⚖️ İş Mahkemelerinde En Çok Açılan Davalar Nelerdir?

Türkiye’de iş hukuku alanındaki uyuşmazlıkların çözüm yeri olan iş mahkemeleri, işçilerin sosyal ve ekonomik haklarını güvence altına alan davaların yoğunlaştığı yargı merciidir. Özellikle son yıllarda işten çıkarmalar, kayıt dışı çalışma ve SGK işlemlerine ilişkin artan şikayetler nedeniyle bu mahkemelerde açılan dava sayısı oldukça artmıştır.

Bu yazıda, iş mahkemelerinde en çok görülen üç temel dava türünü inceliyoruz:

1. İş ve çalışma ilişkisinden doğan alacak ve tazminat davaları,
2. İşe iade davaları,
3. Hizmet tespiti ve emekli aylığının iptali davaları.

1️⃣ İşçilik Alacakları ve Tazminat Davaları

➤ Dava Konusu Nedir?

İş sözleşmesinin sona ermesiyle birlikte işçilerin talep edebileceği alacaklar ve tazminatlar, bu dava türünü oluşturur. Uygulamada en sık karşılaşılan kalemler şunlardır:

• Kıdem tazminatı
• İhbar tazminatı
• Fazla mesai ücreti
• Yıllık izin ücreti
• Ücret alacağı (maaş)
• Hafta tatili ve genel tatil ücretleri
• AGİ farkları ve diğer yan haklar

➤ Dava Şartları

İşçi, işverenin iş sözleşmesini haksız şekilde sona erdirmesi veya ödemesi gereken alacakları ödememesi hâlinde bu davayı açabilir. Dava öncesinde zorunlu arabuluculuk sürecinin işletilmesi gerekir.

➤ İş Mahkemesi Değerlendirmesi

İşverenin bordrolarda asgari ücret göstermesi hâkimi bağlamaz. Mahkeme, tanık dinleyerek ve gerektiğinde meslek kuruluşları ve sendikalardan emsal ücret araştırması yaparak gerçek ücreti tespit eder. İşçinin haklılığını ispatlayabilmesi için yazılı belgeler, tanıklar ve banka kayıtları büyük önem taşır.

Bursa’da Uygulama

Bursa’da sanayi yoğunluğu ve küçük ölçekli işletmelerin fazlalığı nedeniyle, işçilik alacakları ile iş ilişkisinden kaynaklanan tazminat davalarına çok sık rastlanmaktadır.  

2️⃣ İşe İade Davaları

➤ İş Güvencesi ve Hukuki Dayanak

İşe iade davası, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 18-21. maddeleri kapsamında düzenlenmiştir. İş güvencesi ilkesi gereği, belirsiz süreli iş sözleşmesinin geçerli bir neden olmadan feshedilmesi hâlinde işçinin işe iadesi talep edilebilir.

➤ Şartlar Nelerdir?

• İşyerinde en az 30 işçi çalışıyor olmalı,
• İşçinin en az 6 aylık kıdemi bulunmalı,
• İş sözleşmesi belirsiz süreli olmalı,
• Fesih geçerli nedene dayanmamalı.

➤ Dava Süreci

İşçi, iş akdinin feshedildiği tarihten itibaren 1 ay içinde arabulucuya başvurmalı ve anlaşma sağlanamazsa dava açmalıdır. Mahkeme, feshi geçersiz bulursa işe iade kararı verir ve işçiye 4-8 aylık işe başlatmama tazminatı ile 4 aya kadar boşta geçen süre ücreti ödenmesine hükmeder.

➤ Bursa’daki uygulamada Görülen Durum

İşe iade davaları, işverenlerin soyut gerekçelerle iş sözleşmesini sonlandırdığı durumlarda sıkça görülür. İşverenin performans düşüklüğü, “iş yeri disiplini” gibi gerekçeler ileri sürmesi, somut delille desteklenmediği takdirde geçerli fesih sayılmaz. Bursa’da işe iade taleplerinin büyük ölçüde kabul edildiği görülmektedir. İşçinin hukuki destek alarak hareket etmesi büyük önem taşır.

3️⃣ Hizmet Tespiti Davaları

➤ Hizmet Tespiti Davası Nedir?

Hizmet tespiti davası, sosyal güvenlik hakkının korunmasına yöneliktir. Hizmet tespiti davası, işçinin sigortasız çalıştığı dönemlerin SGK nezdinde tescili amacıyla işverene açtığı bir davadır. Özellikle küçük işletmelerde sigortasız istihdam yaygın olduğu için bu dava türü oldukça önemlidir.

➤ Şartlar ve Süreler

• Dava, sigortasız çalışılan sürenin sona ermesinden itibaren 5 yıl içinde açılmalıdır.
• Davalı İşveren’ dir. Sosyal Güvenlik Kurumu’ da davaya fer’i müdahil olarak dahil edilir.
• İşçinin çalıştığını yazılı belge ve tanıkla ispatlaması gerekir.

➤ Kimlere Karşı Açılır?

• Bu dava hizmet bildirimini yapmayan işverene açılır. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK)’ da davaya dahil edilir. İşçinin hizmet süresi boyunca çalıştığını kesin ve inandırıcı delillerle ispatlaması Bordro tanıklarının beyanları, SGK’ ya yapılan bildirimler, SGK kayıtları, fotoğraflar, yazışmalar, müşteri kayıtları ve bordro dışı belgeler önemli delillerdir.
• ➤ Zamanaşımı
• Hizmet tespiti davasında 5 yıllık hak düşürücü süre söz konusudur. Sigortasız geçen sürenin üzerinden 5 yıl geçmeden dava açılmalıdır. Aksi takdirde hak düşer.
• ➤ Bursa Özelinde Değerlendirme
• Bursa’da özellikle mobilya ve tekstil sektöründe, işçilerin kayıt dışı istihdamı görece yaygındır. Bu nedenle hizmet tespiti davaları oldukça sık görülmektedir. İşçi lehine sonuç alabilmek için dava zamanlaması, delil toplama süreci ve tanık seçimi stratejik olarak yönetilmelidir.

4️⃣ Emekli Aylığının İptali Davaları

➤ Emekli Aylığının İptali Davası Nedir?

SGK tarafından bağlanan emekli aylığı, bazı durumlarda yasal olmayan işlemler, sahte hizmet kazanımları, gerçeğe aykırı bildirimler gibi nedenlerle iptal edilebilir. Bu durumda, sigortalı kişi iptal işlemine karşı dava açarak emekli aylığının tekrar bağlanmasını talep edebilir.

➤ Uygulamada Sık Karşılaşılan Haller

• Muvazaalı boşanma
• Sahte hizmet bildirimleri
• SGK tarafından yapılan teftişlerde tespit edilen diğer sebepler

Bu davalarda tanık beyanlarının güvenilirliği, somut delillerin zamanında sunulması ve sigorta teftiş raporları son derece önemlidir.

Sonuç ve Öneriler

İş mahkemelerinde açılan davalar, işçinin ekonomik ve sosyal haklarını doğrudan etkileyen davalardır. Bursa gibi sanayi ve üretim merkezlerinde çalışan işçilerin hak kaybı yaşamamaları, sigortasız çalıştırılmamaları ve tazminatlarını eksiksiz alabilmeleri için alanında uzman bir işçi avukatı ile hareket etmeleri gereklidir. Bu nedenle

Bu nedenle;

• Hak kaybı yaşamamak için zamanaşımı sürelerine dikkat edilmelidir.
• Arabuluculuk süreci doğru yönetilmeli, sonuç alınamazsa dava açılmalıdır.
• Tanık ve belge deliller sürecin belirleyici unsurudur.
• Alanında uzman bir iş hukuku avukatından destek alınmalıdır.

⚖️ Bursa İşçi Avukatı Olarak Tavsiyemiz:

• İş sözleşmenizi, bordrolarınızı, iş ve çalışma ilişkisi ile ilgili diğer belgeleriniz saklayın ve arşivleyin. .
• Tanıklarınızı doğru belirleyin, görgüye dayalı bilgisi olan sizinle aynı dönemde çalışmış kişileri tanık olarak bildirin.
• Hak kaybına uğramamak için zamanında hukuki destek alın.

İş mahkemelerinde açılan davalar, işçinin sosyal güvenliğini ve geçim hakkını doğrudan ilgilendiren hayati davalardır.

İş Mahkemelerinde En Çok Açılan Davalar