Veraset İlamı (Mirasçılık Belgesi) Nasıl Çıkarılır? (2025 Noter ve Mahkeme Rehberi)

Bir yakınınızı kaybettiğinizde, manevi acının yanı sıra, geride kalan mal varlığının yönetimi için atılması gereken yasal adımlarla da yüzleşmek zorunda kalırsınız. Bu sürecin ilk ve en temel adımı, “Mirasçılık Belgesi” veya halk arasında bilinen adıyla “Veraset İlamı Çıkarma” işlemidir.

Bu belge olmadan, vefat edenin (muris) banka hesabındaki parasına dokunamaz, arabasını satamaz veya evini (gayrimenkul) kendi adınıza tescil ettiremezsiniz. Kısacası, mirasçılık belgesi, sizin mirasçı olduğunuzu ve mirastan ne kadar pay aldığınızı (örn: 1/4, 1/2) gösteren resmi bir belgedir. Bu belgede ölenin (muris) varsa diğer mirasçıları ve miras payları da yer alır. Yani bu belgeye bakarak mirası kim veya kimlerle paylaşacağınızı görebilirsiniz.

Peki, bu hayati belge nereden ve nasıl çıkarılır? İşlemler ne kadar sürer? Neden bazen noterden kolayca alınırken, bazen karmaşık bir mahkeme süreci gerekir?

Bu yazıda, tüm bu soruları net bir şekilde yanıtlayacak ve hangi durumda hangi yolu izlemeniz gerektiğini adım adım anlatacağız.

Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı) Nedir ve Neden Zorunludur?

Mirasçılık belgesi (veraset ilamı), vefat eden bir kişinin ardından, yasal ve atanmış mirasçılarının kimler olduğunu ve bu mirasçılık sıfatına göre kime ne oranda miras payı düştüğünü gösteren resmi bir belgedir.

Bu belge, Türk Medeni Kanunu uyarınca düzenlenir ve tüm resmi kurumlar tarafından tanınır.

Veraset ilamı neden zorunludur? Bu belgeye şu işlemler için mutlaka ihtiyacınız olacak:

• Bankalar: Vefat edenin banka hesaplarındaki parayı çekmek veya hesapları kapatmak için.
• Tapu Müdürlükleri: Miras kalan ev, arsa, tarla gibi taşınmazları mirasçıların üzerine kaydettirmek (intikal) veya satmak için.
• Trafik Tescil: Miras kalan arabanın devri veya satışı için.
• Vergi Dairesi: Miras kalan mallar için verilmesi zorunlu olan “Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesi”ni vermek için.
• Dava Süreçleri: Murisin taraf olduğu davaları takip edebilmek veya mirasla ilgili davalarda (örneğin mirastan mal kaçırma veya tenkis davası açarken) mirasçı olduğunuzu kanıtlamak için.

Mirasçılık Belgesi İçin Kimler Başvurabilir?

Mirasçılardan sadece birinin başvurması, tüm mirasçıları gösteren belgeyi çıkarmak için yeterlidir. Tüm mirasçıların birlikte notere veya mahkemeye gitmesine gerek yoktur.

• Yasal Mirasçılar: Vefat edenin eşi, çocukları, anne-babası gibi kan bağı olan mirasçılar.
• Atanmış Mirasçılar: Vefat edenin vasiyetname ile mirasçı olarak belirlediği kişiler.

Adım Adım Veraset İlamı Alma Yolları: İki Ana Seçenek

Mirasçılık belgesinin çıkarılabildiği iki temel merci vardır: Noterlikler ve Sulh Hukuk Mahkemeleri.

Geçmişte bu belge sadece mahkemelerden alınabilirken, yapılan yasal düzenlemelerle artık noterler de bu yetkiye sahip oldu. Ancak noterlerin yetkisi belirli durumlarla sınırlıdır.

1. Yol (En Hızlı ve Kolay): Noterlikten Mirasçılık Belgesi Çıkarmak

Günümüzde, eğer standart bir durum söz konusuysa, mirasçılık belgesi çıkarmanın en hızlı yolu noterlerdir.

Hangi Noter? Türkiye’deki herhangi bir noterden bu işlemi yapabilirsiniz. Vefat edenin son ikametgahının veya sizin ikametgahınızın bulunduğu yerdeki noter olması şart değildir.

Süreç Nasıl İşler:

1. Mirasçılardan biri, vefat edenin T.C. kimlik numarası ve kendi kimliğiyle notere başvurur.
2. Noter, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü (MERNİS) sistemi üzerinden vefat edenin nüfus kayıtlarını (soy ağacını) çeker.
3. Eğer sistemde bir engel yoksa ve soy ağacı net bir şekilde görünüyorsa, noter yasal payları hesaplar ve “Mirasçılık Belgesi”ni düzenler.
4. Bu işlem genellikle 15-30 dakika içinde tamamlanır ve belgeyi hemen alabilirsiniz.

Gerekli Belgeler:

• Başvuran mirasçının T.C. kimlik kartı.
• Vefat edenin (muris) T.C. kimlik numarasını bilmek (veya varsa ölüm belgesi).

2. Yol (Zorunlu Durumlar): Sulh Hukuk Mahkemesi’nden Veraset İlamı Çıkarmak

Tüm durumlar noterden çözülecek kadar basit değildir. Noterin, kapalı kayıtlar, vatandaşlıktan çıkmış olma gibi nedenlerle soy ağacını net bir şekilde belirleyemediği veya hukuki bir karmaşıklık tespit ettiği durumlarda, sizi mahkemeye yönlendirmesi yasal bir zorunluluktur.

Peki, noter hangi durumlarda veraset ilamı VEREMEZ? İşte mahkemeye gitmenizi gerektirecek o istisnai durumlar:

Hangi Durumlarda Noter Değil, Mahkeme Zorunludur?

Aşağıdaki durumlardan biri bile varsa, noter işlemi yapmayı reddedecek ve “Mirasçılık Belgesini” (Veraset İlamı) çıkarmak için Sulh Hukuk Mahkemesi‘ne dava açmanız gerekecektir:

1. Yabancılık Unsuru Varsa:
   • Vefat eden (muris) kişi T.C. vatandaşı değilse (örn: Alman, İngiliz vatandaşı ise).
   • Mirasçılardan biri bile yabancı ülke vatandaşı ise.
2. Nüfus Kayıtlarında Sorun Varsa:
   • Soy ağacı (nüfus kaydı) MERNİS sisteminde net değilse. Bu durum özellikle çok eski tarihli (örn: 1950’den önce) vefatlarda veya kayıtlarda eksiklik/çelişki varsa yaşanır.
   • Noterin sistemi, mirasçıları tam ve doğru olarak tespit edemiyorsa.
3. Vasiyetname Varsa:
   • Eğer vefat eden kişi bir vasiyetname bırakmışsa, bu vasiyetnamenin öncelikle Sulh Hukuk Mahkemesi’nde açılması (vasiyetnamenin tenfizi) gerekir.
   • Vasiyetname açılmadan ve yasal süreçleri tamamlanmadan, noter mirasçılık belgesi düzenleyemez.
4. Soybağı (Paternite) ile İlgili Bir Belirsizlik veya Dava Varsa:
   • Mirasçılardan birinin nüfus kaydında sorun varsa (örn: evlatlık ilişkisi, tanıma vb. konularda netlik yoksa).
5. Mirasçılık Belgesinin İptali Davası Varsa:
   • Daha önce alınmış bir mirasçılık belgesinin hatalı olduğu iddiasıyla bir dava açılmışsa.

Mahkemeden Mirasçılık Belgesi Alma Süreci Nasıl İşler?

Eğer yukarıdaki zorunlu durumlardan biriyle karşı karşıyaysanız, süreç şu şekilde işler:

1. Dava Açma: Bir avukat aracılığıyla (şiddetle tavsiye edilir) veya şahsen, bir dilekçe ile Sulh Hukuk Mahkemesi‘ne başvurulur.
2. Yetkili Mahkeme: Bu dava, vefat edenin son ikametgahının bulunduğu yerdeki mahkemede AÇILMALIDIR. (Noter gibi esnek değildir).
3. Dava Türü: Bu dava “çekişmesiz yargı” işidir. Yani, (eğer bir itiraz yoksa) karşı taraflı bir “dava” gibi değil, mahkemeden bir belge talep etme işlemi gibi ilerler.
4. Delil Toplama: Mahkeme, nüfus müdürlüğünden kayıtları ister, gerekirse vasiyetnameyi inceler, yabancı bir mirasçı varsa ilgili belgelerin (apostil şerhli) tercümelerini talep eder.
5. Karar (İlam): Mahkeme, tüm incelemelerden sonra kimlerin mirasçı olduğunu ve paylarını gösteren bir “ilam” (mahkeme kararı) verir. Bu karara “Veraset İlamı” denir.

Süre: Bu süreç, noter işlemi gibi 15 dakika sürmez. Davanın karmaşıklığına (örn: yabancı mirasçıya tebligat yapılması), mahkemenin yoğunluğuna ve delillerin toplanma hızına göre birkaç haftadan birkaç aya kadar sürebilir.

Veraset İlamı Çıkarma Masrafları (2025 Yılı Güncel)

2025 yılı itibarıyla veraset ilamı (mirasçılık belgesi) çıkarma işleminde hem noterden hem de mahkemeden veraset ilamı ücreti ve masraflar aşağıdaki gibidir:

• Noterden Veraset İlamı Ücreti: Güncel olarak yaklaşık 650 TL – 900 TL arasında değişmektedir. Bu ücret maktudur ve talep edilen belge (nüsha) sayısı gibi faktörlere bağlı olarak cüzi değişiklikler gösterebilir. Mirasın değerine göre değişmez.
• ️ Mahkemeden Veraset İlamı Ücreti: Sulh Hukuk Mahkemesi üzerinden alındığında harç ve masraflar dahil olmak üzere toplam ücret yaklaşık 3.500 – 4.000 TL civarındadır. Bu ücrete davanın açılması için gereken harçlar, posta giderleri ve diğer masraflar dahildir.

Masraf ve Süre Karşılaştırması (2025)

Mirasçılık Belgesi Çıkarılmasında Avukatın Rolü: Neden Bir Avukata İhtiyaç Duyarsınız?

Eğer işleminiz basit bir noter işlemiyse, bir avukata ihtiyacınız olmayabilir.

Ancak, davanız mahkemeye taşınmak zorundaysa (özellikle yabancılık unsuru veya vasiyetname varsa), bir miras avukatıyla çalışmak lüks değil, gerekliliktir.

• Maddi Hatalar: Mahkemeden alınan ilamda pay oranları hatalı hesaplanırsa, bu belgeye dayalı tüm tapu ve banka işlemleri hatalı olur. Bunu düzeltmek için “Mirasçılık Belgesinin İptali” gibi çok daha karmaşık ve uzun bir dava açmak gerekir.
• Usul Hataları: Dilekçenin yanlış yazılması, eksik belge sunulması veya yabancı evrakların usulüne uygun (Apostil şerhi, tercüme vb.) hazırlanmaması süreci aylarca uzatabilir.

Mirasçılık belgesi veya veraset ilamı, mirasın rızaen paylaşılmasının, ileride açılabilecek Miras Paylaşım Davası, Tenkis veya Muris Muvazaası (Mirastan Mal Kaçırma) davalarının temelini oluşturur. Bu temelin sağlam atılması, gelecekteki haklarınızı korur.

Sonuç olarak, mirasçılık belgesi almak basit bir bürokratik işlem gibi görünse de, özellikle karmaşık aile yapılarında, vasiyetname veya yabancılık unsuru bulunan durumlarda hukuki uzmanlık gerektiren bir işlemdir.

Veraset İlamı Nasıl Çıkarılır? 2025 Ücret ve Masrafları