Anlaşmalı Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat Hakkı

Yazar: Avukat Hüseyin Demirbaş – Bursa

Bu yazıda anlaşmalı boşanmada maddi ve manevi tazminat konusu ele alınacaktır.

Anlaşmalı Boşanma Nedir?

Anlaşmalı boşanma, evliliğin tarafların karşılıklı mutabakatıyla sona erdirilmesi anlamına gelir. Türk Medeni Kanunu’nun 166/3. maddesine göre, en az bir yıl süren evliliklerde eşlerin boşanma, velayet, nafaka, mal paylaşımı, tazminat gibi tüm hususlarda tam bir fikir birliğine varmaları hâlinde, mahkeme kararıyla evlilik sonlandırılabilir.

Bu sürecin en kritik unsurlarından biri, boşanmanın mali sonuçları, yani maddi ve manevi tazminat talepleridir. Taraflar bu konuda irade beyanında bulunmak zorundadır.

⚖️Anlaşmalı Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat

Anlaşmalı boşanma davalarında, taraflar, maddi ve/veya manevi tazminat ödenip ödenmeyeceğini ve ödenecekse miktarını anlaşmalı boşanma protokolünde serbestçe belirleyebilirler. Hâkim, tarafların anlaşmalı boşanma protokolündeki kararlaştırmalarına göre tazminat miktarını hüküm altına alacaktır. Bu nedenle anlaşmalı boşanma davasında tazminata hükmedilebilmesi için taraflarca maddi ve/veya manevi tazminat ödeneceği konusunda anlaşmaya varmış ve ödenecek tazminat tutarı ile ödenme zamanını belirlemiş olmaları gerekmektedir. Taraf iradeleri, tazminat ve miktarı konusunda birbirine uygun değilse anlaşmalı boşanmadan söz edilemeyecektir. Aynı şekilde anlaşmalı boşanma protokolünde tazminat talebini saklı tutmak davanın çekişmeli boşanma davasına dönüşmesine sebebiyet verecektir.

⚖️ Tazminat Talebini Saklı Tutmak Anlaşmalı Boşanmayı Engeller mi?

Evet. Yargıtay, anlaşmalı boşanma davasında talep edilmeyen maddi veya manevi boşanma tazminatını daha sonra ayrı bir dava ile de talep edilemeyeceği görüşündedir. Anlaşmalı boşanma protokolünde tazminat talebinin “ileride dava açılarak isteneceği” şeklinde bir kayıt bulunması, boşanmanın çekişmeli hale gelmesine yol açar. Çünkü bu durumda taraflar boşanmanın mali sonuçlarında tam bir uzlaşmaya varmamış sayılır.

Anlaşmalı boşanmada bu gibi hak kayıplarının önlenmesi açısından, sıklıkla vurgulandığı gibi, boşanma sürecinin boşanma hukuku alanında deneyimli bir avukat yardımı ile yürütülmesi önem arz etmektedir.

Tazminat Talep Etmeden Boşanmak Ne Anlama Gelir?

Anlaşmalı boşanma protokolünde tazminata yer verilmemesi durumunda:

• Taraflar birbirlerinden maddi veya manevi tazminat talep etmeyeceklerini peşinen kabul etmiş olurlar.

• Mahkeme bu iradeyi esas alarak tazminat talebine dair bir karar veremez.

• Daha sonra açılacak tazminat davası usulden reddedilir.

Anlaşmalı Boşanmadan Sonra Maddi ve Manevi Tazminat Davası Açılabilir Mi?

Yargıtay, eşlerin, anlaşmalı boşanma davasında talep etmedikleri maddi veya manevi boşanma tazminatını daha sonra talep edemeyecekleri görüşündedir.

Yüksek mahkeme bu konudaki bir kararında ; kesinleşen anlaşmalı boşanma kararında kusura ilişkin bir değerlendirme yapılmaması, tarafların bu davalarda mahkeme huzurunda boşanma ve boşanmanın mali sonuçları hakkında uzlaşmaları ve bu husustaki imzalı beyanlarını tutanağa geçirmeleri, böylece tarafların boşanmanın mali sonuçlarına ilişkin aralarındaki ihtilafı nihai olarak çözmüş kabul edilmeleri nedeniyle anlaşmalı boşanmadan sonra artık boşanma sebebiyle TMK m. 174/1,2’ ye dayalı maddi ve manevi tazminat istenemeyeceğine karar vermiştir.

Yargıtay’ın bahsi geçen karardaki bir diğer gerekçesi de anlaşmalı boşanma davalarında eşlerin boşanma ve boşanmanın ferileri konusunda anlaşmış olmalarının yanında bu davaların niteliği gereği birbirlerine herhangi bir kusur izafesinde bulunmamalarıdır. Yüksek mahkemeye göre boşanma davasında yapılmayan kusur araştırmasının sonradan açılan maddi ve manevi tazminat davasında yapılması da mümkün değildir.  (Yargıtay HGK, Esas No: 2017/2-3067, Karar No: 2019/512 K. Tarihi: 02.05.2019)

❓ Sık Sorulan Sorular (SSS)

Tazminat talep etmezsem nafaka alabilir miyim?

Evet. Tazminat ile nafaka farklı hukuki kurumlardır. Nafaka (yoksulluk, iştirak, tedbir) talepleri ayrı şekilde düzenlenebilir.

Protokolde tazminat miktarı yazmak zorunlu mu?

Evet. Belirsiz ifadeler (örneğin “ileride belirlenecek” ya da “tazminat talebinden feragat etmiyoruz”) anlaşmalı boşanma protokolünün geçersiz sayılmasına ve davanın reddine neden olabilir.

Anlaşmalı boşanmada maddi tazminat talep edilebilir mi?

Evet, taraflar maddi tazminat konusunda anlaşarak bunu boşanma protokolüne ekleyebilir.

Anlaşmalı boşanmada tazminat miktarını kim belirler?

Taraflar kendi aralarında anlaşarak tazminat miktarını belirler ve bunu protokole ekler. Hâkim, protokolü hukuka uygunluk açısından inceler

Tazminat ödemesi nasıl yapılır?

Tazminat, peşin veya taksitli olarak ödenebilir. Taraflar ödeme şeklini protokolde belirleyebilir

Anlaşmalı boşanmada tazminat miktarı değiştirilebilir mi?

Duruşma yapılıp protokol mahkemece uygun bulunmadan önce taraflar anlaşarak tazminat miktarını değiştirebilir.

Anlaşmalı boşanmada tazminat ödemesi taksitli olabilir mi?

Evet, taraflar taksitli ödeme konusunda anlaşabilir ve bunu protokole ekleyebilir.

‍⚖️ Anlaşmalı Boşanmada Avukat ve Önemi

Anlaşmalı boşanma davaları hızlı ve ekonomik olmakla birlikte; geri dönülmez hak kayıpları riski barındırmaktadır. Özellikle maddi/manevi tazminat, velayet, iştirak nafakası ve mal rejimi gibi konularda eksik ya da hatalı düzenlemeler, taraflardan birinin ciddi zarar görmesine neden olabilir.

Bu nedenle:

• Tüm talepler detaylıca protokole yazılmalı,

• Her cümle hukuki anlam ve sonuçları bakımından değerlendirilmelidir,

• Hak kayıplarının önlenmesi için aile hukuku alanında uzman bir avukattan destek alınmalıdır.

Anlaşmalı boşanma davasında avukat yardımı için ziyaret edebilirsiniz.

Anlaşmalı Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat