Anayasa Mahkemesinin Özerk Federasyonlar ve GSGM Tahkim Kurulu Hakkındaki Kararı

Anayasa Mahkemesinin Özerk Federasyonlar ve GSGM Tahkim Kurulu Hakkındaki Kararı ANAYASA MAHKEMESİNİN BEKLENEN GEREKÇELİ KARARI RESMİ GAZETEDE YAYIMLANDI. 
  

Anayasa Mahkemesinin 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’a 4.3.2004 günlü, 5105 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 2. maddesiyle eklenen Ek 9. maddenin 5. fıkarasının tamamo ile 7. ve 8. fıkaralarının kısmen iptaline ilişkin gerekçeli kararı 19 Mart 2010 tarih ve 27526 sayılı RG`de yayınlandı.

I. ANAYASA MAHKEMESİNİN İPTAL GEREKÇELERİ:

1. Beşinci Fıkra Yönünden;

Anayasa Mahkemesi; beşinci fıkranın birinci tümcesinde yer alan “Özerk federasyonların; genel kurullarının toplanması ve çalışmalarına ilişkin usul ve esaslar ile kimlerin oy kullanabileceği ve Tahkim Kurulu ile ilişkileri Genel Müdürlükçe düzenlenecek çerçeve statü ile belirlenir.” hükmünü özerk federasyonların; kuruluşları, denetimleri, mali yapıları, ve kararlarına karşı merkezi idare içerisinde oluşturulan Tahkim Kurulu’na başvurulabilmesi gibi hususlar göz önünde bulundurulduğunda, bunların hizmet yerinden yönetim kuruluşları oldukları sonucuna varılması gerektiği, hizmet yerinden yönetim kuruluşlarının ise Anayasa’nın 123. maddesi uyarınca kanunla düzenlenebileceği gerekçesiyle Anayasa’nın 123. maddesine aykırı görmüş ve iptaline karar vermiştir.

Anayasa Mahkemesi ayrıca ilk tümcesinin iptali nedeniyle uygulanma olanağı kalmayan fıkranın son tümcesinin de, 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 29. maddesinin ikinci fıkrası gereğince iptaline, karar vermiştir.

2. Yedinci Fıkra Yönünden;

Anılan yasanın yedinci fıkrasında, “Tahkim Kurulu yedi asıl ve yedi yedek üyeden teşekkül eder. Üyelerin beşinin hukukçu, ikisinin ise spor alanında bilimsel çalışmalar yapmış veya sporda idareci, teknik adam ve benzeri görevlerde bulunmuş kariyer sahibi kişi olmaları şarttır. Üyeler Genel Müdürün teklifi ve Genel Müdürlüğün bağlı olduğu Bakanın onayı ile altı yıl için görevlendirilirler. Üyeler kendi aralarından bir başkan seçerler. Tahkim Kurulu tarafından verilen kararlar kesindir. Tahkim Kurulunun görev, yetki ve sorumlulukları ile çalışma usul ve esasları yönetmelikle belirlenir.” denilmiştir.

Anayasa Mahkemesi; Yasa koyucunun, uyuşmazlıkların yargı mercilerine götürülmesinden önceki aşamalarda çözümlenebilmesi amacıyla kimi kurullar, müesseseler veya başvuru yolları öngörebileceği, spor alanında ortaya çıkan uyuşmazlıkları idari olarak çözümlemek üzere bir kurul oluşturulmasının, bu kurulun asıl ve yedek üyelerinin sayısının, niteliklerinin belirlenmesi ve başkan seçme usulünün düzenlenmesinin de yasakoyucunun takdir yetkisi içerisinde bulunduğu gerekçesiyle fıkranın birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü tümcelerinin Anayasa’ya aykırı olmadığına karar vermiştir.

Ancak Mahkeme, Tahkim Kurulu tarafından verilen kararların kesin olduğu hükmünü içeren Ek 9. maddenin yedinci fıkrasının beşinci tümcesini Anayasa`nın hak arama özgürlüğüne ilişkin 36. maddesine ve 125. maddede ifadsini bulan idarenin her türlü eylem ve işlemlerinin yargı denetimine tabi olduğu ilkesine aykırı görerek iptaline karar vermiştir.

Gerekçeli kararın bu konuyla ilgili bölümü şöyledir.

“Anayasa’nın hak arama özgürlüğüne ilişkin 36. maddesiyle güvence altına alınan dava yoluyla hak arama özgürlüğü, bir temel hak niteliği taşımasının ötesinde, diğer temel hak ve özgürlüklerden gereken şekilde yararlanılmasını ve bunların korunmasını sağlayan en etkili güvencelerden birini oluşturmaktadır. Kişinin uğradığı bir haksızlığa veya zarara karşı kendisini savunabilmesinin ya da maruz kaldığı haksız bir uygulama veya işleme karşı haklılığını ileri sürüp kanıtlayabilmesinin, zararını giderebilmesinin en etkili ve güvenceli yolu, yargı mercileri önünde dava hakkını kullanabilmesidir. Kişilere yargı mercileri önünde dava hakkı tanınması adil yargılamanın ön koşulunu oluşturur. Öte yandan, Anayasa’nın 125. maddesinde belirtilen idarenin her türlü eylem ve işlemine karşı yargı yolunun açık olması ilkesine göre, idari işlemlere karşı yargı yolu, Anayasa’da belirtilen kimi ayrık durumlar dışında yasalarla sınırlandırılamaz.

İptali istenen tümceyle idari bir merci olan tahkim kurulu tarafından verilen kararlara karşı yargı yolu kapatılmış ve bu kurul tarafından verilen kararların kesin olduğu belirtilmiştir. Yasakoyucu, taraflara görevli ve yetkili mahkemeye başvurmadan önce aralarındaki uyuşmazlığı kısa sürede çözmek üzere idari bir kurula başvurma yükümlülüğünü getirebilir ise de, bu kurulun kararlarının kesin olması Anayasa’nın 36. maddesinde belirtilen hak arama özgürlüğüne ve 125. maddesinde belirtilen idarenin her türlü eylem ve işlemlerinin yargı denetimine tabi olduğu ilkesine aykırı görülmüştür.”

Yüksek Mahkeme; Ek madde 9’un yedinci fıkrasının altıncı tümcesini de “Anayasa’nın 123. maddesine göre idarenin Yasayla düzenlenmesi gerekmektedir. Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü bünyesinde oluşturulan Tahkim Kurulu idare içerisinde yer almaktadır. Herhangi bir kamu idaresinin yasa ile düzenlenmiş olduğunun kabul edilebilmesi için söz konusu idarenin ad olarak yasada belirtilmesi yeterli değildir. Böyle bir düzenlemede temel ilkelerin ortaya konulması, çerçevenin çizilmesi, sınırsız, belirsiz ve geniş bir alanın yürütmenin düzenlemesine bırakılmaması gerekmektedir. Tahkim Kurulunun görev, yetki ve sorumlulukları ile çalışma usul ve esaslarının yasa ile belirlenmesi gerekirken, yedinci fıkranın altıncı tümcesi ile bu konuların düzenlenmesi Yönetmeliğe bırakılmıştır. Bu nedenle Kural Anayasa’nın 123. maddesine aykırı” (dır) gerekçesi ile iptal etmiştir.

3. Sekizinci Fıkra yönünden;

Anayasa Mahkemesi Ek Madde 9`un sekizinci fıkrasında yer alan “Tahkim Kurulu, federasyon ile kulüpler; federasyon ile hakemler; federasyon ile teknik direktör ve antrenörler; kulüpler ile teknik direktör ve antrenörler; kulüpler ile oyuncular; kulüpler ile kulüpler arasında çıkacak ihtilaflar hakkında yönetim kurulunca verilecek kararlar ile disiplin veya ceza kurulu kararlarını, ilgililerin itirazı üzerine inceleyerek kesin karara bağlar.” hükmünü de Anayasa`ya aykrılık yönünden incelemiştir.

Yüksek Mahkeme, yedinci fıkra yönünden oluşturduğu gerekçelere paralel olarak , Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü bünyesinde oluşturulan Tahkim Kurulunun federasyon ile kulüpler; federasyon ile hakemler; federasyon ile teknik direktör ve antrenörler; kulüpler ile teknik direktör ve antrenörler; kulüpler ile oyuncular; kulüpler ile kulüpler arasında çıkacak ihtilaflar hakkında yönetim kurulunca verilecek kararlar ile disiplin veya ceza kurulu kararlarını ilgililerin itirazı üzerine inceleyerek karara bağlamasında Anayasa’ya aykırılık görmemiştir. .

Ancak, Anayasa’nın 36. maddesinde belirtilen hak arama özgürlüğü ve 125. maddesinde belirtilen idarenin eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olması ilkesi göz önüne alarak önceki fıkralardaki görüşüne paralel bir şekilde Tahkim Kurulunun itirazları kesin olarak karara bağlamasını Anayasa’ya aykırı görmüş ve bu nedenle fıkrada geçen “… kesin …” sözcüğünün iptaline karar vermiştir.

II. İPTAL KARARININ YÜRÜRLÜ