Boşanma Davasında Maddi ve Manevi Tazminat

Boşanma davası, içinde genellikle boşanmanın fer `ileri denilen tazminat davasını, velayet davasını ve nafaka davasını da barındırır. Bu davalar bazı durumlarda ayrı olarak açılabilirse de genellikle bir boşanma davasının içinde görülüp karara bağlanırlar. Bu nedenle bu yazımızda boşanma davasındaki tazminat taleplerini ele alacağız başka yazı veya yazılarımızda ise nafaka ve velayet konularına yer vereceğiz.

Boşanma davalarında maddi ve manevi tazminat, evlilik birliğinin sona ermesi durumunda ortaya çıkan ekonomik kayıpları ve duygusal çöküntüleri telafi etmek amacıyla talep edilen hukuki kavramlardır. İşte bu konuda bilmeniz gereken bazı önemli noktalar:

Boşanma Davasında Maddi Tazminat

Boşanma sonucunda, maddi durumu olumsuz etkilenen eşin, diğer eşten maddi tazminat talep etme hakkı vardır. Boşanmada kusurlu olmayan veya daha az kusurlu olan eş, evlilik birliği devam edecek olsaydı sahip olacağı muhtemel menfaatlerin boşanma nedeniyle kaybedilecek olmasından doğan zararlarına karşılık maddi tazminat talep edebilir. 

Boşanmada maddi tazminat, Türk Medeni Kanunu m. 174/1 ‘ de düzenlenmiştir. Buna göre  mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir tazminat isteyebilir. Maddi tazminat, ekonomik kayıpları karşılamak amacıyla talep edilir.

Boşanmada maddi tazminat, evlilik birliği içinde eşlerden birinin, boşanma nedeniyle ekonomik olarak zarar görmesi durumunda talep edebileceği bir tazminattır. Türk Medeni Kanunu’na (TMK) göre maddi tazminat, mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu tarafın, kusurlu taraftan talep edebileceği bir tazminat türüdür.

Türk Medeni Kanunu’nda Boşanmada Maddi Tazminat

TMK madde 174/1’e göre: “Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddi tazminat isteyebilir.”

Boşanmada Maddi Tazminat Zamanaşımı

Maddi tazminat talebi , boşanma davasında istenilmemişse, boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren bir yıl içinde ayrı bir dava ile ileri sürülebilir.

Boşanma Davasında Maddi Tazminatın Şartları

Boşanmaya Hükmedilmesi:

Maddi tazminat boşanmanın fer’ ilerindendir. Bu nedenle boşanmada davasında maddi tazminata sadece boşanma kararı verilmişse hükmedilebilir.

Kusur:

Maddi tazminat talep eden eşin, kusursuz veya diğer eşten daha az kusurlu olması gerekmektedir. Tazminat talep edilen eşin ise boşanmaya neden olan olaylarda kusurlu olması şarttır.

Maddi Zarar:

Tazminat talep eden eşin, boşanma nedeniyle mevcut veya beklenen menfaatlerinin zedelenmiş olması gerekmektedir.

Mevcut zararlar, boşanma nedeniyle ortaya çıkan ekonomik kayıpları içerir.

Beklenen menfaatler ise, gelecekte elde edilmesi muhtemel gelir veya ekonomik avantajların kaybını ifade eder.

Boşanma Davasında Maddi Tazminat Miktarının Belirlenmesi

Mahkeme, maddi tazminat miktarını belirlerken şu hususları dikkate alır:

Tarafların Sosyal ve Ekonomik Durumu: 

Eşlerin gelir durumu, mal varlığı ve yaşam standartları

Kusurun Derecesi:

Kusurlu davranışların niteliği ve ağırlığı

Zararın Büyüklüğü:

Uğranılan maddi zararın miktarı ve etkileri

Boşanma davasında Maddi Tazminatın Talep Edilmesi

Dava Dilekçesi:

Maddi tazminat talebi, boşanma davası açılırken dava dilekçesinde veya boşanma davası devam ederken verilecek ayrı bir dilekçe ile talep edilmelidir.

Deliller:

Maddi tazminat talebini destekleyecek deliller sunulmalıdır. Bu deliller arasında mali belgeler, gelir kaybını gösteren belgeler ve diğer ekonomik zararları kanıtlayan dokümanlar bulunabilir.

Boşanmada Maddi Tazminatın Ödenmesi

Peşin Ödeme: Mahkeme tarafından hükmedilen maddi tazminat, peşin olarak ödenebilir.

Taksitle (İrad Şeklinde) Ödeme: Tarafların anlaşması veya mahkemenin kararı ile maddi tazminat taksitler halinde de ödenebilir.

Boşanmada Maddi Tazminata Konu Edilebilecek Zararlar

Gelir Kaybı: Eşin, boşanma nedeniyle mevcut gelirinin veya gelecekte elde etmesi beklenen gelirinin kaybı.

Kariyer Zararları: Eşin, boşanma nedeniyle kariyerinde yaşadığı kayıplar veya fırsatların kaybı.

Maddi Destek Kaybı: Boşanma nedeniyle eşin, diğer eşten aldığı maddi desteğin kaybı.

Çocuklarla İlgili Masraflar: Boşanma nedeniyle çocukların bakımı ve eğitimi için yapılan ekstra masraflar.

Boşanmada maddi tazminat, boşanma nedeniyle ekonomik olarak zarar gören eşin, bu zararının giderilmesi amacıyla talep edebileceği bir tazminat türüdür. Bu tazminat, boşanma sürecinde yaşanan ekonomik kayıpların telafi edilmesi için önemli bir hukuki koruma ve telafi aracıdır. Maddi tazminat talepleri, ekonomik durumun değerlendirilmesi ve uygun delillerin sunulması ile desteklenmelidir.

Boşanma Davasında Manevi Tazminat:

Maddi tazminatın hesaplanması, ekonomik kayıpların somut olarak belirlenmesine dayanır (örneğin gelir kaybı, malvarlığı kaybı).

Boşanma Davasında Maddi ve Manevi Tazminat  Önemli Noktalar   

Maddi ve manevi tazminat, boşanma davası kesinleşinceye kadar yargılamanın her aşamasında talep edilebilir.

Boşanma davasını açan taraf dava dilekçesiyle, davalı taraf cevap dilekçesi ile maddi ve manevi tazminat talep edilebilir.

Boşanma nedeniyle manevi tazminat davası boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içerisinde ayrı bir dava şeklinde de açılabilir. 

Maddi ve manevi tazminat talepleri, boşanma davası devam ederken de ayrı bir dava şeklinde açılabilir veya boşanma davasının tazminat davası için bekletici mesele yapılabilir.

Boşanmanın fer’ isi niteliğindeki tazminat talepleri Borçlar Kanununda yer alan haksız fiil tazminatından farklıdır.
Boşanma davası içinde istenen maddi tazminat ve manevi tazminat talepleri için boşanma davası harcından başka harç alınmaz.
Boşanma davası içinde istenen ve karara bağlanan maddi tazminat ve manevi tazminat talepleri için ayrıca avukatlık ücretine hükmedilemez.
Boşanma davası kesinleşmeden, boşanma davası içinde verilmiş olunan maddi tazminat ve manevi tazminat talepleri icraya takibine konulamaz.
Avukat Hüseyin Demirbaş – Demirbaş Hukuk Bürosu – Bursa