Beden Gücü Kaybı Nedeniyle Açılan Tazminat Davaları: Maluliyet Raporları ve Hukuki Süreç

Giriş

Trafik kazaları, iş kazaları, meslek hastalıkları ve saldırı gibi olaylar sonucunda bireyler kalıcı bir şekilde beden gücü kaybına uğrayabilir. Bu durum yalnızca sağlık açısından değil, ekonomik ve sosyal yaşamda da ciddi kayıplara yol açar. Türk hukuk sistemi, beden gücü kaybına uğrayan bireylerin maddi ve manevi zararlarının karşılanması amacıyla tazminat davası açmalarına olanak tanır. Bu yazımızda, beden gücü kaybı nedeniyle açılan tazminat davalarının dayanağı, maluliyet oranı tespiti, maluliyet raporları ve özellikle maluliyet raporuna uygulanacak yönetmelik konuları ele alınacaktır.

Beden Gücü Kaybı Nedir?

Beden gücü kaybı, bir bireyin kaza ya da hastalık sonucu çalışma gücünün geçici ya da kalıcı olarak azalmasıdır. Bu durum tıbbi olarak sakatlık, maluliyet veya işgücü kaybı şeklinde tanımlanabilir. Özellikle gelir getirici faaliyetlerde bulunamayan veya işini tamamen kaybeden kişiler için hukuki bir tazminat hakkı doğar.

Beden Gücü Kaybı Tazminatı Nedir?

Beden gücü kaybı tazminatı, kişinin maluliyeti nedeniyle uğradığı kazanç kaybını, ekonomik gelecek zararını ve bazı durumlarda bakım giderlerini karşılamak üzere talep edilen maddi tazminattır. Ayrıca manevi tazminat da talep edilebilir.

Türk Borçlar Kanunu’nun 54. ve 56. maddeleri kapsamında zarar gören kişinin uğradığı:

• Çalışma gücü kaybı,
• Gelecekteki kazanç kaybı,
• Tedavi giderleri,
• Bakıcı giderleri,
• Psikolojik zararlar ve acı, elem duyguları

gibi zararlar için tazminat talep edilebilir.

Maluliyet ve Maluliyet Raporları Nedir?

Maluliyet Nedir?

Maluliyet, bir bireyin sağlık kurulu tarafından yapılan değerlendirme sonucunda, işgücü kaybı yaşadığının tespit edilmesidir. Maluliyet oranı (% oran) bu değerlendirmeyle belirlenir.

Maluliyet Raporu Nasıl Alınır?

• Tam teşekküllü devlet hastanesinden, üniversite hastanelerinden, Adli Tıp Kurumundan veya SGK’nın yönlendirdiği sağlık kuruluşlarından alınır.
• Sağlık kurulu en az 3 hekimden oluşur.
• Kaza, hastalık veya sakatlık sonrası oluşan durum değerlendirilir.
• Rapor, aşağıda değinilecek ilgili yönetmelik hükümleri esas alınarak hazırlanır.

Yargılama sürecinde mahkemeler ve sigorta tahkim komisyonu genellikle Adli Tıp Kurumu veya üniversitelerin adli tıp polikliniklerinin hazırladığı maluliyet raporlarına itibar etmektedir.

Hangi Hallerde Tazminat Davası Açılabilir?

Aşağıdaki durumlarda beden gücü kaybı nedeniyle tazminat davası açılabilir:

• Trafik kazaları (2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu)
• İş kazaları (6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu), İş Kazasından Doğan Tazminat Davaları hakkında yazımız için sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.
• Meslek hastalıkları (5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu)
• Doktor hataları (Tıbbi malpraktis)
• Saldırı ve darp nedeniyle oluşan bedensel zararlar

Beden Gücü Kaybı Tazminatı Hesabını Etkileyen Faktörler

Tazminat hesaplamasında dikkate alınan başlıca unsurlar şunlardır:

• Maluliyet oranı
• Yaş
• Meslek ve gelir düzeyi
• Çalışma yaşamı beklentisi
• Asgari ücret seviyesi
• Bakıcı ihtiyacı varsa ek giderler

Yargıtay, hesaplamalarda TRH 2010 tablolarının ve Aktüerya Bilimi verilerinin kullanılmasını benimsemektedir.

Beden gücü tazminatının miktarını etkileyen en önemli faktör “maluliyet” oranıdır.

 Maluliyet Raporlarında Uygulanacak Yönetmelik: Hangi Tarihte Hangi Mevzuat?

Haksız fiil nedeniyle cismani zararların tazmini davalarında, söz konusu haksız fiilin kişide sürekli bir araz bırakıp bırakmadığının ve bıraktıysa eğer oluşan maluliyet oranın tespiti önemli bir ihtilaf sebebidir. Hesaplanacak tazminat tutarı açısından son derece ehemmiyet arz eden bu hususun tespitinde adli tıp kurumundan ya da Üniversitelerin adli anabilim dallarından alınacak raporlar rol oynamaktadır. Bu raporlar düzenlenirken maluliyet oranın tespitinde hangi yönetmeliğin uygulanacağını sürekli değişmekte olup bu durum yargı kararlarında da karışıklık oluşturmaktadır. Bu bağlamda; işbu yazımızın amacı haksız fiilin meydana geldiği tarihe göre maluliyet oranın tespitinde uygulanacak yönetmeliğin izahıdır.

Yargı Kararlarında Yönetmelik Tartışması

Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesi’nin vermiş olduğu bir kararda maluliyete ilişkin alınacak adli raporlarda maluliyet oranın tespitinde hangi yönetmeliğin uygulanacağını açıklamıştır. Şöyle ki,

“Maluliyete ilişkin alınacak raporlar 11/10/2008 tarihinden önce Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü, 11/10/2008 tarihi ile 01/09/2013 tarihleri arasında Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği, 01/09/2013 tarihi ile 01/06/2015 tarihleri arasında sonra da Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliği, 01/06/2015 tarihi ile 20/02/2019 tarihleri arasında Özürlülük Ölçütü Sınıflandırması ve Özürlülere verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik hükümlerine, 20/02/2019 tarihinden sonra da Erişkinler için Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olarak düzenlenmesi gerekir.”

Uygulanacak Yönetmelikler: Dönemsel Tablolu Özet

Hatalı Yönetmelik Uygulamasının Sonuçları

Kaza tarihi itibariyle yürürlükte olmayan yönetmeliğe göre maluliyet hesaplaması yapılması ise Temyiz ve İstinaf mercilerince usul ve yasaya aykırılık sebebidir.

Yargıtay 17. HD 2019/2697 E. 2020/8083 K. T: 3.12.2020

“Somut olayda; hükme esas alınan 29.08.2016 tarihli heyet raporunda maluliyet oranının tespitinin kaza tarihinde geçerli yönetmeliğe göre yapılmadığı anlaşılmaktadır … açıklanan nedenlerle davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA”

Tarafların Sorumluluğu: Doğru Yönetmeliği Belirtmek

Öte yandan rapor alınacak kurum hangi yönetmeliğin uygulanacak re’sen gözetmez, bunu tarafların ya da mahkemenin talep etmesi gerekmektedir.

Bu nedenle mahkeme tarafından ya da bireysel yapılacak rapor başvurularında rapora uygulanacak yönetmeliği doğru belirtmeniz yargılamanın işleyişi için önemli bir noktadır.

Sonuç

Beden gücü kaybı nedeniyle açılan tazminat davaları, yalnızca zararın ispatı değil, bu zararın doğru yönetmelik çerçevesinde tespit edilmesi açısından da son derece teknik ve hassas bir süreçtir. Maluliyet oranlarının tespitinde uygulanacak yönetmeliğin, kaza tarihine göre doğru belirlenmesi, gerek bilirkişi raporlarının geçerliliği gerekse mahkeme kararının hukuka uygunluğu açısından kritik bir öneme sahiptir.

Yargı mercilerinin bozma gerekçeleri arasında sıkça yer alan bu husus, tarafların ya da mahkemenin rapor talebinde doğru yönetmeliği açıkça belirtmemesi nedeniyle ciddi hak kayıplarına neden olabilmektedir. Bu nedenle, hem maluliyet raporunun alınmasında hem de yargılama sürecinde, teknik bilgiye sahip bir avukatın rehberliğiyle hareket edilmesi, maddi ve manevi tazminatın tam ve eksiksiz biçimde tahsili açısından vazgeçilmezdir.

Beden Gücü Kaybı Nedeniyle Açılan Tazminat Davaları