🛡️Tasarım Hakkı Nedir? Tescilli ve Tescilsiz Tasarımlar Koruma Rehberi

Ürünlerin dış görünümüne estetik katkı sağlayan özgün tasarımlar, sadece marka değeri yaratmakla kalmaz; aynı zamanda rekabet avantajı da sağlar. Türkiye’de bu tasarımlar, 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu ile koruma altına alınmıştır. Ancak tasarım hakkı, sadece belirli sınırlar dahilinde ve bazı şartlarla kullanılabilir.

Bu yazımızda, tescilli ve tescilsiz tasarımların korunma kapsamını yasal dayanaklarıyla birlikte açıklıyor; tasarım sahiplerinin ve üçüncü kişilerin hak ve yükümlülüklerini ortaya koyuyoruz.

📜 6769 Sayılı Kanun’un 59. Maddesi Neyi Düzenler?

Kanunun 59/1. maddesine göre:

“Tasarımdan doğan haklar münhasıran tasarım sahibine aittir. Üçüncü kişiler, tasarım sahibinin izni olmadan koruma kapsamındaki tasarım veya tasarımın uygulandığı ürünü üretemez, piyasaya sunamaz, satamaz, ithal edemez, ticari amaçlı kullanamaz veya bu amaçlarla elde bulunduramaz ya da bu tasarım veya tasarımın uygulandığı ürünle ilgili sözleşme yapmak için öneride bulunamaz.“

Bu hüküm, tescilli tasarımlar için geniş ve mutlak bir koruma alanı sağlar. Koruma; yalnızca birebir kopyaları değil, genel izlenim itibarıyla benzer olan ürünleri de kapsar.

✅ Tescilli Tasarımın Sahip Olduğu Haklar Nelerdir?

• 🔒 Üretim tekel hakkı
• 📦 Piyasaya arz etme ve satış izni
• ✈️ İthalat ve ihracat yetkisi
• 🤝 Sözleşme yapma ve lisans verme hakkı
• 🚫 Hukuka aykırı benzer tasarımlara karşı dava açma yetkisi

💡 Tescilli tasarımlar, kamuya sunuldukları andan itibaren 5 yıl süreyle korunur. Bu süre, toplamda 25 yıla kadar uzatılabilir.

🟡 Tescilsiz Tasarımlar: Daha Sınırlı Bir Koruma

Kanunun 59/2. maddesi uyarınca:

“Tescilsiz tasarım, sahibine yalnızca korunan tasarımın aynısının veya genel izlenim itibarıyla ayırt edilemeyecek kadar benzerinin kopyalanarak alınması hâlinde koruma sağlar.”

Yani, tescilsiz tasarımlar için koruma daha dar kapsamlıdır ve sadece birebir veya çok benzer kopyalamalara karşı uygulanabilir.

⚠️ Ancak burada dikkat edilmesi gereken önemli bir istisna vardır:

Eğer bir tasarımcı, tescilsiz tasarımı makul yollarla bilmeden ve bağımsız olarak benzer bir tasarım yapmışsa, bu fiil kopyalama sayılmaz.

🤔 Tescilli ve Tescilsiz Tasarım Arasındaki Temel Farklar

⚖️ Tasarım Hakkı İhlalinde Ne Yapılmalı?

Tasarım hakkınız ihlal edildiğinde, şu yasal yollara başvurabilirsiniz:

• 🛑 İhlalin tespiti ve durdurulması
• 💰 Maddi ve manevi tazminat talebi
• 📄 Hükümsüzlük davası
• 🧾 Tescilsiz tasarımlar için kopyalama ispatına dayalı dava
• 🔍 İhtiyati tedbir veya gümrüklerde el koyma başvurusu

📍 Demirbaş Hukuk Bürosu’na Yazın  

Demirbaş Hukuk Bürosu, Bursa merkezli olarak tescilli ve tescilsiz tasarımların korunması konusunda kapsamlı avukatlık ve danışmanlık hizmeti sunar:

• Tasarım hukukunda danışmanlık
• Lisans ve devir sözleşmelerinin hazırlanması
• İhlal tespiti ve delillendirme
• Tasarım hakkı davalarının takibi

🔹 Tasarım hukuku alanında web sayfamızdaki diğer kaynakları incelemek için tıklayınız.

🔎 Tasarım Hakkı Sık Sorulan Sorular

Tescilsiz tasarım nasıl korunur?
➡️ Koruma, tasarımın kopyalanmasına karşı 3 yıl süreyle otomatik olarak sağlanır. Ancak tescil kadar güçlü değildir.

Tasarımımı başkası tescil ettirirse ne olur?
➡️ Gasp sayılır. Tescilin hükümsüzlüğü için dava açabilirsiniz.

Tasarım tescili maliyeti nedir?
➡️ Sınıfa ve kapsamına göre değişir. Detaylı bilgi için hukuk büromuzla iletişime geçin.

Tescilsiz tasarım nasıl korunur?
➡️ Koruma, tasarım kamuya sunulduktan sonra 3 yıl boyunca otomatik olarak sağlanır. Ancak yalnızca birebir ya da çok benzer kopyalamalara karşı koruma sağlar.

Tasarımımı başkası tescil ettirirse ne olur?
➡️ Bu durum tasarım hakkının gaspı niteliğindedir. Gasp eden kişiye karşı tescilin hükümsüzlüğü davası açılabilir.

Tasarım davalarında masraf ve avukat ücreti nedir?
➡️ Davanın türüne, hizmetin ve çalışma ilişkisin kapsamına göre değişkenlik gösterir. Ortalama maliyet hakkında bilgi için bizimle iletişime geçin.

Tasarım hakkı ile marka hakkı arasındaki fark nedir?
➡️ Tasarım hakkı ürünün görünümünü (şekil, desen, çizgi vb.) korur; marka hakkı ise işaret, isim, logo gibi tanıtıcı unsurları korur.

Tasarım hakkı kaç yıl geçerlidir?
➡️ Tescilli tasarımlar ilk başta 5 yıl süreyle korunur. Bu süre 5’er yıllık dilimlerle 25 yıla kadar uzatılabilir.

Tasarımımı hem Türkiye’de hem yurt dışında koruyabilir miyim?
➡️ Evet. Madrid Protokolü, Lahey Anlaşması gibi uluslararası sistemlerle tasarımınızı başka ülkelerde de tescil ettirebilirsiniz.

Tasarım hakkı ihlalinde cezai yaptırım uygulanır mı?
➡️ Evet. Tasarım hakkına tecavüz bazı durumlarda haksız rekabet suçu kapsamına girerek adli para cezası veya hapis cezası ile sonuçlanabilir.

Aynı ürün için hem patent hem tasarım hakkı alınabilir mi?
➡️ Mümkün olabilir. Ürünün teknik yönü için patent, estetik yönü için tasarım koruması alınabilir.

Tasarım Hakkı