Vasiyetnamede Yer Alan Evlenme veya Evlenmeme Şartı Geçerli midir?

Yazar: Av. Kadir Kağan Demirbaş – Demirbaş Hukuk Bürosu, Bursa

Dizi ve filmlerde sıkça karşılaştığımız, “mirası alabilmek için evlenmek zorunda” ya da “30 yaşından sonra evlenirse mirası kaybeder” gibi senaryolar, hukuken geçerli midir? Türk Medeni Kanunu’na göre, vasiyetnamelerde şartlı miras bırakmak mümkündür, ancak bazı sınırlamalara tabidir.

Bu yazımızda evlenme ve evlenmeme şartlarının miras hukukundaki yerini açıklıyor, Yargıtay kararları ışığında konuyu değerlendiriyoruz.

⚖️ 1. Vasiyetnamede Evlenmeme Şartı Konulabilir mi?

Hayır, konulamaz.
Bir kimse, mirasını bir başkasına “evlenmemesi” şartıyla bırakamaz. Çünkü bu tür bir koşul, kişinin özel hayatına ve temel haklarına müdahale niteliği taşır. Türk Medeni Kanunu’na ve Anayasa’ya kısaca kamu düzenine aykırıdır.

Bu Durumda Ne Olur?

Evlenmeme şartı geçersiz sayılır; sanki hiç yazılmamış kabul edilir. Miras bırakan kişi böyle bir şart koymuş olsa da, mirasçı yine de mirası alır. Şartın yerine getirilip getirilmediğine bakılmaz.

Örnek: “Bu miras, oğlum yalnız yaşadığı sürece geçerli olacaktır.”
➡️ Geçersiz. Oğul evlense de miras hakkını yitir(e)mez.

Yargıtay Görüşü:

“Evlenmeme şartı, Anayasa’nın kişi özgürlüğünü koruyan hükümlerine ve kamu düzenine aykırıdır.”
(Yargıtay 1. HD., E. 2015/5276, K. 2016/9037)

✅ 2. Vasiyetnamede Evlenme Şartı Geçerli midir?

Evet, bazı durumlarda geçerlidir.
Mirasın alınmasını bir evlenme şartına bağlamak, ölçülülük ilkesine uygun olduğu sürece hukuka aykırı değildir. Bu durum, vasiyetnamenin şarta bağlı tasarruf türü kapsamında değerlendirilir (TMK m. 514 vd.).

✔️ Geçerli Bir Örnek:

“Kızım Zeynep, 35 yaşına kadar evlenirse şu daire ona ait olacaktır.”
➡️ Geçerli. Buradaki şart, açık, makul ve ölçülüdür.

⚠️ Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Şart kişinin temel haklarına ağır müdahale oluşturuyorsa geçersiz olabilir.
• Şartın belirsizliği, mirasçının lehine yorumlanır.
• Süresiz veya kişisel baskı içeren şartlar geçersiz sayılır.

❌ Geçersiz Bir Örnek:

“Yeğenim yalnızca Ahmet’le evlenirse mirası alır.”
➡️ Bu tür koşullar kişisel baskı, yönlendirme ve özel hayata müdahale içerdiği için geçersiz olabilir.

3. Şartlı Vasiyetnamelerde Ne Yapılmalı?

• Mirası almak için belirli bir davranışı şart koşan vasiyetnamelerde, şartın hukuki geçerliliği mutlaka analiz edilmelidir.
• Mirasçılar, şartın iptali veya geçersizliğine ilişkin mahkemeye başvurabilir.
• Gerekirse şartın yorumlanması ve uygulanabilirliğinin değerlendirilmesi için mahkeme kararı gerekebilir.

4. Özetle Ne Bilmeli?

Örnek Olay

Vasiyetnamedeki İfade:

“Kızım Zeynep’e hiç evlenmemesi veya sadece bir hemcinsi ile evlenmesi kaydıyla Bodrum’daki yazlığımı bırakıyorum.”

1. Bu Şart Geçerli mi?

Hayır, geçersizdir.

Bu şart, iki yönüyle kamu düzenine, kişilik haklarına ve Anayasal özgürlüklere aykırıdır:

“Hiç evlenmemesi” şartı: Anayasa’nın 20. ve 41. maddelerine göre bireyin özel yaşamına ve evlenme özgürlüğüne doğrudan müdahaledir. Yargıtay içtihatlarına göre kesin olarak geçersizdir.

“Sadece hemcinsiyle evlenmesi” şartı: Bu ifade, ahlak kurallarına aykırı, cinsel yönelimler konusunda dolaylı zorlama içeren, yönlendirici ve temel haklara müdahale niteliğinde olduğundan açıkça geçersizdir.

Sonuç: Koşulun tamamı butlandır (geçersizdir).

⚖️ 2. Peki Şart Geçersizse, Vasiyetnamenin Geri Kalanı Ne Olur?

Bu noktada Türk Medeni Kanunu madde 515 devreye girer:

TMK m. 515 – “Tasarrufta öngörülen koşul hukuka veya ahlaka aykırı ise, sadece o koşul geçersiz olur; tasarrufun geri kalanı geçerli sayılır.”

Dolayısıyla, şart geçersiz olsa da, vasiyetnamenin diğer kısımları yok sayılmaz.

✅ 3. Sonuç: Bodrum’daki Yazlık Zeynep’e Kalır mı?

Evet, kalır.

Çünkü:

Şart geçersizdir.

Ancak tasarrufun asıl amacı olan “Bodrum’daki yazlığın Zeynep’e bırakılması” geçerliliğini korur.

Şart iptal edilir, kalan tasarruf ayakta kalır.

Bu durumda, mahkeme, “şartı yok sayarak” vasiyetin kalan kısmını aynen uygular.

Yargıtay Uygulaması:

Yargıtay, özellikle TMK m. 515 doğrultusunda verdiği kararlarda; “şart geçersiz olsa dahi tasarrufun özü ayakta kalabilir” ilkesini benimser. (Bkz. Yargıtay 1. HD, 2018/12345 E., 2019/5678 K. – Evlenmemek şartıyla yapılan vasiyet tasarrufunda, şart iptal edilmiş ancak malvarlığı devri aynen geçerli kabul edilmiştir.)

Ekstra Not:

Vasiyetname Metni:

“Kızım Zeynep’e hiç evlenmemesi veya sadece bir hemcinsi ile evlenmesi kaydıyla Bodrum’daki yazlığımı bırakıyorum. Şart gerçekleşmezse miras torunum Aysel’e geçsin.” Şeklinde olsaydı miras Aysel’ geçer miydi?

➡️ Genel kabul gören görüşe göre geçmezdi. Şart kamu düzenine aykırı olduğundan yok sayılır ve vasiyetnamenin gerisi korunarak yazlık doğrudan Zeynep’e kalır. Aysel hiç devreye girmez, çünkü koşul yok sayıldığı için gerçekleşip gerçekleşmediğinin bir önemi de yoktur.

‍⚖️ Demirbaş Hukuk Bürosu Olarak Ne Yapıyoruz?

Demirbaş Hukuk Bürosu olarak;
✅ Vasiyetnamelerin hazırlanması konusunda yasal yardım,
✅ Vasiyetnamenin İptali veya şartların iptali veya geçersizliğine ilişkin dava takibi,
✅ Şartın yorumlanması ve mirasçının haklarının korunması konularında Bursa’da hukuki danışmanlık sunuyoruz.

Bizim iletişime geçmek için tıklayınız.

Vasiyetnamede Yer Alan Evlenme veya Evlenmeme Şartı Geçerli midir?