Yurtdışı Borçlanması ve Sigortalılık Başlangıç Tarihi

Yurtdışı Borçlanması 

Yurtdışında çalışan veya belirli sürelerle ikamet eden Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları, Türkiye’deki sosyal güvenlik sistemine dahil olabilmek için yurtdışı borçlanması yapabilirler. Bu borçlanma, yurt dışında geçen sigortalılık sürelerinin, Türkiye’deki emeklilik hesaplamalarına dahil edilmesini sağlayarak sigortalıya önemli avantajlar sunar.

Yurtdışı borçlanmasının önemi , Türkiye’de emeklilik için gerekli prim gün sayısının tamamlanmasına yardımcı olmasıdır. Borçlanma hakkından yararlanabilmek için yurtdışında çalışılmış, sigortalı olunmuş ya da ev kadını olarak ikamet edilmiş sürelerin belgelenmesi gerekmektedir. Başvurular Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) yapılır ve belirlenen borçlanma tutarları ödenerek bu süreler sigorta primlerine eklenir.

Yurtdışı borçlanması uygulaması, yurt dışında çalışmış vatandaşlarımızın Türkiye’de emeklilik haklarının tanınmasına, korunmasına ve güçlendirmesine yardımcı olur. Koşulları zaman zaman değiştiğinden yurtdışı borçlanması yapmayı düşünen kişilerin güncel mevzuatı takip etmeleri ve detaylı bilgi edinmeleri önerilir.

Sigortalılık Başlangıç Tarihi 

Sigortalılık başlangıç tarihi, yurtdışı borçlanmasında önem taşır. Kişinin yurtdışı çalışması Türkiye Cumhuriyeti ile Sosyal Güvenlik sözleşmesi olan bir ülkede gerçekleşmişse,  Türkiye ile sosyal güvenlik anlaşması olan böyle bir ülkede  sigortalı olarak çalışmaya başladığı  tarihin Türkiye’de de sigortalılık başlangıç tarihi olarak belirlenmesi için yargı yoluna başvurularak yabancı ülkede ilk defa sigortalı olunan tarih Türkiye’de de sigortalılığın başlangıcı olarak kabul ettirilebilir.

Bu husus Yargıtay kararlarına konu olmuştur. Yargı makamları,  uluslararası anlaşmaların ve bu kapsamda çeşitli ülkelerle yapılmış olan sosyal güvenlik anlaşmalarının, TBMM onayına sunularak Anayasanın ilgili hükümleri uyarınca, iç hukuk kuralı haline gelmesi nedeniyle, Sosyal Güvenlik anlaşması yapılan ülkelerin Sosyal Güvenlik kurumlarını da kanunla konulmuş Sosyal Güvenlik kurumları olarak kabul etmektedirler. Bu şekilde yabancı sosyal güvenlik kurumuna tabi olarak tabi olarak yurtdışında ilk defa çalışılmaya  başlanılan tarih,  2829 sayılı Hizmet Birleştirme Kanuna göre sigortalılık başlangıç tarihi olarak kabul edilmektedir.

Bunun dışında, (Yargıtay HGK 2011/21-392 E  2011/508 K) Bazı Sosyal Güvenlik anlaşmalarında sigortalının Türk sigortasına girişinden önce taraf ülkenin Sosyal Sigorta kurumlarından birine girmiş olması halinde, taraf ülkenin sigorta kapsamına giriş tarihi, Türkiye’de sigortalılığa giriş tarihi olarak kabul edileceğine dair hükümler bulunmaktadır. Örneğin: Türk Alman Sosyal Güvenlik sözleşmesinin 29/14. maddesinde bir kimsenin Türk sigortasına girişten önce Alman Rant sigortasına girmiş bulunması halinde, Alman Rant sigortasına giriş tarihinin, Türk sigortasına girişi olarak kabul edileceği hükmü bulunmaktadır.  

Yargıtay’ın görüşüne göre, sosyal güvenlik ile ilgili uluslararası sözleşmenin, bir iç hukuk kuralı ile çekişmesi halinde dahi Anayasa’nın 90. Maddesi gereğince uluslararası sözleşmeye öncelik verilmelidir. (Yargıtay HGK 2011/21-4130 E, 2011/512 K

10.HD 2010/7189 E, 2010/17542 K)

Türkiye’nin Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Akdetmiş olduğu ülkeler ve Sözleşme Tarihleri:

  Türkiye’nin birçok ülke ile Sosyal Güvenlik anlaşması bulunmaktadır. Bu ülkeler şunlardır.

İngiltere:

01.11.1961 Türkiye Cumhuriyeti İle İngiltere Arasında Sosyal Güvenlik Hakkında Sözleşme

Almanya:

01.11.1965 Türkiye Cumhuriyeti İle Federal Almanya Cumhuriyeti Arasında Sosyal Güvenlik Hakkında Sözleşme

Hollanda :

01.02.1968 Türkiye Cumhuriyeti İle Hollanda Krallığı Arasında Sosyal Güvenlik Hakkında Sözleşme

Belçika :

01.05.1968 Türkiye Cumhuriyeti İle Belçika Krallığı Arasında Sosyal Güvenlik Hakkında Genel Sözleşme

Avusturya :

01.10.1969  Türkiye Cumhuriyeti İle Avusturya Cumhuriyeti Arasında Sosyal Güvenlik Hakkında Anlaşma

İsviçre :

01.01.1972 Türkiye Cumhuriyeti İle İsviçre Arasındaki Sosyal Güvenlik Hakkında Sözleşme

İsveç :

01.05.1981 Türkiye Cumhuriyeti İle İsveç Krallığı Arasındaki Sosyal Güvenlik Hakkında Sözleşme

Fransa :

01.08.1973 Türkiye Cumhuriyeti İle Fransa Cumhuriyeti Arasında Sosyal Güvenlik Konusunda Genel Sözleşme

Norveç :

01.06.1981 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti İle Norveç Krallığı Arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesi

Libya :

01.09.1985 Türkiye Cumhuriyeti Hük. İle Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi Arasında Sosyal Güv. Söz.

Kuzey Kıbrıs :

01.12.1988  Türkiye Cumhuriyeti İle Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Arasında Sosyal Güvenlik Anlaşması

Bulgaristan :

01.03.1999 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Ve Bulgaristan Cumhuriyeti Arasında Bulgaristan Emekli Aylıklarının Türkiye de Ödenmesine İlişkin Anlaşma

Makedonya :

01.07.2000 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti İle Makedonya Cumhuriyeti Arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesi

Azerbaycan :

09.08.2001 Türkiye Cumhuriyeti İle Azerbaycan Arasında Sosyal Güvenlik Hakkında Anlaşma

Romanya :

01.03.2003 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti İle Romanya Arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesi

Gürcistan :

20.11.2003 Türkiye Cumhuriyeti İle Gürcistan Hükümeti Arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesi

Danimarka :

01.12.2003 Türkiye Cumhuriyeti İle Danimarka Krallığı Arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesi

Bosna-Hersek :

01.09.2004 Türkiye Cumhuriyeti İle Bosna-Hersek Arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesi

Çek Cumhuriyeti :

01.01.2005 Türkiye Cumhuriyeti İle Çek Cumhuriyeti Arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesi

Kebek :

01.01.2005 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti İle Kebek Hükümeti Arasında Sosyal Güvenlik Kn. Mutabakat

Kanada :

01.01.2005 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti İle Kanada Hükümeti Arasında Sosyal Güvenlik Anlaşması

Arnavutluk :

01.02.2005 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti İle Arnavutluk Cumhuriyeti Hük. Arasında Sosyal Güvenlik söz.

Lüksemburg :

01.06.2006 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Lüksemburg Büyük Dükaliği Arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesi

Hırvatistan :

01.06.2012 Türkiye Cumhuriyeti ile Hırvatistan Cumhuriyeti Arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesi

Avukat Hüseyin Demirbaş – Demirbaş Hukuk Bürosu – Bursa