Sahte Hizmet Nedeniyle SGK Emekli Maaşının Kesilmesi: Hukuki Boyut ve Önlemler

Sosyal Güvenlik Kurumunca, sahte hizmet nedeniyle emekli maaşının kesilmesi işlemlerinde artış olduğu gözlenmektedir. Günümüzde emeklilik sistemi, çalışanların yıllarca verdikleri emeklerin karşılığını alabilmeleri açısından büyük önem taşımaktadır. Ancak Sosyal Güvenlik Kurumunun başta “sahte hizmet” olarak adlandırılan durum olmak üzere çeşitli nedenlerle yaşlılık aylıklarını kesmesi sonucu emeklilik hakları tehlikeye girebilmektedir.

Sahte hizmet olarak adlandırılan durumun yanı sıra, muvazaalı boşanma gibi nedenler de emekli aylığının kesilmesine yol açmaktadır. SGK ‘ nın aylık kesme işlemi ile birlikte kişileri kendilerine ödenmiş olan yaşlılık aylıkları tutarında borçlandırarak faizi ile birlikte iadesini talep etmesi, iade edilecek tutara verilen sağlık hizmetlerinin bedellerinin de dahil olunması yaşlılık aylığının kesilmesi işleminin mali sonuçlarını iyice ağırlaştırmaktadır.

Sahte hizmet ile kastedilen, basitçe, fiili bir çalışmaya dayanmayan hizmettir. Sigortalıların, ileride hak kayıplarına uğramaları için bu gibi hizmetlerden kaçınmaları önemlidir. Bu yazımızda, sahte hizmet nedeniyle emekli maaşının kesilmesi konusunu hukuki açıdan ele alacak, ortaya çıkabilecek sonuçları ve alınabilecek önlemleri detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Sahte Hizmet Nedir?

Sahte hizmet, sigortalının, fiilen çalışmadığı halde, bir işyerinde çalışıyormuş gibi gösterilerek, emeklilik hesabına eklenen sigortalı prim günleri edinmesidir. Bilindiği üzere hizmet sözleşmesinde işçinin temel borcu bir işin görülmesi (çalışma) işverenin temel borcu ise görülen bu iş karşılığında işçiye ücret ödenmesidir. SGK tarafından sahte hizmet olarak adlandırılan durumda ise işveren ile çalışan arasında gerçek bir hizmet ilişkisi kurulmamakta; işçi fiilen bir iş görmediği gibi işveren de kendisine herhangi bir ücret ödememekte, buna rağmen, işçi işyerinde çalışmış gibi SGK ya bildirgeler verilerek işçiye uzun vadeli sigorta prim günleri kazandırılmaktadır. Burada tahakkuk eden sigorta primlerinin Kuruma ödenip ödenmediğinin bir önemi yoktur. Muhtemelen bu primler de işçinin kendisi tarafından karşılanmaktadır. Bu uygulama genellikle eksik kalmış kısa süreli prim gün sayısını kanunda öngörülen asgari prim gün sayısına tamamlamak için yapılmaktadır.

SGK raporlarında, sadece sahte hizmet uygulaması yapmak için kurulmuş şirketlerin bulunduğu, bunların bazılarının küçük bir ofis dışında işyerleri olmadığı halde yüzlerce işçi çalıştırmış gibi bildirgeler verdiği belirtilmektedir.

Sahte hizmet uygulaması sonucunda kazanılan hizmet sürelerinin emeklilik hesaplamalarına dahil edilmesi hem SGK’ nın mali yükünün artmasına hem de emeklilik sisteminde haksız rekabete yol açmaktadır. Konunun olumsuz etkileri sosyal güvenlik siteminin de ötesine taşmakta, bir yandan kayıt dışılığı artırırken diğer yandan hazinenin vergi kaybına uğramasına da neden olmaktadır. Ancak en büyük zararı sigortalının kendisine vermekte, yıllar sonra dahi emekli maaşının kesilmesi ve alınmış olan maaşların aylıkların toplam tutarının faiziyle birlikte iade edilmek zorunda kalınması gibi ciddi sonuçlara yol açmaktadır.

Emeklilik Hakları ve Hizmet Süresi

Emeklilik sistemi, çalışanın gerçek hizmet süresine dayanarak belirlenir. Gerek emekli olunması gerekse de emeklilik maaşının hesaplanması, prim gün sayısı, prime esas ücret, çalışılan tarihler ve hizmet süresi gibi faktörlere bağlıdır. Dolayısıyla sahte hizmet beyanları, hizmet süresi itibariyle emekliliğe hak kazanmamış kişilere yaşlılık aylığı bağlanmasına veya hak ettiğinden daha fazla emekli aylığı almasına neden olur. Kurum, bu durumun tespiti halinde, üzerinden yıllar geçmiş olsa bile kişilerin emekli maaşını kesmektedir. Bu tür uygulamalar, bireylerin hak kaybına uğramasına, kayıt dışılığa, haksız kazanca ve toplumsal güvenin sarsılmasına yol açmaktadır.

Sahte Hizmet Nedeniyle Emekli Maaşının Kesilme Süreci

Sahte hizmet beyanlarının tespiti, Sosyal Güvenlik Kurumunun (SGK) denetim birimleri tarafından gerçekleştirilir. Denetimler sonucunda, çalışanların geçmiş hizmet kayıtları detaylı bir şekilde incelenmekte ve varsa gerçek olmayan hizmet süreleri ortaya çıkarılmaktadır. Bu sürelerin toplam sigortalı hizmet süresinden düşülmesi sonucunda kişi, prim gün sayısı ve sigortalılıkta geçirilmesi gereken asgari süreler bakımından emekli olma şartlarını kaybediyorsa emekli aylığı kesilmektedir. Sigortalı emekli olma koşullarını kaybetmiyorsa sahte hizmet günlerinin çıkarılması nedeniyle emekli maaşında düşme olabilir

Hukuki Boyut ve Yaptırımlar

Sahte hizmet beyanı, çalışanlar yönünden cezai bir kovuşturmaya yol açmamaktadır. Kanaatimize göre, çalışanlar yönünden, kanunlarımızda sahte hizmet fiiline uyan bir suç tanımı da yoktur. Nitekim SGK ‘ da emekli aylığını kesmek ve ödenen aylığın iadesini talep etmek dışında bir işlem yapmamaktadır.  Bununla birlikte bu uygulamayı yapan işverenler sahtecilik gibi suç isnadına maruz kalabilirler. Dolayısıyla, sahte hizmet beyanında bulunan işverenlerin cezai sorumluluklarla da karşılaşabileceği hatırda tutulmalıdır.

Emekli Maaşının Kesilmesinin Sosyal ve Ekonomik Etkileri

Emekli maaşının kesilmesi, bireylerin yaşam standartlarını doğrudan etkileyen ciddi bir durumdur. Bir yandan, sahte hizmet nedeniyle yapılan kesinti, devletin sosyal güvenlik sistemine olan güveni zedeleyebilir. Diğer yandan, emeklilik döneminde geçim sıkıntısına yol açarak, bireylerin sosyal yaşamını olumsuz etkileyebilir. Bu durum, aile içi huzursuzluklara ve sosyal gerilimlere de neden olabilir. Dolayısıyla hem bireylerin hem de devletin bu konuda bilinçli hareket etmesi önem taşımaktadır.

Alınabilecek Önlemler ve Tavsiyeler

Sahte hizmet nedeniyle ortaya çıkabilecek sorunların önüne geçmek için, çalışanların ve emeklilik hakkı sahiplerinin dikkat etmesi gereken bazı hususlar bulunmaktadır:

• Doğru ve Eksiksiz Bildirim: İşverenlerin, çalışanların hizmet sürelerine ilişkin belgeleri düzenli ve usulüne uygun tutmaları ve resmi kurumlara gerçeğe uygun bir şekilde bildirmeleri önemlidir. Bu sayede, herhangi bir yanlışlık ya da eksiklik ihtimali asgari düzeye indirilebilir.
• Çalışanların Düzenli Kontrolü: Çoğu çalışan, gerçek çalışmalarının işverenler tarafından kuruma tam olarak bildirilmemesinden kaynaklanan eksik gün sorunu nedeniyle sahte hizmet uygulamasına başvurmaktadır. Çalışanların sigorta primlerinin zamanında ve eksiksiz olarak bildirilip bildirilmediğini düzenli olarak kontrol etmeleri eksik gün sorunu ile karşılaşma ihtimalini azaltacaktır.
• Kamu Kurumlarının Denetimleri: İlgili kurumlar, işyerlerini ve işyeri kayıtlarını düzenli olarak denetleyerek, hatalı, gerçeğe aykırı ya da eksik kayıtların önüne geçebilir.
• Hukuki Danışmanlık: Eğer sahte hizmet beyanı ile ilgili herhangi bir şüphe ya da sorun yaşanırsa, hukuki danışmanlık almak, hak kayıplarının önlenmesi açısından faydalı olacaktır.
• Kamu Bilgi Sistemlerinin Kullanımı: SGK ve benzeri kurumların sunduğu online sistemler aracılığıyla, çalışanlar kendi hizmet kayıtlarını kontrol edebilir ve olası hata ve eksiklikleri ilgili kurumlara bildirebilirler.
• Şüpheli veya Sahte Günlerin Yok Sayılması: Sigortalılar emeklilik başvurularını şüpheli veya sahte günleri çıkararak yapabilirler. Bu şekilde bir miktar geç emekli olsalar bile ileride emekli aylığının kesilmesi gibi tatsız sonuçlarla karşılaşmaktan kaçınmış olurlar.
• Askerlik Borçlanması veya Doğum Borçlanması: Askerlik veya doğum borçlanması gibi yollarla sahte veya şüpheli olduğu düşünülen hizmet sürelerine karşılık gelen miktarda sigorta prim günü kazanmak mümkün olabilir. Bu şekilde prim borçlanması için bir miktar ödeme yapılsa da sahte hizmet nedeniyle emeklilik aylığı iptal riskinden kaçınılmış olur.

Sonuç

Sahte hizmet beyanı, hem bireylerin emeklilik haklarını tehlikeye atmakta hem de sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğini zorlamaktadır. Emekli maaşının kesilmesi ve ödenmiş olan aylıkların faiziyle iadesinin talep olunması ciddi bir yaptırımdır. Dolayısıyla, çalışanların gerçek hizmete, fiili çalışmaya dayanmayan hizmet süreleri edinmekten kaçınmaları, SGK kayıtlarını e – devlet uygulaması üzerinden düzenli olarak kontrol etmeleri gerekmektedir. Aynı zamanda, işverenlerin bildirimlerini süresinde, gerçeğe uygun bir şekilde bildirmeleri ve devlet kurumlarının da denetim süreçlerini titizlikle yürütmesi, olası mağduriyetlerin önüne geçilmesinde büyük rol oynamaktadır. Hukuki yaptırımlar ve uygulamalar, sahte hizmet beyanının önlenmesi konusunda caydırıcı bir etki yaratırken, bireylerin de haklarına sahip çıkması önem arz etmektedir. Bu bilinçle hareket edildiğinde, emeklilik sistemi daha sağlıklı ve sürdürülebilir olacaktır.

Bu makale, sahte hizmet nedeniyle emekli maaşının kesilmesi konusunu ele alırken, konunun hukuki boyutunu ve alınabilecek önlemleri de kapsamlı bir şekilde sunmaktadır. Doğru ve gerçek kayıt ve denetim yöntemleri sayesinde, emeklilik hakkı sahiplerinin yıllar sonra mağduriyet yaşamaması ve sistemin güvenilirliğinin korunması sağlanabilir.