Kısmi Süreli İş Sözleşmesi

1) TANIM
4857 sayılı İş Yasası’nın 13. maddesin de  kısmi çalışmanın tanımı şu şekilde yapılmıştır.

‘İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme kısmî süreli iş sözleşmesidir. Kısmî süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçi, ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt iş sözleşmesinin kısmî süreli olmasından dolayı tam süreli emsal işçiye göre farklı işleme tâbi tutulamaz. Kısmî süreli çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri, tam süreli emsal işçiye göre çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir.’
 
Kanunun yürürlüğe girdiği dönemde, maddede yer alan “önemli ölçüde az” ibaresi tartışılmıştır. Ancak, ‘İş Kanununa İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği’nde yasadaki bu belirsiz ibare açıklığa kavuşturulmuştur. Anılan yönetmeliğin 16. Md. sine göre “ İşyerinde tam  iş sözleşmesi ile yapılan emsal çalışmanın üçte ikisi oranına kadar yapılan çalışma kısmi süreli çalışmadır ”.

2) UNSURLARI

a) Kısmi çalışma

Kanunda ve Yönetmelik’ te kısmi çalışmanın ölçütü olarak işyerinde çalışan tam süreli emsal işçi esas alınmıştır. Emsal işçi işyerinde haftada 45 saat çalışıyor ise en fazla 30 saate kadar yapılan çalışmalar kısmi çalışma olarak değerlendirilirken emsal işçinin işyerindeki haftalık çalışma süresi 39 saat ise bu defa 26 saate kadar yapılan çalışmalar kısmi çalışma olarak değerlendirilecektir. Kısmi çalışmanın tespitinde öncelikle aynı işyerinde aynı veya benzeri işte tam süreli çalışan emsal işçi baz alınırken, aynı işyerinde emsal işçi yok ise aynı işkolunda çalışan diğer işletmelerdeki aynı veya benzeri tam süreli çalışan emsal işçinin çalışması baz alınacaktır.

  b) Çalışmanın Sürekliliği:

Kısmi süreli çalışmanın ikinci unsuru ‘süreklilik unsuru’, dur ve bu unsur onu ‘kısa süreli çalışma’dan ayırır. 

c) Düzenlilik Unsuru :

Kısmi çalışmanın ‘düzenli’ yapılması unsuru ise ‘mevsimlik’ ve ‘geçici işlerden farklılaştıemaktadır.  Kısmi süreli çalışmada devamlılık esastır. haftalık çalışma süresi dışında , kısmi süreli iş sözleşmesi ile tam süreli iş sözleşmesi arasında fark yoktur. Kısmi süreli iş sözleşmesi de, belirli süreli kısmi iş sözleşmesi, belirsiz süreli kısmi iş sözleşmesi, deneme süreli iş sözleşmesi şeklinde yapılabilir.   3) KISMİ SÜRELİ ÇALIŞMANIN UYGULAMADAKİ ÖRNEKLERİ :

Ayın veya haftanın belirli günleri işyerine giderek danışmanlık hizmeti veren iş güvenliği uzmanları, işyeri hekimleri, muhasebeciler, hukukçular, mühendisler gibi vasıflı elemanlarla ve haftada bir işe gelen temizlik işçisi gibi vasıfsız elemanlarla yapılan iş sözleşmeleri kısmi süreli iş sözleşmelerine dâhildir.
  Kısmi süreli çalışma bazen çağrı üzerine çalışma şeklinde de olabilir. Örneğin çağrıldığında kamyona yükleme yapılacağı şeklindeki sözleşme böyledir. Sözleşmede çalışma saati belirtilmemişse haftalık 20 saat kararlaştırılmış sayılır. Taraflar bunun altında ya da üstünde saat kararlaştırabilirler. İşçi çağırılsın çağırılmasın haftada 20 saatlik ücrete hak kazanır. Çağrı işin yapılacağı günden en az 4 gün öncesinden yapılır ve işçi bu çağrıya uymak zorundadır. 

4) DİÐER HUSUSLAR   Kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışan  işçiler de kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanabilirler. Kısmi süreli işçinin ücreti, emsali olan tam süreliye orantılı olacaktır. Zira ücret ve paraya ilişkin bölünebilir bir menfaat söz konusudur.  Ancak kıdem tazminatına esas çalışma süresi ya da ihbar öneli böyle değildir. Yıllık izin süresi de böyle değildir. Yani ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaat değildir. O halde emsaline oranlama yapılmayacak sözleşme süresince emsalinin çalışmış olduğu kadar çalışmış sayılacaktır. Yargıtay da bu görüştedir ve örneğin bir kararında kısmi süreli olarak işyerinde haftada 2 gün çalışan işyeri hekiminin kıdem tazminatı hesabında çalışma gün sayısının toplanması ile bulunan 718 günlük hizmetin değil, akdin sürmüş olduğu altı yıl, on ay, yirmi günlük sürenin esas alınması gerektiğine karar vermiştir.