Üç Yıl Ayrı Yaşama Sebebine Dayalı Boşanma Davası

Boşanma sebeplerinden herhangi birine dayanılarak açılmış olan bir boşanma davasında verilen red kararının kesinleşmesinden itibaren taraflar 3 yıl bir araya gelmemişlerse bu durum evlilik birliğinin temelinden sarsılmış olduğu anlamına gelir ve eşlerden birinin talebi üzerine boşanmaya karar verilir. (TMK Md.166/4)Evliliği sürdürmek amacıyla yapılmamış görüşmeler, bu sebeple boşanmaya engel değildir. Bu yazımızda fiili ayrılık nedeniyle boşanma davası da denilen üç yıl ayrı yaşama sebebine dayalı boşanma davasını inceleyeceğiz. 

Üç Yıl Ayrı Yaşama veya Fiili Ayrılık Sebebine Sebebine Dayalı Boşanma Davası (TMK m.166/4)

Türk Medeni Kanunu, evlilik birliğini sona erdirebilecek hukuki sebepleri açık bir şekilde düzenlemiştir.
Bu sebeplerden biri de, daha önce açılan bir boşanma davasının reddine karar verilmiş ve bu karar kesinleşmişse, tarafların aradan geçen üç yıl boyunca bir araya gelmemeleri durumudur.
Bu halde, evlilik birliğinin temelinden sarsıldığı kabul edilerek eşlerden birinin talebi üzerine boşanmaya karar verilir.

Bu düzenleme, Türk Medeni Kanunu’nun 166/4. maddesinde yer almaktadır ve uygulamada “üç yıl ayrı yaşama sebebine dayalı boşanma davası” olarak anılmaktadır.

Hangi Şartlarda Ayrı Yaşama Sebebine Dayalı Boşanma Yoluna Başvurulabilir?

Üç yıl ayrı yaşama sebebine dayanarak boşanma talep edilebilmesi için bazı belirli şartların gerçekleşmiş olması gerekir:

1. Önceki Boşanma Davasının Reddedilmesi:
   Taraflardan biri daha önce herhangi bir boşanma sebebine dayanarak dava açmış ve bu dava mahkemece reddedilmiş olmalıdır.
   Bu ret kararının kesinleşmesi zorunludur.
2. Üç Yıl Süreyle Birlikte Yaşamamış Olma:
   Red kararının kesinleşmesinden itibaren taraflar, üç yıl boyunca bir araya gelmemiş olmalıdır.
   Bu üç yıllık süre kesintisiz olmalı; kısa süreli birleşmelerin, evliliği sürdürme amacı taşımayan görüşmelerin önemi bulunmaz.
3. Evliliğin Sürdürülmesinin Artık Beklenememesi:
   Kanun, taraflar arasında ortak yaşamın sağlanamadığı durumlarda, evliliğin temelinden sarsıldığını ve artık sürdürülmesinin beklenemeyeceğini kabul eder.
   Dolayısıyla, mahkemenin ayrıca evlilik birliğinin sarsıldığını araştırmasına gerek yoktur.
4. Taraflardan Birinin Boşanma Talebi:
   Üç yıllık sürenin sonunda, taraflardan biri boşanma davası açtığında mahkeme boşanma kararı vermek zorundadır.
   Burada hâkimin takdir yetkisi bulunmaz; şartlar oluşmuşsa boşanmaya hükmedilir.

Hukuki Gerekçe ve Amacı

Türk Medeni Kanunu’nun bu düzenlemesi, bir evlilik ilişkisinin sırf şeklen devam ettirilmesini önlemek amacı taşır.
Üç yıl boyunca fiilen ayrı yaşayan ve bir araya gelmeyen eşler arasında artık evlilik birliğinin manevi unsurlarının (sadakat, sevgi, bağlılık) kalmadığı kabul edilir.
Bu tür durumlarda kanun, evliliği sürdürmeye çalışmanın taraflar üzerinde gereksiz bir baskı oluşturduğunu değerlendirir.

Bu düzenleme aynı zamanda toplumdaki boşanma hukukunun “fiili durumun hukuki sonuç doğurması” ilkesini yansıtan bir örneğidir.

Görüşme ve Birliktelik Kriteri

Kanun koyucu, üç yıllık sürenin değerlendirilmesinde yalnızca gerçek anlamda birlikte yaşama olgusuna bakar.
Tarafların evliliği sürdürme amacı taşımayan görüşmeleri (örneğin çocukların eğitimi, mal paylaşımı gibi konular için bir araya gelmek) bu sürenin kesilmesine neden olmaz.
Dolayısıyla:

• Mahkemeye birlikte yaşamın yeniden tesis edildiğine dair somut delil sunulmadıkça, üç yılın dolmuş olması boşanmayı zorunlu kılar.
• Örneğin kısa süreli bir barışma girişimi ya da resmi olmayan bir buluşma sürenin kesilmesine yol açmaz.

Sık Sorulan Sorular

✔️ Üç yıl birlikte yaşamamış olmalarını kim ispat eder?

Genellikle boşanmayı talep eden eş bu durumu iddia eder; karşı taraf evliliğin yeniden kurulduğunu ileri sürüyorsa, bunu somut delillerle ispat etmekle yükümlüdür.

✔️ Üç yıl dolmadan dava açılabilir mi?

Hayır. Üç yıl sürenin dolması şarttır. Aksi halde dava reddedilir.

✔️ Taraflardan biri ayrı yaşamak istemese de boşanılır mı?

Evet. Üç yılın sonunda, taraflardan sadece birinin istemi yeterlidir; diğer eşin rızası aranmaz.

✔️ Nafaka ve tazminat hakları ne olur?

Boşanma sonrası, maddi ve manevi tazminat ile nafaka talepleri ayrıca değerlendirilir. Üç yıl ayrı yaşama sebebine dayalı boşanmada da bu haklar saklıdır.

Sonuç

Üç yıl ayrı yaşama sebebine dayalı boşanma, kanunun taraflara sağladığı kolaylaştırılmış bir boşanma yoludur.
Böylece, uzun yıllar fiilen bitmiş bir evliliği hukuken de sona erdirmek isteyen taraflara bir çözüm sunulmaktadır.
Mahkeme, üç yıl dolduğunda ve yeniden ortak hayat kurulamadığı sabit olduğunda boşanma kararı vermek zorundadır.
Bu süreçte hukuki hakların tam olarak korunabilmesi için, uzman bir boşanma avukatından destek alınması önem arz etmektedir. 

Üç Yıl Ayrı Yaşama Sebebine Dayalı Boşanma Davası 

Avukat Meral  Demirbaş – Demirbaş Hukuk Bürosu