Başlıklar
TogglePatent ve faydalı model, teknik buluşların korunmasını sağlayan fikri mülkiyet hakları arasında yer alır. Her iki sistem de, bir buluşun belirli süreyle yalnızca buluş sahibi tarafından kullanılmasını güvence altına alır ve üçüncü kişilerin izinsiz kullanımını engeller.
Patent ve faydalı modeli doğru anlayabilmek için öncelikle “buluş” kavramının ne anlama geldiği üzerinde durmak gerekir.
📌 “Buluş” , yaşamdaki spesifik bir probleme yeni bir fikir veya projeyle çözüm bulunmasıdır. Bir başka ifadeyle “buluş”, teknik bir problemin çözümüne yönelik olarak ortaya konulan, yeni ve özgün bir fikri yansıtan çözümdür. Genellikle yaşamın herhangi bir alanında karşılaşılan bir sorunu gidermeye yönelik teknik nitelikli bir yeniliktir. Bu çözüm; bir ürün, yöntem, usul, süreç ya da sistem olabilir. Buluşlar yalnızca bilimsel değil, aynı zamanda sanayi ve ticari alanlarda da uygulanabilir nitelikte olmalıdır.
Patent, bir buluşun kamuya açıklanması karşılığında buluş sahibine belirli bir süre boyunca tanınan münhasır (tekel niteliğinde) kullanım hakkıdır.
Patent, sahibine üçüncü kişilerin:
engelleme hakkı verir. Bu hak Türkiye’de genellikle 20 yıl süreyle geçerlidir ve Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT) tarafından verilir.
Patent koruması;
Faydalı model, tıpkı patent gibi teknik yenilikleri koruma altına alan bir sistemdir. Ancak bu koruma türü, buluş basamağı kriteri aranmadığı için daha basit, düşük maliyetli ve hızlı bir koruma sağlamaktadır.
🔍 Faydalı model ile:
daha kısa sürede tescil edilebilir. Türkiye’de faydalı model koruma süresi 10 yıl ile sınırlıdır.
Buluşların Patent veya Faydalı Model Belgesi ile korunması;
✔️ Buluş sahibinin fikri mülkiyet haklarını garanti altına alır,
✔️ Taklitçiliğin ve haksız rekabetin önüne geçer,
✔️ Ticari kazanç ve yatırım avantajı sağlar,
✔️ AR-GE çalışmalarını teşvik eder,
✔️ Bilimsel ve teknolojik gelişimi destekler.
Özellik | Patent | Faydalı Model |
Koruma Süresi | İncelemeli: 20 yıl | 10 yıl |
İnceleme Süreci | Teknik ve hukuki incelemeye tabi | Daha basit, hızlı |
Tescil Şartları | Yenilik, buluş basamağı, sanayiye uygulanabilirlik | Yenilik ve sanayiye uygulanabilirlik |
Koruma Hakkı | Daha güçlü | Daha sınırlı |
Bu sorunun yanıtı, buluşun niteliğine bağlıdır:
Patent ve faydalı modellerde aşağıdaki unsurlar korunabilir:
“Buluş” Niteliği Taşımayanlar:
Buluş Niteliği Olsa da Patentlenemeyenler:
Patent hakkı sahibi, buluşunun aşağıdaki şekilde kullanılmasını engelleme hakkına sahiptir:
Patent başvurusu kapsamı, tarifname, istemler ve varsa teknik çizimlerle belirlenir.
İstemler, hem başvuru sahibinin haklarını sınırlar hem de üçüncü kişiler açısından hak ihlali oluşturacak eylemleri belirlemede kıstas alınır.
📌 Başvurudan Doğan Geçici Hukuki Koruma (SMK m. 141)
6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 141. maddesine göre:
“Patent başvurusu, yayın tarihinden itibaren patent verilmiş gibi geçici koruma sağlar. Ancak patent verilmediği sürece, bu geçici koruma esas alınarak dava açılamaz.”
Ancak madde devamında önemli bir istisna öngörülmüştür:
“Başvuru sahibi, üçüncü kişiyi başvurunun veya başvuru kapsamındaki istemlerin varlığından önceden haberdar etmişse, patent verilmeden önce meydana gelen tecavüzlere karşı dava açabilir.“
🔎 Yani ne zaman dava açılabilir?
🛡️ Geçici Korumanın Önemi
Bu düzenleme ile başvuru sahibine, patent henüz tescil edilmeden haklarını ileri sürme imkanı tanınmış olur. Ancak bu korumanın sınırları vardır:
🔹 Patent başvurunuz yayınlandıysa, patent hakkı elde edilene kadar da olsa geçici koruma başlar.
🔹 Ancak bu dönemde dava açmak istiyorsanız, karşı tarafın bilgilendirildiğini yazılı olarak ispatlamalısınız.
🔹 En güvenli yaklaşım, ihtarname göndermek ve patentin yayın tarihini takip etmektir.
📚 İlgili Mevzuat: