktor dan aldığım ameliyat olması gerekir raporu ile sağlık sorunları dan dolayı çalışmak istemediğimi ve tazminatımıda talep ettim. İş yerimden bana ücretsiz izne çıkarmakla kabul etmezsem bu şekilde çalışacağıma sorumluluğun bende olacağına dair yazı istedi ne yapmam gerekiyor lütfen yazarmısınız
Kendi isteğimle 14 gün ücretsiz izin kullandım işveren de onay gördü sonra bana kendi isteğimle ücretsize çıktım dıe yazı yazdım ilerde sorun olurmu o yazi
İyi günler ben turizmde çalışıyorum kadroluyum iş yerim 5ay inşaata gireceği için faaliyet durdurma raporunu gerekçe göstererek beni ücretsiz izne gösterebilirmi
2019 yılında yurt dışı bir firmaya başladım 6 ay gibi çalıştıktan sonra korana muhabbetinden bizleri türkiye ye hücresiz izine yolladılar 1 yıldan fazla hücresiz izin kullandım ve geçdiğimiz 30.12.2021 tarihinde çıkışımı gerçekleştirmişler benim firmaya karşı dava açmaya hak azanabilirmiyim ve 3 yıl gibi bir süre beni hücresiz izin kullanmada bekleydiler madur kaldığımdan dolayı dava açabilirmişim saygilar
İş yerim beni rızam olmadan üçretsiz izne gönderdi bu durumda benim haklıyım yoksa iş yerimi
İyi günler ben 19 Mart tarihinde doğum yaptım 2ay süt izni kullanmadım sonrasında 3.ay bana 1 tam gün süt izni verildi şimdi de 1 ay ücretsiz izne çıkaracaklarını söylediler yasal haklarım nedir imza atmalı mıyım?
İyi günler ben 19 Mart 2021 tarihinde doğum yaptım 2ay süt izni kullanmadım sonrasında 3.ay bana 1 tam gün süt izni verildi şimdi de 1 ay ücretsiz izne çıkaracaklarını söylediler yasal haklarım nedir imza atmalı mıyım?
2008 yılından beri özel hastanede hemşire olarak çalışıyorum ve 18.01.2022 günü itibari ile hastane üçretsiz izne gönderiyor ben kabul etmedim imzada atmadım tazminatımı nasıl alabilirim mobing ulgulamak istiyorlar joker elaman olarak çalıştırmak istiyorlar
Abi kolay. Gelsin iş veren yilda kaç gün. Üçretsiz göndere bilir daha önce 15 gün hakları vardı şimdi kaç gündür
2019 yılında yurt dışı bir firmaya başladım 6 ay gibi çalıştıktan sonra korana muhabbetinden bizleri türkiye ye hücresiz izine yolladılar 1 yıldan fazla hücresiz izin kullandım ve geçdiğimiz 30.12.2021 tarihinde çıkışımı gerçekleştirmişler benim firmaya karşı dava açmaya hak azanabilirmiyim ve 3 yıl gibi bir süre beni hücresiz izin kullanmada bekleydiler madur kaldığımdan dolayı dava açabilirmişim saygilar
Ben 0101.2020 de özel sektörde işe başladım 01042020 tarihinde pandemi izinine çıkartılmıştır ama benim haberim yok ben 01062020 tarihine kadar çalışdim bunuda yeni fark eddim e devletimde çalışma hayatında gördüm
Haftasonu (Cumartesi ve pazar günü) çalışılmayan özel sektörde salıdan Cuma’ya kadar alınan izinde kaç günlük maaş kesintisi olur
İyi akşamlar ben Özel bir şirkette çalışalı 1 yıl oldu ama bu 1 yılın ilk dört ayından sonra girdi çıktı yaptı aynı yönetim bu kez firma adını değiştirdi iş adresi aynı yönetimdekiler aynı kişilerdi tekrar 6 ay çalıştıktan sonra firma tekrar elektronik ortamda çıkış verdi ve elektronikk ortamda başka bşr firmaya giriş gösterdi bu sebeple senelik izin hakkı ve tazminatlarımızı vermedi bunun üstüne haftada 2 yada 3 gün çalıştırıp ücretsiz izin veriliyor ben haklı olarak bu sebeplerden dolayı iş feshi yaparsam tazminat alabilir miyim
Anlattığınız duruma göre fesih haklı olur. Kıdem tazminatı alabilirsiniz
Havalimanında vardiyalı çalışıyorum. Hamileyim ve bu şekilde vardiyalı çaloştıramayacağı için ücretsiz izne çıkartacaklarını söylüyorlar ama ben çalışmak istiyorum. Burada olmasa diğer ofiste sabah çalışıyorlar ve bende oraya geçmek istediğimi söyledim. Zor deneriz ama olmazsa en kötü ücretsiz izin dedi. Haklarım neler ne yapabilirim ?
Merhaba ben doğumdan sonra 6 ay ücretsiz izin kullandım bitti ama bebeğime bakacak birini bulamadığım için hala ücretsiz izindeyim. Beni işten çıkarırlarsa tazminatım yanar mı? Bir de 1 ücretsiz izindeyken yıllık izin hakederim olur mu? 4 yıl çalıştım yaklaşık 1 yıldır çalışmıyorum yeni yıllık izin hak ediyor muyum acaba? Teşekkürler
Merhabalar ben 1 yıldır özel bir şirkette çalısıyorum iş yeri küçülmeye gittigi için 300 kişiyi her ay çıkarmaya başladı. Şirkette 100 kişi kaldı . İşteri haber vermeden bayram 1 gün kala yemegi ve servisi kaldırlar. yılı dolanlara zorla 3 ay yada iş gelene kadar ücretsiz izne çıkarmaya çalısıyorlar. Kabul etmeyenlere idari işlem uygulanacağını idda ediyorlar. Sözleşmede ücretsiz izinle ilgili madde var. Bununla ilgili ne yapabilirim bana yardımcı olabilirmisiniz rica etsem.
Merhaba 02.09.2021tarihinde işe girişim yapıldı, 10.04.2022 tarihinde iş yeri ücretsiz izine çıkardı. Şuanda ücretsiz izindeyim işyerinden ihbar talep edebilir miyim?
Teşekkür ederim. İyi çalışmalar
Merhaba, 8 Ağustos 2022 tarihinde özel sektörde işe başladım. Ücretsiz izin almak için bir yılı tamamlamış olmak mı gerekir yoksa alabilir miyiz?
Teşekkürler,
Merhabalar Kısa bi sorum olacaktı iş yerim beni 2. 3. 4. 6. Ve son 7 . Ayda birer ikişer gün ücretsiz izne gönderdiler ben yasak olduğunu yeni öğrendim ve kendi kendilerine benden imza almadan yıllık izinden düşmüşler fesih hakkım doğuyor mu teşekkür ederim
Aynı şekilde bende bu durumu yeni öğrendim. Yıllık iznim onların verdiği ücretsiz izinle yok oldu