Tasarıma Tecavüzün Önlenmesi Durdurulması ve Giderilmesi Davaları

Tasarım hakkı sahibi; tecavüzü gerçekleştiren kişiye karşı tecavüzün önlenmesi davası, tecavüzün durdurulması davası, tecavüzün giderilmesi davası, tecavüzün tespiti davası, maddi, manevi tazminat davası ve itibar tazminatı davası açma hakkına sahiptir.

Tasarıma Tecavüzün Durdurulması ve Önlenmesi Davaları

Tasarım hakkı sahibi tasarımdan doğan haklarına tecavüz eden fiillerin durdurulması ve önlenmesi talebinde bulunabilir (SMK m. 149/1-a-b). Tecavüzün durdurulması davası devam etmekte olan tecavüze son vermeyi hedefleyen bir eda davasıdır. Dolayısıyla henüz tecavüz başlamamış veya bir dönem devam ettikten sonra sona ermiş ve tekrar etme ihtimali de yoksa bu dava açılamayacaktır. Tecavüz sona ermiş ancak bazı etkileri devam ediyorsa bu etkilerin ortadan kaldırılması için tecavüzün giderilmesi davası açılmalıdır.

Tasarıma Tecavüz Davalarında Kusur ve Zarar Şartı Gerekli mi?

Tüm bu davaların açılması için tazminat davasından farklı olarak kusur ve zarar şartı aranmamaktadır. Objektif olarak SMK m. 81/1 de sınırlı olarak sayılmış tecavüz oluşturan fiillerden birinin bulunması yeterlidir.

Tasarım hakkına tecavüz nedeniyle açılan önleme, durdurma ve giderim davaları, klasik anlamda bir tazminat sorumluluğu doğuran fiilden ziyade, mutlak hakların korunmasına yönelik hukuki yollardır. Bu nedenle, haksız fiil sorumluluğundaki gibi kusur, zarar ve illiyet bağı aranmaksızın, yalnızca tecavüz teşkil eden bir fiilin objektif olarak gerçekleşmiş olması yeterlidir. Nitekim 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 81. maddesinde, tasarım hakkına tecavüz sayılan eylemler tahdidi biçimde sayılmıştır. Dolayısıyla, bu eylemlerden birinin varlığı halinde, tasarım hakkı sahibinin dava açma ehliyeti doğmakta; ayrıca tehlike halinde önleyici hukuk yollarına da başvurulabilmektedir. Bu yönüyle söz konusu davalar, kusur sorumluluğuna değil, hukuka aykırılığın objektif varlığına dayalıdır.

Tecavüzün Ne Zaman Önlenmesi, Ne Zaman Durdurulması Talep Edilir?

Önleme ve durdurma taleplerin aynı davada birlikte ileri sürülmesi mümkündür. Uygulamada da böyle yapıldığı gözlenmektedir. Ancak uygulayıcıların bu talepleri karıştırdığına da sık rastlanmaktadır. Hangi durumlarda hangi talebin ileri sürüleceğini bilmek ve talebi buna göre somutlaştırmak önemlidir. Örneğin tecavüzün önlenmesi davası; somut bir tecavüz ihtimalinin ortaya çıktığı veya daha önce vuku bulmuş ve sonlanmış bir tecavüzün tekrarlanma tehlikesinin bulunduğu durumlarda tercih edilmelidir.

Sınai mülkiyet hukuku oldukça teknik bir alandır. Bursa’da marka, patent, tasarım hukuku alanında bir avukattan destek almak için internet üzerinden araştırma yapabilirsiniz. Dilerseniz buradan  hukuk büromuzla da iletişime geçebilirsiniz.

Tecavüzün Giderilmesi (Tecavüzün Ref’i) Davası Nedir?

SMK m. 149/1-d ‘ de bu dava için tecavüzün kaldırılması ibaresi kullanılmıştır. Bu ifade de davayı doğru olarak tanımlamakla birlikte biz kanuni terminoloji yerine öğreti ve uygulamada yerleşmiş olan tecavüzün giderilmesi terimini kullanacağız.

Tecavüzün giderilmesi (tecavüzün ref’i) davası; tasarım hakkına yöneltilmiş hukuka aykırı fiillerin yol açtığı mevcut ihlalin maddi ve hukuki sonuçlarının ortadan kaldırılmasını amaçlayan klasik bir eda davasıdır. Tecavüzün sona erdirilmesi ile yetinilmeyip, ihlalin etkileriyle bozulan hukuki durumun eski hâline getirilmesi hedeflenir. Bu yönüyle, sadece hakkın korunması değil, ihlalin yarattığı fiilî durumun bertaraf edilmesi de sağlanmış olur.

Tecavüzün Giderilmesi Davasında Hangi Durumlar Dava Konusu Yapılabilir?

Tecavüzün giderilmesi davasının açılabilmesi için tasarıma tecavüz eden ürünün üretiminin yapılması, ticaret alanına çıkarılması, satışa konulması, ithali veya depolanması gibi olguların mevcut olması gerekir.

Bu dava ile tecavüzün yol açtığı hukuka aykırı sonuçların ortadan kaldırılması hedeflenirken, önleme ve durdurma davalarında tehlike halinde bu tehlikenin bertaraf edilmesi ve devam eden tecavüze son verilmesi amaçlanmıştır. Sadece tecavüz tehlikesinin veya ihtimalinin bulunması halinde kural olarak tecavüzün giderilmesi davası açılamaz. Bu halde tecavüzün önlenmesi veya durdurulması talep edilmelidir. Yine yukarıda da belirtildiği üzere bu taleplerin hepsinin birlikte açılması (davaların yığılması) da mümkündür. Bu dava için de kusurun varlığı şart değildir. Tasarım hakkının ihlal edilmesi ve bu ihlalden hukuka aykırı bazı sonuçların ortaya çıkması yeterlidir.

Tecavüzün Giderilmesi Amacıyla Öngörülen Hukuki Yaptırımlar

Tecavüzün giderilmesi davası ile tecavüzün maddi sonuçlarının ortadan kaldırılması amaçlandığına göre bu amaca nasıl ulaşılacaktır. Bu konuda Kanun, dört farklı giderim yöntemi öngörmüştür. Bunlar aşağıda incelenecektir.

1. Tecavüz Ürünlerine ve Üretim Araçlarına El Koyma (SMK m. 149/1-d)

Tasarım hakkını ihlal eden ürünler ile bu ürünlerin üretiminde münhasıran kullanılan cihaz, makine ve diğer araçlara el konulabilir. Bu tedbir, hem hukuka aykırı ürünlerin dolaşımdan çekilmesini sağlar hem de ihlalin tekrarını önlemeye yönelik caydırıcı bir etki doğurur.

2. El Konulan Ürünler Üzerinde Mülkiyet Hakkı Tanınması (SMK m. 149/1-e)

Mahkeme, tasarım hakkı sahibinin talebi üzerine, el konulan ürün, makine veya araçlar üzerinde doğrudan mülkiyet hakkı tanıyabilir. Bu düzenleme, hak sahibine sadece koruma değil, aynı zamanda tasarruf yetkisi de sağlar.

3. Tecavüzün Devamını Önlemeye Yönelik Tedbirler (SMK m. 149/1-f)

İhlalin sürmesini engellemek için el konulan ürün ve araçlar üzerinde gerekli teknik işlemler yapılabilir. Bu kapsamda:

• Ürünlerin şekli değiştirilebilir,
• Üzerindeki markalar silinebilir,
• Tecavüzün önlenmesi başka şekilde mümkün değilse ürünler imha edilebilir.

Tüm bu işlemlerin masrafı, kural olarak tecavüz fiilini gerçekleştiren tarafa ait olur.

4. Kararın İlanı ve İlgililere Tebliği (SMK m. 149/1-g)

Mahkeme, tasarım hakkı sahibinin talebi ve haklı bir sebebin veya menfaatin bulunması hâlinde, kararın tamamen veya özet olarak günlük gazetelerde yayımlanmasına ya da ilgili kişilere tebliğine karar verebilir. Bu tedbirin amacı, ihlalin sonuçlarının kamuoyuna duyurulması suretiyle hem hak sahibinin itibarının korunması hem de benzer ihlallerin önlenmesidir. Tebliğ ve ilan masrafları da davalı tarafa yüklenebilir.

Bu yaptırımlar koşullarının oluşması halinde önleme, durdurma ve tazminat davalarında da talep edilebilecektir.

Görüldüğü üzere asıl amacı tasarım hakkına tecavüz teşkil eden fiillerin hukuka aykırı sonuçlarının ortadan kaldırılması olan bu davada tasarım hakkına tecavüz fiilinin konusunu oluşturan ürünlerle, bu ürünlerin üretimini ve pazara sunulmasını mümkün kılan makine, ekipman, reklam araçları, ambalaj malzemeleri, ticari -endüstriyel evrak gibi varlıklara el konulabilmekte, tasarımın korunması yönünden zorunlu ise bu emtianın imha edilmesine karar verilmekte, bu şekilde tasarım hakkına tecavüz teşkil eden eylemlerden önceki durumun yeniden tesis edilmesi amaçlanmaktadır. Ancak tüm bu hallerde başvurulacak tedbir ölçülü ve tasarım hakkı sahibinin hakkını korumakla sınırlı olmalı bunu aşacak ve davalıya ağır zararlar verecek yaptırımlardan kaçınılmalıdır. Özellikle el koyma ve imha hususlarında davalının diğer (tecavüz teşkil etmeyen) ürünleri üretmesine engel olacak kararlar verilmemelidir. (SMK m. 149/1-d-Son cümle)

Tasarıma Tecavüzün Önlenmesi, Durdurulması ve Giderilmesi Davalarında Avukatlık

Tasarıma tecavüzün önlenmesi, durdurulması ve giderilmesi davalarında avukatlık, tasarım sahibinin tasarımının başka bir kişi veya şirket tarafından izinsiz kullanıldığı durumlarda müvekkilin haklarını korumak ve sonuçlarını gidermek için yürütülen hukuki faaliyeti ifade eder. Bu tür davalar, tasarım sahibinin tasarım hakkının ihlal edildiğini iddiasını temel alan davalardır.

Tasarıma tecavüzün önlenmesi, durdurulması, giderilmesi davalarında avukatlık faaliyeti aşağıdaki şekillerde gerçekleşir:

Hukuki Danışmanlık: Tasarım sahibine, tasarım hakkının ihlal edildiği veya ihlal edilme tehlikesinin mevcut olduğu hallerde hukuki danışmanlık sağlar. Bu, tasarım sahibinin haklarını anlamasına yardımcı olur, izlenecek hukuki süreçleri açıklar ve müvekkilin hukuki pozisyonunu değerlendirir.

Delil Toplama: Tasarım sahibi lehine kanıt toplamak için gerekli adımları atar. Bu, tasarıma yönelik ihlalin kanıtlarını toplamak, numuneleri elde etmek ve delilleri hukuki süreçte sunulabilir hale getirmek için çeşitli çalışmaları içerebilir.

Dava Dosyası Hazırlığı: Tasarıma tecavüzün giderilmesi davası için gerekli yasal belgeleri ve dava dosyasını hazırlar. Bu, dava dilekçesinin hazırlanması, taleplerin somutlaştırılması, delil listesinin oluşturulması ve diğer hukuki belgelerin hazırlanmasını içerir.

Hukuki Temsil: Tasarım sahibini mahkeme önünde temsil eder ve müvekkilin haklarını savunur. Bu, davanın mahkeme sürecinde müvekkilin haklarını etkin bir şekilde korumak için iddia, talep ve delilleri sunma, hukuki savunma sağlama faaliyetlerini içerir.

Tazminat Talepleri: Tasarıma tecavüzün giderilmesi sürecinde, müvekkilin zararlarının tazmini için uygun tazminat taleplerini belirler ve bu talepleri ilgili taraflara iletmek için çalışmalar yürütür.

Tasarıma tecavüzün önlenmesi, durdurulması ve giderilmesi davalarında avukatlık; vekil edenin yasal haklarını korumaya odaklanır. Bu süreçte avukat, hukuki bilgi, tecrübe ve becerilerini kullanarak müvekkilinin lehine sonuçlar elde etmeyi amaçlar.

Sonuç: Tasarım Hakkınızı Etkin Şekilde Koruyun

Tasarım hakkına yönelik ihlallerin önlenmesi ve giderilmesi, yalnızca maddi hukuk kurallarının değil, aynı zamanda usul hukuku araçlarının da etkili kullanımını gerektiren karmaşık ve teknik bir süreçtir. Bu nedenle, tasarım hakkı sahibinin, haklarının ihlaline karşı etkin ve ölçülü hukuki koruma sağlanabilmesi için yetkin bir avukattan profesyonel destek alması önem arz eder. Böylece, yalnızca tecavüzün sona erdirilmesi değil, aynı zamanda ihlalin hukuki ve ekonomik sonuçlarının da giderilmesi mümkün hale gelir.

❓ SSS (Sık Sorulan Sorular)

Tasarım hakkına tecavüz ne demektir?

Tasarım hakkı sahibinin izni olmadan tasarımın üretimi, satışı, pazarlanması gibi eylemler tasarım hakkına tecavüz oluşturur.

Tecavüzün durdurulması ve önlenmesi davası ne zaman açılır?

Devam eden bir tecavüz varsa durdurma; geçmişte sona ermiş ancak tekrar etme tehlikesi varsa önleme davası açılır.

Tecavüzün giderilmesi davasında ne talep edilir?

İhlal oluşturan ürünlere el konulması, imhası veya üzerindeki tasarımın kaldırılması gibi yaptırımlar istenebilir.

Bu davalar için kusur veya zarar ispatı gerekir mi?

Hayır, kusur veya zarar şartı aranmaz. SMK m. 81’de belirtilen fiillerin objektif varlığı yeterlidir.

Tasarım davalarında avukatın görevleri nelerdir?

Avukatlar, ihlal tespiti, ihtiyati tedbir başvurusu, dava açma süreci ve tazminat talepleri gibi konularda müvekkillerine hukuki destek sağlar.

Tasarım davalarında avukat ne yapar?

Tasarım davalarında avukatlar, tasarım hakkı ihlallerinin tespiti, hukuki süreçlerin yürütülmesi ve müvekkilin haklarının korunması gibi önemli görevler üstlenir.

Tasarım hakkı ihlallerinde avukat desteği zorunlu mu?

Zorunlu değilse de sürecin karmaşıklığı ve teknik detayların fazlalığı nedeniyle profesyonel avukat desteği büyük önem taşır.

Tasarım hakkı ihlallerinde cezai yaptırım var mı?

Günümüzde cezai yaptırım bulunmamaktadır. Ancak geçmişte, taklit tasarımlar için ceza soruşturmaları açılabiliyordu.

Tasarım hakkı ihlali nedeniyle tazminat talep edilebilir mi?

Evet, maddi ve manevi zararların karşılanması için tazminat davası açılabilir.

İhlal oluşturan ürünlere ne olur?

Mahkeme kararıyla el konulabilir, imha edilebilir veya üzerindeki tasarım kaldırılabilir.

Tasarıma Tecavüzün Önlenmesi Durdurulması ve Giderilmesi Davaları