Gözaltı Süresi

Gözaltı Süresi – Ceza Muhakemesi Kanunu’na (CMK) Göre:

1. Genel Gözaltı Süresi:

• 24 saat (bir gün)
• Bu süre, kişinin fiilen gözaltına alındığı andan itibaren başlar.
• CMK m.91/1’e göre uygulanır.

2. Toplu Suçlarda (Örgütlü suçlar, toplu eylemler vs.):

• İlk gözaltı süresi: 48 saat
• Savcılık kararıyla uzatma: +2 gün
• Toplam gözaltı süresi: 4 güne kadar çıkabilir
• CMK m.91/3’e göre uygulanır.
• OHAL (Olağanüstü Hâl) döneminde bu süre daha da uzun olabiliyordu ama şu an OHAL yok.

3. Çocuklar İçin:

• Gözaltı süresi genellikle 24 saattir, ama çocuklara özel uygulamalarda süre kısaltılabilir.
• Çocukların gözaltında tutulması, özel koşullara bağlıdır ve daha sıkı denetlenir.

Gözaltı Süresine Dair Ek Bilgiler:

• Avukat Görüşmesi: Gözaltına alınan kişi, en geç 24 saat içinde avukatıyla görüşme hakkına sahiptir. Bazı suç türlerinde (örneğin terör suçlarında), savcılık bu görüşmeyi 24 saate kadar kısıtlayabilir, ama bu istisna durumdur.
• Doktor Kontrolü: Gözaltı öncesi ve sonrası sağlık kontrolü zorunludur. Hem kişinin hem de kamu güvenliğinin korunması için bu şarttır.
• Savcının Onayı Gerekir: Gözaltı kararı ve süresi, cumhuriyet savcısının denetimi altında yürütülür.

Gözaltı Süresi Aşılırsa Ne Olur?

Eğer kişi, yasal süresi dolmasına rağmen serbest bırakılmaz ya da hâkim karşısına çıkarılmazsa:

• Haksız gözaltı durumu oluşur.
• Kişi, tazminat davası açabilir. (CMK m.141 kapsamında)
• Bu durumda kişi “kişi özgürlüğü ve güvenliği” hakkının ihlal edildiği gerekçesiyle devlet aleyhine dava açabilir.

Gözaltında Hak İhlalleri Nasıl Belgelenir?

Gözaltında hak ihlalleri – özellikle avukatla görüştürülmeme, işkence, kötü muamele gibi durumlar – hem insan hakları hem de ceza hukuku açısından ciddi sonuçlar doğurur. Bu tür ihlallerin belgelenmesi, sonradan tazminat, şikâyet ya da dava süreçlerinde oldukça kritiktir. Aşağıda adım adım anlatıyoruz.

1. Adli Tıp Raporu / Doktor Kontrolü (Zorunlu ve Kritik)

• Gözaltına alınan kişi, başta ve sonunda sağlık kontrolünden geçirilmek zorundadır.
• Bu kontroller genellikle bağımsız bir hekim tarafından yapılmalıdır.
• Eğer bir darp, işkence, kötü muamele varsa ve hekim rapora geçirirse, bu en güçlü delildir.

Not: Kişi doktora yalnız başına girmeli; polis yanında olmamalı. Aksi halde baskı altında susmak zorunda kalabilir.

2. Avukat Görüşme Tutanakları

• Avukat, müvekkiliyle görüştükten sonra gözlemlerini ve şikayetleri içeren görüşme tutanağı hazırlayabilir.
• Bu tutanak, savcılığa veya baroya sunularak şikayet süreci başlatılabilir.
• “Müvekkilim bana polis şiddetine uğradığını ve baskı altında ifade verdiğini söylemiştir.” gibi ifadeler resmi belge niteliğindedir.

3. Gözaltı Süreciyle İlgili Tutanaklar

• Gözaltı kararları, ifadeler, avukat görüşmeleri, sağlık kontrolleri hep resmî kayıtlarla yapılır.
• Bu belgeler, sonradan hak ihlali iddialarını doğrulamak veya çürütmek için incelenebilir.

4. Kamera Kayıtları (MOBESE, Emniyet içi kameralar)

• Polis merkezleri, nezarethaneler ve sorgu odaları kamerayla izlenmek zorundadır.
• Gözaltına alınan kişi veya avukatı, savcılıktan bu kayıtların talep edilmesini isteyebilir.
• İşkence veya kötü muameleye dair kayıtlar varsa çok güçlü delil olur.

5. Tanık İfadeleri

• Aynı nezarethanede kalan kişiler, diğer gözaltındakiler veya memurlar tanık olabilir.
• Özellikle birlikte alınan kişiler aynı olaylara tanıklık ettiyse, tanık beyanı güçlü destek sağlar.

6. Baro veya İnsan Hakları Kurumlarına Başvuru

• Türkiye Barolar Birliği, İnsan Hakları Derneği (İHD), Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) gibi kurumlara şikâyet edilebilir.
• Bu kurumlar delilleri toplayabilir, rapor düzenleyebilir ve soruşturma başlatılması için savcılığa bildirim yapabilir.

Özel Durum: Avukata Erişim Engeli (Örneğin: Terör Suçlarında)

• CMK 154‘e göre herkesin avukatla görüşme hakkı vardır.
• Ancak terör suçları kapsamında, savcı kararıyla 24 saate kadar avukatla görüşme kısıtlanabilir.
• Bu süre içinde yapılan ifadeler ileride geçersiz sayılabilir (baskı altında alındığı iddiasıyla).

Sonuç: Belgelenirse Ne Olur?

Eğer ihlal belgelenebilirse:

• Savcılığa suç duyurusu yapılabilir (işkence suçtur – TCK m.94).
• Tazminat davası açılabilir (CMK 141 kapsamında).
• Delillerin geçersiz sayılması talep edilebilir (örneğin, işkenceyle alınmış bir ifade).

Baro Müdahalesi Nasıl Talep Edilir?

1. Gözaltındaki Kişi Baroya Ulaşabiliyorsa:

• Gözaltındaki kişi, kolluk görevlilerinden baroyla iletişim kurulmasını talep edebilir.
• Talep tutanak altına alınmak zorundadır.
• Baro, CMK (Ceza Muhakemesi Kanunu) kapsamında görevli bir müdafi (avukat) gönderir. Özellikle avukatı olmayanlar için CMK kapsamında ücretsiz avukat atanması mecburidir.🔹 2. Yakını veya Avukatı Baroyu Arayabilir:

• Gözaltındaki kişinin bir yakını, mevcut avukatı ya da bir insan hakları kurumu doğrudan baroyla iletişime geçebilir.
• Aşağıdaki bilgileri vermek müdahaleyi hızlandırır:

Gerekli Bilgiler:

• • Gözaltına alınan kişinin adı soyadı
  • Nerede gözaltında tutulduğu (karakol, ilçe, emniyet müdürlüğü)
  • Gözaltı tarihi ve saati
  • Varsa iddia edilen ihlal türü (örneğin: avukatsız sorgu, darp, tehdit)
  • Gözaltı ile ilgili varsa delil ya da tanık bilgisi

Baroların çoğunda nöbetçi avukat hattı ya da CMK servisi bulunur. Gündüz mesai saatlerinde doğrudan baro aranabilir, geceleri ise CMK nöbetçisiyle görüşülür.

3. Baronun Müdahalesi Nasıldır?

Baro, şu adımları atabilir:

• Hemen bir CMK müdafii (baro avukatı) gönderir.
• Avukatsız sorgu yapılıp yapılmadığını kontrol ettirir.
• Gözaltı sürecinde hukuka aykırılık varsa rapor tutar.
• Gerekirse savcılığa suç duyurusu, valiliğe bildirim yapar.
• Baro İnsan Hakları Merkezi devreye girebilir (bazı barolarda aktiftir).

Azami Gözaltı Süresi