Haksız Tutuklama Nedeniyle Tazminat Davası (CMK 141) – 2025 Rehberi

Yazar: Av. Kadir Kağan Demirbaş – Demirbaş Hukuk Bürosu, Bursa

Haksız yere gözaltına alındınız veya tutuklandınız mı? Peki bu mağduriyetiniz için devletten tazminat talep edebileceğinizi biliyor musunuz?
Bu yazıda, haksız tutuklama nedeniyle açılacak tazminat davası, dayanak kanun maddeleri, süreler ve Yargıtay içtihatları ile birlikte detaylı biçimde ele alınacaktır.

Haksız Tutuklama ve Gözaltı Nedir?

Ceza yargılaması sürecinde kişilerin özgürlüğü, koruma tedbirleri adı altında geçici olarak kısıtlanabilir. Bunların başında gözaltı ve tutuklama gelir. Ancak mahkeme süreci sonunda kişi beraat eder, dava düşer veya takipsizlik kararı verilirse, önceden uygulanan bu tedbirler haksız hale gelir.

Bu gibi durumlarda birey, uğradığı zarar nedeniyle devletten maddi ve manevi tazminat talep edebilir. Haksız gözaltı nedeniyle tazminat davası için tıklayınız.

⚖️ Yasal Dayanak: CMK 141. Madde

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 141. maddesi, haksız koruma tedbirlerine karşı kişilere tazminat hakkı tanımaktadır.

Kimler Tazminat Talep Edebilir?

Aşağıdaki işlemlere maruz kalan kişiler, devletten tazminat talebinde bulunabilir:

• Kanuna aykırı şekilde gözaltına alınanlar
• Mahkeme kararı olmadan tutuklananlar
• Hakkında beraat kararı verilen tutuklular
• Dava sonunda tutukluluk süresi cezadan fazla olanlar
• Tutukluluğu mahsuba konu edilmeyen kişiler

Haksız Tutukluluk Tazminatı Davası Nasıl Açılır?

1. Yetkili ve Görevli Mahkeme

• Görevli mahkeme: AĞIR CEZA MAHKEMESİ
  CMK m. 141/1 ve m. 144’e göre, bu davalarda görevli mahkeme açıkça ağır ceza mahkemesi olarak belirlenmiştir.
• Yetkili mahkeme: Davacının (zarara uğrayanın) oturduğu yer (yasa ‘yerleşim yeri’ değil ‘oturduğu yer’ tabirini kullanmıştır) ağır ceza mahkemesi Zarara uğrayanın oturduğu yer ağır ceza tazminat konusu işlemle ilişkili ise ve aynı yerde başka bir ağır ceza dairesi yoksa, en yakın yer ağır ceza mahkemesi yetkilidir.
  (CMK m. 144/1) 

2. Dava Açma Süresi

• Beraat veya takipsizlik kararının kesinleştiği tarihten itibaren 3 ay içinde başvuru yapılmalıdır.
• Her durumda en geç 1 yıl içinde dava açılmalıdır.

3. Delil ve Belgeler

• Kararın kesinleştiğine dair belge
• Tutukluluğu gösteren evraklar
• Maddi zarar varsa bu zarara ilişkin faturalar, maaş bordroları
• Manevi zarar varsa sosyal durum tespitleri

Maddi ve Manevi Tazminat Kalemleri

✅ Maddi Tazminat

• Tutukluluk süresince alınamayan maaş
• Mesleki ve ekonomik kayıplar
• Yasal faiz (genellikle gözaltı/tutuklama tarihinden itibaren işler)

✅ Manevi Tazminat

• Yaşanan itibar kaybı
• Psikolojik zarar
• Aile ve sosyal çevrede oluşan etkiler

Yargıtay Kararı: 2022/7957 E., 2024/7389 K.

Yargıtay 12. Ceza Dairesi’nin 2024 tarihli kararında, 81 gün haksız tutuklu kalan bir kişiye verilen maddi tazminat fazla, manevi tazminat ise yetersiz bulunmuş ve karar bozulmuştur. Bu örnek, tazminatın hesaplanmasında hakkaniyet ve somut ölçütlerin birlikte değerlendirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

❓ Tazminatı kimden talep ederim?

Tazminat Hazine ve Maliye Bakanlığı aleyhine açılan dava ile talep edilir.

❓ Davayı kazansam ne kadar tazminat alabilirim?

Bu miktar, yaşanan zarar, tutukluluk süresi ve sosyal etkiler dikkate alınarak mahkemece belirlenir. 2024 yılı itibariyle manevi tazminatlar 10.000 TL ile 100.000 TL arasında değişmektedir.

❓ Devlet memurları da bu davayı açabilir mi?

Evet, kamu görevlisi veya memur olmanız bu hakkınızı engellemez.

Sonuç

Haksız yere özgürlüğünden yoksun bırakılan bireyler, yalnızca beraat etmekle yetinmemeli; uğradıkları zararın telafisi için yargı yoluna başvurmalıdır.
Demirbaş Hukuk Bürosu olarak, haksız tutuklama ve gözaltı nedeniyle tazminat taleplerinizde uzman avukat kadromuzla yanınızdayız.

✉️ Hukuki Danışmanlık ve İletişim

Haksız tutuklama tazminatı davası hakkında daha fazla bilgi almak veya ücretsiz ön değerlendirme için bizimle iletişime geçebilirsiniz:

Demirbaş Hukuk Bürosu – Bursa
0 (224) XXX XX XX
info@demirbashukuk.com
www.demirbashukuk.com

Haksız Tutukluluk Tazminatı Karar İncelemesi

Bu bölümde Demirbaş Hukuk Bürosu arşivinden alınan, tutukluluk nedeniyle maddi ve manevi tazminata ilişkin  Yargıtay 12. Ceza Dairesi’nin 10.12.2024 tarihli, 2022/7957 E., 2024/7389 K. Sayılı kararını detaylı olarak inceleyeceğiz.

Uyuşmazlığın Konusu

Davacı Özgür Avados, “bina içinde muhafaza altına alınmış eşya hakkında hırsızlık” suçlamasıyla 81 gün süreyle tutuklu kalmış, yapılan yargılama neticesinde beraat etmiş ve ardından haksız tutuklama nedeniyle maddi ve manevi tazminat istemiyle dava açmıştır.

İlk Derece ve İstinaf Kararları

• İlk Derece Mahkemesi, CMK m. 141-144 çerçevesinde davanın süresinde açıldığını, başka bir dava ile çakışmadığını ve kanuni şartların oluştuğunu tespit ederek:
  • 5.523,79 TL maddi
  • 7.000 TL manevi tazminata hükmetmiştir.
• İstinaf Mahkemesi, her iki tarafın da başvurusunu esastan reddetmiştir.

Temyiz İncelemesi

Her iki taraf da kararı temyiz etmiş, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı yalnızca davacı vekilinin temyizinin incelenmesini önermiştir. Ancak Daire, davalı vekilinin temyizini de “katılma yoluyla yapılmış” sayarak esastan inceledi ve her iki tarafın temyiz nedenlerini değerlendirmiştir.

Yargıtay’ın Bozma Gerekçeleri 

1. Maddi Tazminat Hesabında Hata Yapılmıştır

Mahkemece, davacının tutuklu kaldığı süreye ilişkin net asgari ücret üzerinden yapılması gereken hesaplama, fazla miktarda tazminata yol açacak biçimde 5.345,61 TL yerine 5.523,79 TL olarak belirlenmiştir. Bu nedenle hatalı hesaplama bozma gerekçesi yapılmıştır.

2. Manevi Tazminat Miktarı Düşüktür

Manevi tazminat belirlenirken;

• Suçun niteliği
• Tutuklama süresi
• Davacının sosyal ve ekonomik durumu
• Olayın gelişim şekli
• Tazminatın değer kaybı karşısında etkinliği

gibi ölçütler yeterince dikkate alınmamış, nesafet ve hakkaniyet ilkeleri gözetilmemiştir. Bu sebeple manevi tazminat eksik belirlenmiş ve bu da bozma nedeni yapılmıştır.

Kararın Sonucu ve Hukuki Etkileri

Yargıtay, hem maddi tazminatın fazla, hem de manevi tazminatın yetersiz olduğuna hükmetmiş; her iki tarafın temyizini de kabul ederek kararı bozmuştur.
Tebliğnameye aykırı biçimde bozma kararı verilmiştir.

Yorum ve Değerlendirme

Bu kararın hukuken dikkat çekici yönleri:

✅ Koruma tedbirleri nedeniyle açılan tazminat davalarında, maddi ve manevi tazminat ölçütlerinin somut gerekçelerle açıklanması gerektiği vurgulanmıştır.

✅ Katılma yoluyla temyiz hakkı, Yargıtay’ın esasa girişine olanak sağlamış, bu noktada temyiz süreleri bakımından CMK ve HMK’nın birlikte uygulanması pratiği yansımıştır.

✅ Manevi tazminatın “ölçüsüz düşük” olarak belirlenmesi, mahkemelerin koruma tedbirleri nedeniyle mağdur olan bireylerin kişilik haklarını yeterince korumadığı yönünde eleştirilebilecek bir uygulamaya işaret etmektedir.

✅ Karar, ceza hukukunun mağdur koruma yönünün hukuk yargılamasında da ağırlıklı olarak gözetilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.

⚖️ SONUÇ

Yargıtay 12. Ceza Dairesi, hem maddi hem de manevi tazminata dair hesaplamalardaki hataları bozma nedeni yaparak, koruma tedbirlerinin birey üzerinde yarattığı mağduriyetin hakkaniyete uygun biçimde tazmini gerektiğini net biçimde ortaya koymuştur.

Bu karar, haksız gözaltı ve tutuklama gibi koruma tedbirleri nedeniyle açılacak tazminat davalarında hem avukatlar hem de hâkimler için tazminat miktarlarının belirlenmesinde dikkate alınması gereken ilkeleri açıklığa kavuşturması açısından önemlidir.

Haksız Tutuklama Nedeniyle Tazminat Davası