Limited ve Anonim Şirketlerde Ortaklıktan Çıkma Davası (2025 Rehberi)

Şirket Ortağının ortaklıktan çıkması, Türk ticaret Kanununda, şirketin feshi ve çıkarılma konularıyla birlikte ele alınarak her bir şirket tipi için ayrı ayrı düzenlenmiştir. Bu bağlamda ortaklıktan çıkma, TTK m. 243 ve devamında kollektif şirket ve TMK m. 328 ‘ in yollamasıyla komandit şirketlerde, TTK m. 531‘ de anonim şirkette, şirketin feshine yönelik haklı sebeplere dayalı bir dava açılması durumunda hakimin fesih yerine ortağın çıkarılmasına karar vermesiyle mümkün olabilmektedir.

TTK m. 538 ve devamı hükümleriyle limited şirket ortağına, haklı bir sebep bulunması halinde şirketin feshi isteminde bulunmadan doğrudan ortaklıktan çıkma ve ayrılma payının kendisine ödenmesini talep etme hakkı tanınmıştır.

Ortaklıktan çıkma hakkı esas sözleşmede düzenlenebilir. (TTK, m. 638) Bu kapsamda çıkma hakkı belirli sınırlamalara da tabi tutulabilir. Öncelikle esas sözleşmede bir hüküm var ise bu hükme bakılmalıdır.

Şirket Ortaklığından Çıkmada Haklı Sebep

Türk Ticaret Kanunu’nun 638’inci maddesinin ikinci fıkrası “Her ortak, haklı sebeplerin varlığında şirketten çıkmasına karar verilmesi için dava açabilir” hükmünü haizdir.

Kanunda haklı sebebin varlığı halinde dava açılabileceği belirtilmekle beraber haklı sebebin tanımı yapılmamış ve herhangi bir haklı sebep örneği gösterilmemiştir.

Ortaklıktan çıkmada haklı sebep kavramı her davada somut olayın özelliklerine göre belirlenecek olmakla birlikte nesnel ve paydaşların şahsından bağımsız olmalıdır.

⚖️ Haklı Sebep Nedir?

Haklı sebebin; ortağın veya ortakların hakkaniyete uygun ve objektif olarak ortaklığın devam etmesinden elde etmeyi beklediği faydaları ortadan kaldıran ve ortaklığın devamını çekilmez hale getiren vakıalar bütünü olduğu söylenebilir. Niteliği gereği süreklilik arz eden ortaklık ilişkisinde taraflardan birinin diğerine oranla bu ilişkiyi devam ettirmesini çekilmez hale getiren olgular söz konusu olmalıdır.

Haklı Sebep Kategorileri

Kanunda, ortaklıktan çıkmada haklı sebeplerin neler olacağı açıkça belirtilmemişse de uygulamada iki temel haklı sebep kategorisinin kabul edildiğini söylemek mümkündür. Bunların ilki şirket ortakları arasında uyumun bozulması ve önemli anlaşmazlıkların ortaya çıkması diğeri ise şirket işlerinin özellikle kayıt ve defterlerin tutulmasının kanuna uygun olarak yürütülmemesidir. Ortaklık anlayışını ortadan kaldıran, bireysel çıkarlara yönelik, ortaklar arasında şahsi veya grup menfaatlerinin ön plana çıktığı ve ortaklık amacının gerçekleşmesi olanağının bulunmadığı durumların varlığı halinde, haklı nedenlerin oluştuğunun kabulü gerekir.

Ortaklar arasındaki uyumsuzlukların ve şirketin mali ve ticari kayıt ve defterlerinin kanuna uygun olarak tutulmasının şirketin amacını gerçekleştirme olanağını ortadan kaldırması halinde şirketin feshi yoluna gidilmelidir.

TTK m. 245’te, kollektif şirket yönünden “bir ortağın şirketin yönetim işlerinde veya hesaplarının çıkarılmasında şirkete ihanet etmiş olması” veya “bir ortağın kendisine düşen asli görevleri ve borçları yerine getirmemesi” ve bunlara benzer haller haklı sebep olarak nitelendirilmiştir. Bu hükmün haklı sebep oluşturan olgular yönünden diğer şirket tiplerine kıyasen uygulanması mümkündür.

Hangi Durumlar Haklı Sebep Sayılır? Yargıtay İçtihatlarıyla Açıklama

Yargıtay kararlarında şirket ortaklığından çıkmak için haklı sebep olarak kabul edilen bazı haller aşağıda belirtilmiştir.

Şirket Ortaklığından Çıkmada Haklı Sebep Olarak Kabul Edilen Hallere Örnekler

Yargıtay’ın Haklı Neden Olarak Kabul Ettiği Başlıca Örnekler

• Defterlerin usulüne uygun tutulmaması, hesap verilmemesi
  Yargıtay 11. HD, 01.11.1977, E.4015 / K.4723

“Limited ortaklığın müdürleri olan davalıların, ortaklık faaliyetini durdukları ve defterleri düzgün tutmadıkları, ortaklara hesap vermedikleri sabit ise, bu durum haklı neden sayılır.”

• Ortaklar arasında sürekli anlaşmazlık ve uyum bozukluğu
  Yargıtay 11. HD, 21.02.2000, E.55 / K.1242

“Ortaklar arasındaki anlaşmazlık, ortaklığın feshi için haklı neden teşkil eder.”

• Şirketin sürekli zarar etmesi ve dışlayıcı uygulamalar
  Yargıtay 11. HD, 15.01.2004, E.6106 / K.230

“Ortaklar arasında husumetin süreklilik kazanması, şirket faaliyetlerinin durması ve bir ortağın dışlanması haklı neden olarak değerlendirilir.”

• Ortaklık defterlerinin yasalara ve sözleşmeye aykırı tutulması
  Yargıtay 11. HD, 19.12.1988, E.2804 / K.7784

“Bazı borç ve faizlerin deftere işlenmemesi gibi yasa dışı uygulamalar, ortaklıktan çıkma istemi için haklı neden oluşturur.”

• Ortağın şirketi haksız yere borçlu göstermesi
  Yargıtay 11. HD, 07.07.1997, E.3088 / K.5437

“Bir ortağın gerekçesiz biçimde şirketi borçlandırması, ortaklık ilişkisini çekilmez kılar ve haklı neden oluşturur.”

• Ortağın dışlanması, şirketin defter ve kayıtlarına erişiminin engellenmesi

Yargıtay 11.HD. 2022/3289 K.:

“Şirketten dışlanan ortağın şirketteki tüm bilgi ve belgelere erişiminin engellenmesi, çıkma davası için haklı neden teşkil eder.”

• 7. Ortaklar arasında güven ilişkisi tamamen sarsılmışsa
  Yargıtay 11. HD, 2021/4796 E., 2022/2366 K.

“Ortaklardan biri diğerini şirket dışı tutarak tüm yönetim faaliyetlerini tek başına yürütüyorsa ve hesap vermekten kaçınıyorsa, ortaklar arasındaki güvenin sona erdiği ve ortaklık ilişkisinin sürdürülemez hale geldiği kabul edilmelidir.”

• 8. Şirket faaliyetlerinin fiilen durması
  Yargıtay 11. HD, 2020/2624 E., 2021/3199 K.

“Şirketin uzun süredir ticari faaliyette bulunmaması, aktif gelir üretmemesi, yönetim kararlarının alınmaması; ortaklık ilişkisinin hukuki ve ekonomik temelinin ortadan kalktığını gösterir.”

• 9. Esas sözleşmeye aykırı hareket edilmesi
  Yargıtay 11. HD, 2019/1124 E., 2020/2112 K.

“Müdürlerin, esas sözleşmeye aykırı biçimde kararlar alması ve diğer ortakları devre dışı bırakması, ortaklıktan çıkma için haklı sebep teşkil eder.”

• 10. Bilinçli borçlandırma ve finansal sorumsuzluk
  Yargıtay 11. HD, 2018/1263 E., 2019/1341 K.

“Bir ortağın şirketi bilerek borç altına sokması, keyfi harcamalar yapması ve diğer ortakların itirazlarına rağmen bu tutumunu sürdürmesi, ortaklık ilişkisinin sürdürülemez hale geldiğini gösterir.”

Görüldüğü üzere Yargıtay, ortaklıktan çıkmada haklı sebep kavramını oldukça geniş bir şekilde ele almaktadır.

Ortaklıktan Çıkma Davası Nasıl Açılır? Süreç ve Mahkeme Bilgileri

Ortaklıktan çıkma davası mutlak ticari davalardandır. Bu nedenle şirketin faaliyet merkezinin bulunduğu yer ticaret mahkemesinde, ayrı bir ticaret mahkemesi yoksa bu sıfatla asliye hukuk mahkemesinde açılmalıdır.

Ticaret mahkemesi talep üzerine, dava süresince, davacının ortaklıktan doğan hak ve borçlarının kısmen veya tamamen dondurulmasına veya davacı ortağın korunması amacıyla diğer önlemlere karar verebilir. (TTK m. 638/2)

Şirket Ortaklığından Çıkma Davası Kime Karşı Açılır?

Ortaklıktan çıkma davası diğer ortaklara değil, şirkete karşı açılır. Davada şirket tüzel kişiliği hasım gösterilmelidir.

Şirket Ortaklığından Çıkma Davasında Arabuluculuk

Ortaklıktan çıkma davasında şirket ortaklığından çıkmanın yanında çıkma payının ödenmesi, esas sermaye payının davalı şirkete veya diğer davalıya devredilmesi, ayrılma akçesinin tespit edilerek ödenmesi gibi taleplerde de bulunulabilir. Çıkma payına ilişkin taleplerin niteliği gereği belirsiz alacak olarak ileri sürülmesi uygun olacaktır.

Davada, şirket ortaklığından çıkmanın yanında çıkma payının ödenmesi de talep edilecekse arabuluculuk yoluna başvurmak zorunludur. (İstanbul Bam 12. H.D. 2019/890 Esas, 2019/867 Karar, Tarih : 25.06.2019)

Sadece ortaklıktan çıkma talep edilecekse salt yenilik doğuran bir hakkın kullanılmasından ibaret olan bu talepte arabuluculuk yoluna başvurmaya gerek yoktur.

Şirket Ortaklığından Çıkma Davasında Süre

Haklı sebeple ortaklıktan çıkma davası açılması için herhangi bir hak düşürücü süre veya zamanaşımı öngörülmemiştir. Ancak haklı sebeplerin varlığına rağmen uzun süre sessiz kalıp dava açmaktan kaçınmak hakkın kötüye kullanılması itirazı ile karşılaşılmasına neden olabilir.

Uygulama Notu – Dava Açma Süresi Var mı?

Ortaklıktan çıkma davası için kanunen belirlenmiş bir süre sınırı yoktur. Ancak uzun süre dava açmamak, karşı tarafça “hakkın kötüye kullanılması” şeklinde ileri sürülebilir.

Çıkma Payı Hesabı – Gerçek Değer Esası

Ayrılma (çıkma) payı, Türk Ticaret Kanunu m. 641’e göre, ortaklıktan ayrılan ortağın şirket sermayesindeki payının “gerçek değeri” esas alınarak hesaplanır. Bu, nominal (yani sadece sermaye payı tutarı) değil, fiili ve mali değerleme sonucu ortaya çıkan ekonomik değer anlamına gelir.

Gerçek Değer Nedir?

• Gerçek değer, şirketin güncel varlık yapısı, borç-alacak dengesi, kâr-zarar durumu, gayrimenkul ve demirbaşların piyasa değeri, devam eden projeleri, marka ve müşteri değeri gibi unsurlar dikkate alınarak belirlenir.
• Bu tespit, çoğu durumda mahkemece atanacak bilirkişi heyeti tarafından yapılır.

Uygulamada Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Şirketin mali tabloları, son dönem bilanço ve gelir tabloları, vergi beyannameleri, banka hareketleri gibi belgeler bilirkişiye sunulmalıdır.
• Ortaklıktan çıkma tarihindeki değer esas alınır. Yani geçmiş yıllara ait değil, çıkış anındaki ekonomik gerçeklik önemlidir.
• Şirket defterleri usule uygun tutulmamışsa, bilançonun güvenilirliği azalır ve bu durum ayrılma bedelinin mahkemece takdir edilmesini zorlaştırır.

Pratik Örnek:

Ortağın nominal sermaye payı 100.000 TL olabilir. Ancak şirketin toplam değeri artmışsa ve bu artışa ortak da katkı sağlamışsa, çıkma payı 100.000 TL’nin çok üzerinde olabilir. Tersine, şirket borç batağındaysa ve aktif değeri düşmüşse, ayrılma bedeli nominal değerin altında da olabilir.

Çıkma Payı Hesaplama Tablosu (Örnek)

Ek Açıklamalar:

• Tablodaki “Net Şirket Değeri” gerçeğe en yakın piyasa değerlerine göre hazırlanır.
• Gayrimenkuller için ekspertiz raporları, alacaklar için doğrulama belgeleri, stoklar için envanter kayıtları gerekebilir.
• Ortağın sorumlu olduğu vergi/SGK borçları varsa, çıkma payından mahsup edilebilir.

❓ Ortaklıktan Çıkma Davası Sık Sorulan Sorular (SSS)

Şirket ortaklarından biri ayrılmak isterse ne olur?

Şirket ortağı, öncelikle şirketin esas sözleşmesinde ortaklıktan çıkmaya ilişkin özel bir düzenleme olup olmadığını kontrol etmelidir. Böyle bir düzenleme varsa, çıkma süreci bu hükümlere göre işletilir. Eğer esas sözleşmede bu yönde bir düzenleme bulunmuyorsa, Türk Ticaret Kanunu m. 638 uyarınca “haklı sebep” varsa, mahkemeye başvurarak ortaklıktan çıkma talebinde bulunabilir. Haklı sebebin varlığı halinde, hâkim, şirketin feshine gitmeden doğrudan ortağın çıkmasına karar verebilir.

Şirketten çıkma hakkı sözleşmede yoksa ne yapılabilir?

Şirket esas sözleşmesinde çıkmaya dair açık bir hüküm yer almasa da ortak, haklı sebeplerin varlığı halinde TTK m. 638 uyarınca dava açarak şirketten çıkma hakkını kullanabilir. Bu durumda, şirketin yapısı, ortaklar arasındaki ilişkiler, defter ve kayıtların durumu gibi birçok unsur değerlendirilerek haklı sebebin mevcut olup olmadığına mahkeme karar verir. Dolayısıyla sözleşmede düzenleme olmasa da çıkma talebi tamamen engellenmiş değildir.

Çıkma payı nasıl hesaplanır?

Çıkma payı, TTK m. 641’e göre, ortağın esas sermaye payının gerçek değeri üzerinden belirlenir. Uygulamada bu değer, şirketin güncel mali durumu, varlıkları, alacak ve borçları dikkate alınarak genellikle bilirkişi raporu ile tespit edilir. Ortağın ayrılma anındaki payının gerçek değeri belirlenerek, şirketten ayrılma karşılığında bu bedelin kendisine ödenmesi sağlanır. Taraflar bu bedelin tespitinde anlaşamazsa, konu mahkemeye taşınabilir.

⚖️ Avukatlar ve Hukuk profesyonelleri İçin Pratik Bilgiler

Dava türü belirlenirken dikkat:
Şirket ortaklığından çıkma davası, yenilik doğuran bir dava türüdür. Bu nedenle yalnızca ortaklıktan çıkma talep ediliyorsa, zorunlu arabuluculuğa tabi değildir.

Çıkma payı (ayrılma akçesi) talep edilecekse:
Dava dilekçesinde, ortaklıktan çıkmanın yanı sıra çıkma payının ödenmesi, esas sermaye payının devri veya ayrılma bedelinin belirlenmesi gibi parasal talepler de varsa, bu talepler belirsiz alacak davası niteliğinde değerlendirilir. Bu durumda, zorunlu arabuluculuk şartı doğar.
(İstanbul BAM 12. HD, 2019/890 E., 2019/867 K., 25.06.2019)

Davalı doğru gösterilmeli:
Dava diğer ortaklara değil, doğrudan şirket tüzel kişiliğine karşı açılmalıdır. Aksi halde usulden reddedilebilir.

Geçici koruma tedbirleri mümkün:
TTK m. 638/2 uyarınca, dava sürecinde mahkemeden, ortaklık hak ve borçlarının geçici olarak durdurulması, ortaklık defterlerine erişim sağlanması gibi ihtiyati tedbirler istenebilir.

Süre sınırlaması yok ama gecikme risklidir:
Dava açmak için kanunen belirlenmiş bir süre sınırı olmasa da, uzun süre hak kullanılmazsa, hakkın kötüye kullanılması itirazıyla karşılaşılabilir.

Şirket Ortaklığından Çıkma Davası