İşçinin Emekli Olması Halinde Kıdem Tazminatı

Kıdem tazminatına hak kazandıran nedenlerden biri de İşçinin emekli olmasıdır. İşçi yaşlılık, malullük ve emeklilik aylığı ya da toptan ödeme almak amacıyla iş akdini feshetmesi durumunda kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Emekli olan veya emeklilik başvurusu yapan işçinin bu başvuru nedeniyle kendisine verilen bir belgeyi işverene geç ibraz etmesi kıdem tazminatına hak kazanma durumunu etkilemediği gibi işçiye aylık bağlanmış veya toptan ödeme yapılmış olması da zorunlu değildir. Ancak herhangi bir hak kaybına uğramamak için iş akdinin sonlandırıldığı tarihte emeklilik başvurusunun yapılmış ve iş akdi fesih sebebi olarak emekliliğin gösterilmiş olması gerekir.

Emeklilik nedeniyle iş akdini sona erdiren işçi için SGK’ ya verilen işten ayrılış bildirgesinde de, işten ayrılma kodu “8- emeklilik” olarak bildirilmelidir.

Emeklilik Tazminatı Ne Kadar?

İş Kanunu’na tabi çalışanlar “işçi” olarak adlandırılmaktadır. İşçinin emeklilik tazminatı ile kastedilen kıdem tazminatıdır. Bireysel ya da toplu iş sözleşmesinde emeklilik halinde işçiye kıdem tazminatından ayrı bir ödeme yapılacağı kararlaştırılmamışsa işçinin alacağı emeklilik tazminatı kıdem tazminatından ibarettir.

Emeklilik Nedeniyle İşten Ayrılan İşçiye İhbar Tazminatı Ödenir Mi?

İhbar tazminatı; belirsiz süreli iş sözleşmesini kanunda öngörülen veya taraflarca belirlenmiş bildirim sürelerine uymadan fesheden tarafın, bu süreler için diğer tarafa ödediği tazminattır.

Belirli Süreli Hizmet Sözleşmesi ise taraflarca süresi veya sona erme tarihi belirlenmemiş, görülen iş ve güdülen amaçtan da belirli bir süre çıkarılamayan iş sözleşmesidir. İş Kanunu’nun 11/2 maddesinde iş ilişkisinin belli bir süreye bağlı tutulmadığı iş sözleşmesi belirsiz süreli iş sözleşmesi olarak tanımlanmıştır. İş sözleşmesinin belirsiz süreli olması asıl, belirli süreli olması istisnadır. Sözleşmenin süresi konusunda tereddüt varsa belirsiz süreli olduğu kabul edilir.

Emeklilik nedeniyle iş akdini sona erdiren işçi ihbar tazminatı alamaz. İhbar tazminatı, belirsiz süreli is sözleşmesinin, haklı bir neden bulunmaksızın ve kanun veya sözleşmede belirlenmiş ihbar süreleri tanınmaksızın feshedilmesi halinde söz konusu olur. Bu tazminata hak kazanabilmek için öncelikle iş sözleşmesinin 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 24 ve 25. maddelerinde yazılı olan nedenlerden biri bulunmaksızın feshedilmiş olması ve aynı kanunun 17. maddesinde belirtilen şekilde usulüne uygun olarak ihbar öneli tanınmamış olması gerekir.

Haklı bir fesih nedeni bulunmasına rağmen iş sözleşmesinin tarafları olan işçi ya da işverenin İş Kanunu m. 26’ da öngörülen altı günlük hak düşürücü süre geçtikten sonra sözleşmeyi feshetmiş olmaları durumunda da karşı tarafa ihbar tazminatına hak kazanır.

Görüldüğü üzere İhbar tazminatı, iş sözleşmesini fesheden tarafın karşı tarafa ödediği bir tazminat türüdür. Emeklilik nedeniyle işten ayrılmada ise sözleşmeyi fesheden taraf işçi olmaktadır. İş sözleşmesini kendisi fesheden taraf, fesih haklı bir nedene dayansa bile ihbar tazminatına hak kazanamaz.  İşçinin 1475 Sayılı Yasa’nın 14. maddesi hükümleri uyarınca emeklilik dışında muvazzaf askerlik ve evlilik gibi nedenlerle iş sözleşmesini fesheden işçinin de ihbar tazminatı talep hakkı bulunmamaktadır. Anılan fesihlerde işveren de ihbar tazminatı talep edemez.

İşveren Emeklilik Nedeniyle Bildirim Süresine Uymadan İş Akdini Fesheden İşçiden İhbar Tazminatı Talep Edebilir Mi?

İşçinin emeklilik nedeniyle iş akdini feshetmek istemesi durumunda bildirim sürelerine uyması gerekip gerekmeyeceği konusunda Kanunda bir açıklık bulunmamaktadır. İşçinin emekli olması durumunda işten ayrılması zorunlu olmadığı gibi iş akdini ihbar önellerine uyarak feshetmesine de herhangi bir engel yoktur.

Yargıtay emeklilik başvurusu yapan işçinin ihbar öneline uymadan iş sözleşmesini sona erdirmesi halinde işverenin işçiden ihbar tazminatı talep etme hakkı bulunmamaktadır. Yüksek mahkemeye göre, işçinin, askerlik, kadın işçinin evlenmesi ve emeklilik nedeniyle iş akdinin feshi hallerinde karşı tarafa önel verme (fesih bildirim süresi tanıma) zorunluluğu yoktur. Esasen muvazzaf askerlik durumunda bu fiilen de mümkün değildir.

İşçinin Yaş Koşulu Dışında Emekliliğe Hak Kazanması Halinde Kıdem Tazminatı

İşçi yaş koşulu dışında diğer emeklilik şartları olan 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim gün sayısını tamamladığı takdirde yaş hariç emekliliğe hak kazandığına ilişkin Kurum yazısını işverene vermek suretiyle iş akdini feshederek kıdem tazminatına hak kazanabilmektedir.

Yaş hariç emekliliğe hak kazanma nedeniyle kıdem tazminatına hak kazanılabilmesi için 15 yıllık sigortalılık süresinin aynı işverene ait işyerinde geçirilmesi şart değildir. İşçi, farklı işyerlerinde toplamda 15 yıl veya 08.09.1999 tarihinden sonra sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar için 25 yıl sigortalılık süresinin doldurulması halinde kıdem tazminatına hak kazanır. Ancak son işvereninin ödeyeceği kıdem tazminatı tutarı o işyerinde çalıştığı süreye göre hesaplanacaktır.

08.09.1999 tarihinden önce sigorta sistemine girmiş olanlar 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 gün prim gün sayısını doldurdukları takdirde kıdem tazminatına hak kazanırlar.

İlk defa 08.09.1999 ila 30.04.2008 tarihleri arasında sigortalı olanlar 25 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 4500 gün prim gün sayısını tamamladıkları takdirde kıdem tazminatına hak kazanabilirler.

İlk defa 30.04.2008 tarihinden sonra sigortalı olan işçilerin 25 yıl ve kademeli şekilde artan sigortalılık süresi ile birlikte 5400 gün prim gün sayısını tamamladıkları takdirde yaş hariç emekliliğe hak kazanma nedeniyle kıdem tazminatına da hak kazanacakları yönünde görüşler var ise de bu makalenin yazıldığı tarih itibariyle iki nedenle bu tartışmalar gereksiz ve anlamsızdır. Birincisi İlk defa 30.04.2008 tarihinden sonra sigortalı olarak çalışmaya başlayan işçiler için 25 yıllık sigortalılık süresi henüz gerçekleşmiş değildir. Bu süre erken 30.09.2023 yılında dolacaktır. İkincisi çıkarılması beklenen EYT düzenlemesi ile emeklilik koşulları yönünden büyük olasılıkla 08.09.1999 tarihi öncesi koşullara dönülecek ve 15 yıl sigortalılık süresi, 3600 gün prim sayısı şartı tek seçenek haline gelecektir.