Yabancının sınır dışı edilmesini dair yetkili makam tarafından alınan idari karara deport veya sınır dışı etme kararı denilmektedir.

Deport karar süreci çok hızlı yürümektedir. Değerlendirme aşaması dahil fazla 48 saat içerisinde sınır dışı etme kararı verilmektedir.

6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 53/1. Maddesine göre Sınır dışı etme kararı Göç İdaresi Genel Müdürlüğünün talimatı üzerine veya re ’sen valilik tarafından alınır.  Deport kararı bireysel idari işlem niteliğindedir. Bireysel idari işlemler, belirli bir kişiye yönelik olarak tesis edilen işlemlerdir. Düzenleyici işlemlerden farklı olarak kişiye ve somut özel bir duruma ilişkin olarak gerçekleştirilen kişisel ve olguya özel işlemlerdir. Düzenleyici işlemlerden farklı olarak bireysel işlemlerin muhatabı ismen belli kişilerdir.

Deport Kararının Çok Hızlı Alınmasının Nedenleri Neler Olabilir?

Deport karar süreci çok hızlı yürümekte, değerlendirme aşaması dahil fazla 48 saat içerisinde sınır dışı etme kararı verilmektedir.  Buna paralel olarak YUKK ‘ da da itiraz, başvuru ve karar verme sürelerinin oldukça kısa tutulduğu, kanun yıllarına başvuru haklarının kısıtlandığı görülmektedir.

Bu durum mahkemeye erişim ve etkili başvuru yolları açısından eleştirilmektedir. Deportasyon süreçlerinin hızlı yürümesinin temel sebepleri olarak şunlar gösterilmektedir.

Göçmen Sayısının Artışı: Büyük miktarda göçmenin yasa dışı olarak veya sığınma başvurularıyla ülkeye geldiği bir dönemde bu süreçleri hızlandırmak zorunluluğunun ortaya çıktığı söylenebilir. Bu durum, resmi makamların iş yükünü artırabilir ve hızlı kararlar alınmasını gerektirebilir.

Kamuoyu Baskısı: Kamuoyu, göçmenlikle ilgili konularda hızlı ve etkili önlemler alınmasını talep edebilir. Politik baskı, hükümetleri deportasyon süreçlerini hızlandırmaya teşvik edebilir.

Kaynakların Kısıtlılığı: Hükümetler, deportasyon süreçlerini hızlandırmak için yeterli kaynağa sahip olmayabilirler. Kaynak sıkıntısı, hükümetleri hızlı kararlar almak zorunda bırakabilir.

Yasal İşlemlerin Uzun Sürmesi: Göçmenler, sınır dışı edilme kararlarını yargıya taşıyabilirler. Yasal itiraz ve başvuru süreçlerinin uzun zaman alması bu tür işlemlerin hızlandırılması çabasını teşvik edebilir.

Güvenlik Endişeleri: Hükümetler, potansiyel güvenlik tehditlerini hızla ele almak isteyebilirler. Bu nedenle, güvenlik kaygıları, deportasyon süreçlerinin hızlı yürütülmesine yol açabilir.

Göçmenlerin Geri Dönme İstekleri: Bazı göçmenler, ülkelerine dönme konusunda istekli olabilirler ve bu isteği ifade ederlerse, hızlı bir deportasyon süreci daha çekici hale gelebilir.

Sığınma Başvurularının Yoğunluğu: Sığınma başvurularının yoğunluğu, bu başvuruların hızlı bir şekilde ele alınmasını gerektirebilir.

Sonuç olarak, deportasyon süreçlerinin hızlı yürütülmesinin birçok sebebi olabilir. Ancak önemli olan deport süreçlerinin insan haklarına saygı gösterilerek ve yasal prosedürlere uygun bir şekilde yürütülmesidir.

Terke Davet Usulüyle Deport Ne Demektir?

“Terke davet usulüyle deport” terimi, göçmenlik ve sığınma politikaları bağlamında kullanılan bir kavram ve gönüllülük anlayışına dayalı insancıl bir sınır dışı etme uygulamasıdır. Bu kavram, ülkede bulunan yabancı uyrukluların, sığınma başvurusunun kabul edilmediği veya yasa dışı olarak bulunduklarının tespit edildiği durumlarda, kendi istekleri üzerine ülkeden ayrılmalarını teşvik etmeyi amaçlayan bir uygulamayı ifade eder.

Terke davet usulüyle deport, kişinin göçmenlik statüsünün düzeltilmesi ve sınır dışı işlemi yerine, gönüllü olarak ülkeyi terk etmeyi seçmesini teşvik eden bir yaklaşımı temsil eder. Bu, göçmenlerin kendi ülkelerine güvenli bir şekilde dönme sürecine yardımcı olmayı amaçlar ve zorla sınır dışı edilme işleminden kaçınmalarına yardımcı olabilir.

Türk hukukunda kolluk tarafından yakalanan veya tespit edilen yabancılardan YUKK m. 54 kapsamında olanlar, sınır dışı etme kararı verilmek üzere valiliğe bildirilir.

Valilikçe hakkında deport (sınır dışı etme) kararı verilen yabancılar, en az 15 en çok 30 gün süre verilerek, Türkiye’yi terk etmeye davet edilir. Verilen sürenin deport kararında belirtilmesi zorunludur. Kaçma veya kaybolma riski taşıyanlar, kamu güvenliği, kamu düzeni ve kamu sağlığı yönünden tehdit oluşturanlar, ülkeye giriş ve çıkışta yasal düzenlemeleri ihlal edenler, sahte evrak kullananlar, sahte ve asılsız belgelerle ikamet izni almaya çalışanlar veya evvelce aldığı tespit edilenler süre verilerek ülkeyi terke davet edilmez.

Terke davet usulüyle deport, kişinin kendi isteği ile ülkeyi terk etmeye karar vermesi durumunda, geri dönüş sürecini kolaylaştırmayı ve kişinin ülkesine güvenli bir şekilde dönmesini sağlamayı hedefler. Bu uygulama, kişinin kendi inisiyatifiyle ülkeyi terk etmesini teşvik etmeye çalışır ve bu şekilde zorla sınırdışı etme işleminin olumsuzluklarından kaçınılmasını amaçlar.

Yasal koşulları bakımından sınır dışı edilme kapsamında bulunan yabancı veya avukatı da geri gönderme merkezi veya gözetim merkezinde tutulmak yerine terke davet edilmesine karar verilmesini talep edebilir. Talebi doğrultusunda terke davet edilmesi kararı verilmesi kendisi için daha uygun olabilir.

Ülkeyi terk etmeleri için kendilerine süre verilen yabancılara hiçbir harca tabi olmaksızın Çıkış İzin Belgesi verilir.

Deport Sürecinde Avukatın Rolü

Yukarıda açıklandığı üzere “Deport” terimi, bir kişinin yasadışı olarak bulunduğu bir ülkeden resmi olarak çıkarılması veya sınır dışı edilmesi anlamına gelir. Bu durum, kişinin göçmenlik yasalarını ihlal etmesi, vize veya ikamet izni sürelerini aşması, suç işlemesi gibi nedenlerle gerçekleşebilir. Bu durumda, hükümet yetkilileri tarafından yabancı bir kişinin ülkeye giriş hakkının sonlandırılması ve ülkenin terk etmesi gerektiği yönünde bir karar alınır ve bu karar kendisine bildirilir.

Hakkında deport kararı alınan veya böyle bir karar alınması riski altında bulunan kişinin bir avukata ihtiyacı olabilir. Deport avukatları bu süreçte müvekkillerini temsil ederek aşağıdaki görevleri üstlenebilirler:

Durum Değerlendirmesi: Deport avukatları, müvekkillerinin durumunu analiz ederek neden sınır dışı edilme tehdidi altında olduklarını anlatır. Yasal haklarını ve seçeneklerini açıklar.

Hukuki Danışmanlık: Deport avukatları, müvekkillerine mevcut yasaları ve haklarını anlatarak, hangi adımların atılması gerektiği konusunda rehberlik eder.

Savunma Stratejileri Geliştirme: Deport avukatları, müvekkillerinin savunma stratejilerini geliştirir. Bu stratejiler, deportun engellenmesi veya ertelenmesi için hukuki argümanlar, kanıtlar ve belgeler sunulmasını ve bunların açıklanmasını içerebilir.

Hukuki Belgelerin Hazırlanması: Deportun önlenmesi veya ertelenmesi için gerekli olan hukuki belgeleri hazırlar. Bu belgeler, itiraz dilekçeleri, kanıtların sunumu ve benzeri olabilir.

Mahkemede Temsil: Deport durumunda, mahkeme başvurusu gerekebilir. Deport avukatları, müvekkillerini mahkemede temsil eder, hukuki argümanlar sunar ve mahkeme önünde savunma yapabilir.

Uygun Uyum ve İyileştirme Çalışmaları: Deport avukatları, müvekkillerinin göçmenlik başta olmak üzere ülke yasalarına uyum sağlamaları için rehberlik edebilir ve gelecekteki deportasyon riskini azaltmaya yönelik stratejiler önerir.

Deport avukatları, müvekkillerinin yasal haklarının korunması, hukuki süreçlerin yasalara uygun ve etkili bir şekilde yürütülmesi, sınır dışı etme sürecinin önlenmesi veya ertelenmesi için çalışırlar. Bu süreçte temel ve evrensel insan haklarına saygı gösterilmesini sağlama, somut olay adaletinin gerçekleşmesi için çaba gösterme üstlendikleri önemli roller arasındadır.