Boşanma

Sosyal ve hukuki bir kavram olan boşanma; evlilik bağıyla bağlı olan taraflardan en az birinin çeşitli sebeplere dayanarak talep etmesi sonucunda mahkeme kararıyla evlilik birliğinin sona erdirilmesidir. 

Boşanma kararı ile evlilik birliği son bularak karı kocanın medeni statüleri değişiklik olmakla kalmaz velayete, nafakaya, tazminata ve mal paylaşımına ilişkin birçok hukuki ve mali sonuç da ortaya çıkar.

Boşanma davası kimi zaman tarafların tüm konularda anlaşmaları ile hızlı ve kolayca sonuçlanırken kimi zaman da bir veya birkaç ihtilaf üzerinde karşılıklı bir mutabakata varamamaları nedeniyle çekişmeli olarak görülüp görece uzun bir süre içinde karara bağlanır.

Aşağıda boşanma davası konusunda en çok merak edilen konular uygulamaya dönük bir yaklaşımla ele alınacaktır. 

Çekişmeli Boşanma

Çekişmeli boşanma; TMK m. 166/3 de düzenlenmiş anlaşmalı boşanma dışında kalan, genel veya özel boşanma sebeplerinden bir veya birkaçına dayalı olarak açılmış, eşler arasında boşanma ve boşanmanın ferileri konusunda bir anlaşmanın bulunmadığı boşanma davası türüdür. 

2019 yılında Türkiye’de açılan 248 640 adet yeni boşanma dava dosyasının 125 403 adedini çekişmeli boşanma davaları oluşturmuştur. Bunun çok büyük bir kısmı da (120 667 adet) evlilik birliğinin temelinden sarsılması genel nedenine dayalı boşanma davasıdır. Özel boşanma nedenleri dediğimiz, fiili ayrılık, hayata kast, pek kötü ve onur kırıcı davranış, ortak hayatın yeniden kurulamaması, suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme, terk, zina nedenlerine dayalı boşanma davaları toplam çekişmeli boşanma davalarının yaklaşık yüzde beşini, anlaşmalı boşanma dahil toplam boşanma davalarının ise yaklaşık yüzde üçünü oluşturmaktadır.  

Çekişmeli Boşanma Davası Hangi Durumlarda Açılır?

Çekişmeli boşanma davası tarafların boşanma ve sonuçları hakkında tam bir mutabakata varamadıkları durumlarda söz konusu olur. En çok şu hallerde çekişmeli boşanma davası açıldığına rastlanmaktadır.  

• Müşterek çocuğun velayeti konusunda anlaşamama
• Yoksulluk veya iştirak nafakası konusunda anlaşamama
• Boşanmadan doğan maddi ve manevi tazminat konularında anlaşamama
• Mal paylaşımı konusunda anlaşamama
• Eşlerden birinin boşanmak istememesi
• Evlilik birliğinin 1 yıldan kısa sürmesi

Çekişmeli boşanma davası, tarafların, bu başlıklardan en az biri üzerinde anlaşma sağlayamadıkları durumlarda söz konusu olmaktadır.  

Boşanma Sebepleri

Çekişmeli boşanmada boşanma sebepleri genel ve özel boşanma sebepleri olarak ikiye ayrılır. Aşağıda kısaca değinilecek boşanma nedenleri hakkında daha fazla bilgi edinmek için tıklayınız.

Özel Boşanma Sebepleri

Zina nedeniyle boşanma (TMK m. 161)

Hayata kast, pek kötü muamele ve onur kırıcı davranış nedeniyle boşanma (TMK m. 162)

Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme nedeniyle boşanma (TMK m.163)

Terk nedeniyle boşanma (TMK m. 164)

Akıl hastalığı nedeniyle boşanma (TMK m. 165)

Fiili ayrılık veya ortak hayatın yeniden kurulamaması nedeniyle boşanma (TMK m. 166/4) 

Genel Boşanma Sebebi

Evlilik birliğinin temelinden sarsılması nedeniyle boşanma (TMK m. 166/1)

Çekişmeli boşanma davasında, davacı yukarıda sayılan özel boşanma nedenlerinden birine dayanmıyorsa, boşanma nedeni daima evlilik birliğinin temelinden sarsılmasıdır. Boşanma davalarının yaklaşık %97‘si genel boşanma nedeni olan evlilik birliğinin temelinden sarsılması sebebine dayalı olarak açılmaktadır.

Boşanma Davası Nasıl Açılır?

Yukarıda sayılan özel veya genel boşanma sebeplerinden birine dayalı olarak hazırlanan boşanma dava dilekçesi ile yetkili aile mahkemesine başvurarak çekişmeli boşanma davasını açabilirsiniz. Bunun için harç ödemeli ve olası yargılama giderleri için gider avansı yatırmalısınız.  

Boşanma Davası Türleri

1. Anlaşmalı Boşanma Davası

• En az 1 yıl süren evliliklerde mümkündür.

• Taraflar boşanma ve sonuçları (nafaka, velayet, mal paylaşımı vb.) konusunda anlaşmalıdır.

• Tek celsede sonuçlanabilir.

• Duruşmada tarafların bizzat bulunması zorunludur.

2. Çekişmeli Boşanma Davası

• Eşler boşanma ya da boşanmanın sonuçları konusunda uzlaşamıyorsa açılır.

• Süreç daha uzundur, delil toplama, tanık dinleme gibi aşamalar içerir.

• Karar istinaf ve temyiz (Yargıtay) kanun yollarına tabidir. 

Boşanma Sık Sorulan Sorular

Boşanma davası ne kadar sürer?

• Anlaşmalı boşanmalarda süreç 1 ay içinde sonuçlanabilir.

• Çekişmeli boşanmalarda ise süreç 1-3 yıl arasında değişebilir.

Boşanmak için avukat tutmak zorunlu mu?

• Hayır, zorunlu değil. Ancak özellikle çekişmeli davalarda hukuki destek alınması önemlidir.

Eşin haberi olmadan boşanma davası açılır mı?

• Evet, tek taraflı boşanma davası açılabilir. Ancak dava sürecinde diğer eşe tebligat yapılır ve savunma hakkı tanınır.

Çekişmeli Boşanma Davasında Mahkeme Kaç Celsede Karar Verir?

Anlaşmalı boşanma davası tek bir celse de sonuçlanabilirken çekişmeli boşanma davasının bir oturumda sonuçlanması mümkün değildir. Davanın bir ön inceleme, en az iki tahkikat duruşması olarak üç celseden önce sonuçlanması neredeyse olanaksızdır. Tanıkların ve toplanması istenen diğer delillerin sayısı ve niteliği, taraflara ve yargıca ilişkin mazeret, izin, rapor gibi özel durumlar boşanma davasının sonuçlanma süresi üzerinde belirleyicidir.  

Çekişmeli Boşanma Davasında Eşlerden Biri Boşanmak İstemezse Ne olur? 

Boşanmak istemeyen taraf cevap dilekçesinde bunu bildirmeli ve davanın reddini talep etmelidir. Bu durumdaki eş evlilik birliğinin temelinden sarsılmadığını, bir başka ifadeyle evlilik birliğinin sürdürülmesinin çekilmez hale gelmediğini yahut çekilmez hale gelme durumunun kendi kusurundan kaynaklanmadığını kanıtlamaya yönelmelidir. Zira eşler arasında ortaya çıkan geçimsizlikte tek yahut daha ziyade kusurlu olan tarafın boşanma davası açma hakkı olmadığı kabul edilmektedir.

Kadın Boşanma Davası Açar Erkek Kabul Etmezse Ne Olur? 

Boşanma davalarında genellikle davalı tarafın da boşanmayı kabul ettiği hatta çoğu zaman bir karşı dava açtığı gözlenmektedir. Bununla birlikte karı kocadan birinin boşanmayı kabul etmemesi az rastlanan bir durum değildir. Bu bazen gerçekten boşanmak istemesinden kaynaklanabileceği gibi bazen de daha elverişli boşanma koşulları beklemesiyle de ilişkili olabilir. Bu durumda Davacı kadın boşanma dava dilekçesinde ileri sürdüğü geçimsizliğe ilişkin vakıaları usulüne uygun bir şekilde kanıtlamalıdır.  

Boşanmada Nafaka ve Tazminat

Boşanma sürecinde eşlerden biri maddi veya manevi tazminat ve nafaka talebinde bulunabilir. Nafaka türleri:

• Tedbir Nafakası: Dava süresince ihtiyaç sahibi eş ve çocuklar için verilir.

• Yoksulluk Nafakası: Boşanma sonrası yoksulluğa düşecek tarafa ödenir.

• İştirak Nafakası: Çocuğun bakım ve eğitim giderleri için verilir.

Velayet Kime Verilir?

Çocukların velayeti, boşanma halinde mahkeme kararıyla belirlenir. Mahkeme, çocuğun üstün yararını gözeterek velayeti anneye veya babaya verebilir. Ortak velayet için tıklayınız. 

Boşanma Dilekçesi

Çekişmeli boşanma dava dilekçesi, 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanun’un 119. Maddesine uygun olarak ve maddede belirtilen hususları ihtiva edecek şekilde hazırlanmış olmalıdır. Aksi halde davanız usulden reddedilebileceği gibi mahkemece verilen süre içerisinde eksikliklerin giderilmemesi halinde açılmaması sayılmasına da karar verilebilir.

Dava dilekçesinde dayanılan boşanma nedenlerine ilişkin vakıalar (olgular) ve bunların kanıtlanmasına yönelik deliller ayrıntılı olarak ancak tekrara düşmeden açıklanmalıdır. Çekişmeli boşanma davasında birbiri ile çelişmeyen birden fazla boşanma nedenine dayanmak mümkündür. Bu durumda her bir nedene ilişkin olgu ve delilleri belirtmek açıklamak gerekir. Dilekçenin talep kısmında mahkemeden karar vermesi istenen hususlar açık, yalın ve birbiri ile çelişki oluşturmayacak şekilde yazılmalıdır. Bütün bunları kişinin bizzat kendisinin bizzat yapmasına yasal bir engel bulunmamakla birlikte bir boşanma avukatı aracılığıyla yürütülmesi tavsiye olunmaktadır. Zira yapılabilecek hataların en basit sonucu zaten uzun olan çekişmeli boşanma davası yargılama süresinin daha da uzamasıdır. Kaldı ki bazı hataların kalıcı hak kayıplarına neden olması da olasıdır.

Örnek Boşanma Dilekçesi 

T.C. BEYKOZ AİLE MAHKEMESİNE
(GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME)

DAVACI:
Adnan Ziyagil  (T.C. Kimlik No: )  
Adres: [Beykoz, İstanbul’daki açık adres]
T.C. Kimlik No: [Varsa eklenir]

VEKİLİ:
Av. Hüseyin Demirbaş
Bursa Barosu’na kayıtlı Avukat (Baro Sicil No: …)
Adres: [Avukatın büro adresi]

DAVALI:
Bihter Ziyagil (T.C. Kimlik No: )
Adres: [Beykoz, İstanbul’daki açık adres]

KONU:
Evlilik birliğinin temelinden sarsılması nedeniyle boşanma, 5.000.000 TL maddi tazminat ve 5.000.000 TL manevi tazminat talebimizi içerir dava dilekçesidir. 

AÇIKLAMALAR:

1. Müvekkilim Adnan Ziyagil ile davalı Bihter Ziyagil, yaklaşık 10 yıl önce evlenmiş olup, evlilik halen İstanbul, Beykoz, … Mahallesi, Cilt:… numarasıyla nüfusta kayıtlıdır. Tarafların müşterek çocukları bulunmamaktadır.

2. Taraflar uzun süredir evli olmalarına rağmen, davalının sadakatsiz davranışları ve evlilik yükümlülüklerine aykırı tutumları sebebiyle evlilik birliği temelinden sarsılmıştır. Müvekkilin güven duygusu zedelenmiş, evlilik ortamı çekilmez hâle gelmiştir.

3. Bu nedenle müvekkilim, Türk Medeni Kanunu’nun 166. maddesi uyarınca boşanma talep etmektedir.

4. Davalının sadakatsiz davranışları sonucu müvekkilim hem maddi hem de manevi zarara uğramıştır. Bu bağlamda, 5.000.000 TL maddi tazminat ve 5.000.000 TL manevi tazminat talep etme hakkı doğmuştur.

5. Müvekkil, herhangi bir nafaka talebinde bulunmamaktadır.

HUKUKİ NEDENLER:

Türk Medeni Kanunu md. 166 ve ilgili sair mevzuat.

DELİLLER:

• Nüfus kayıtları

• Tanık beyanları

• Sadakatsizliğe ilişkin deliller (mesajlar, fotoğraflar vb.)

• Tarafların ekonomik sosyal durumuna ilişkin kayıt belge ve deliller ile bu konuda yapılacak olan kolluk araştırmaları 
• Diğer yasal her türlü delil

SONUÇ ve TALEP:

Yukarıda arz edilen nedenlerle;

1. Tarafların boşanmasına,

2. Müvekkil lehine 5.000.000 TL maddi tazminata,

3. Müvekkil lehine 15.000.000 TL manevi tazminata,

4. Yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin davalıya yükletilmesine,

karar verilmesini saygıyla arz ve talep ederiz.

Davacı Vekili
Av. Hüseyin Demirbaş
(Bursa Barosu)

Boşanma