⚖️ İş Kazası Nedir? İdari Mercilere Bildirimi ve Bildirilmemenin Hukuki Sonuçları

İş kazası, hem işçi sağlığı ve güvenliği açısından hem de hukuki yükümlülükler bakımından titizlikle takip edilmesi gereken bir durumdur. Bu yazıda iş kazasının tanımı, hangi mercilere bildirilmesi gerektiği ve bildirimin yapılmaması halinde doğacak idari ve hukuki yaptırımlar ele alınmaktadır.

İş Kazası Nedir?

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu‘na göre iş kazası; sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, işveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle meydana gelen ve sigortalıyı bedenen ya da ruhen özre uğratan olaydır.

İş Kazası Sayılan Haller:

• İşyerinde veya işin yürütümü sırasında meydana gelen kazalar
• İşveren tarafından sağlanan taşıma araçlarıyla iş yerine gidiş geliş sırasında
• Emziren kadın işçilerin süt izni sırasında
• İşverenin verdiği görevle işyeri dışında gerçekleşen kazalar

️ İş Kazasının İdari Mercilere Bildirilmesi Zorunlu mudur?

Evet, iş kazası bildirimi hukuki bir zorunluluktur. Hem işverenin hem de bazı durumlarda sağlık hizmeti sunucularının belirli süreler içinde ilgili kurumlara bildirimde bulunma yükümlülüğü vardır. Bildirimin amacı iş kazalarının kayıt altına alınması, gerekli soruşturma ve önlemlerin ivedilikle yapılması ve kazazede çalışanların sigorta haklarından zaman kaybetmeden faydalanmalarını sağlamaktır. Bildirimin yapılmaması, iş yerinde iş sağlığı ve güvenliği kültürünün zayıflığının emaresi olarak kabul edilir.

Bildirim Süreleri:

• İşverenin SGK’ya Bildirimi: Kaza tarihinden itibaren 3 iş günü içinde e-SGK sistemi üzerinden yapılmalıdır (5510 sayılı Kanun m.13).

Bildirim süresinin hesabında, kazanın meydana geldiği gün sayılmaz ve üç iş günü sonraki mesai bitimine kadar yapılan bildirimler süresinde kabul edilir. Örneğin, Cuma günü meydana gelen bir iş kazası en geç Çarşamba günü mesai bitimine kadar bildirilmelidir.

• Sağlık Kuruluşlarının Bildirimi: Kazazedeye sağlık hizmeti sunan kamu veya özel sağlık kurumları, olayı derhal Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirmekle yükümlüdür.

Bildirim Şekli

• Bildirim yazılı olarak veya elektronik ortamda yapılabilir ve gerekli belgelerin eksiksiz sunulması önemlidir.
• SGK’nın İş Kazası Meslek Hastalığı Bildirim Giriş Sistemi üzerinden elektronik bildirim yapılabilir.

⚠️ 3 günlük süre, kazanın işverene bildirildiği tarihten itibaren başlar. Kazadan hemen haberdar olunmadıysa, bilgi edinildiği tarih esas alınır.

❌ İş Kazasının Bildirilmemesinin Sonuçları

İş kazası bildirimi, kazaya uğrayan çalışanın haklarını korumak, iş güvenliği önlemlerini gözden geçirmek ve gelecekteki kazaları önlemek için kritik bir süreçtir

İş kazasının süresi içinde bildirilmemesi, işveren açısından ciddi idari para cezaları ve hukuki sorumluluklar doğurur.

İdari Para Cezaları:

• 2025 yılı itibarıyla iş kazasının zamanında SGK’ya bildirilmemesi halinde 20.000 TL’ye kadar idari para cezası uygulanabilir.
• Cezalar, işyerinin tehlike sınıfı ve çalışan sayısına göre değişiklik gösterebilir.

⚖️ Hukuki – Adli Sonuçlar:

• Tazminat Davaları: İş kazası sonrası meydana gelen zararlar için işveren, maddi ve manevi tazminat ile karşı karşıya kalabilir.
• Rücu Davaları: SGK, kazazedeye yaptığı ödemeleri işverene rücu edebilir (geri isteyebilir).
• Ceza Sorumluluğu: İşverenin ihmali nedeniyle meydana gelen bir iş kazası sonucu taksirle yaralama veya ölüm gerçekleşmişse, Türk Ceza Kanunu kapsamında cezai sorumluluğu da doğabilir.

• Ayrıca, iş kazası bildirimi kazazedeye ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği işverenden tahsil edilir

İşveren Açısından Önemli Hatırlatmalar

• İş kazası bildirimini geciktirmemek, sadece idari para cezasından kaçınmak için değil, aynı zamanda ileride doğabilecek hukuki riskleri azaltmak açısından da önemlidir.
• Herhangi bir kazada işveren, delil niteliğinde olacak belgeleri toplamalı, kaza raporlarını hazırlamalı ve SGK bildirimini eksiksiz yapmalıdır.
• İş sağlığı ve güvenliği açısından risk analizi, işyeri eğitimi ve koruyucu donanımların sağlanması gibi önlemler de iş kazalarının önüne geçmek için hayati önemdedir.

❓ Sıkça Sorulan Sorular

İş kazasını geç bildirdim, ne olur?

SGK tarafından idari para cezası uygulanabilir. Ayrıca kazayla ilgili SGK ödemelerini işverenden talep edebilir.

İş kazası bildirimini kim yapar?

Asıl sorumlu işverendir. Ancak sağlık kurumları da kaza durumunu SGK’ya bildirmekle yükümlüdür.

İş kazasında ceza sorumluluğu doğar mı?

Evet. Ağır ihmal veya tedbirsizlik sonucu yaralanma ya da ölüm gerçekleşirse TCK m.85 ve m.89 uyarınca ceza davası açılabilir.

İş kazası nedir?

İş kazası, işyerinde veya işverenin yetkisi dahilindeki yerlerde meydana gelen ve çalışanın bedensel veya ruhsal sağlığını olumsuz etkileyen olaylardır.

İş kazası bildirimi ne zaman yapılmalıdır?

İşveren, iş kazasını en geç 3 iş günü içinde ilgili mercilere bildirmek zorundadır.

İş kazası bildirimi yapılmazsa ne olur?

İş kazası süresi içinde bildirilmezse, işverene idari para cezası uygulanır ve sigortalıya ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği işverenden tahsil edilir.

İş kazasının işverenin kastı ile meydana gelmesi durumunda ne olur?

Eğer iş kazası işverenin kastı veya iş güvenliği kurallarına aykırı hareketi sonucu meydana gelmişse, sigortalıya veya hak sahiplerine yapılan ödemeler işverenden tahsil edilir.

İş kazasının sigortalının kendi hatası nedeniyle meydana gelmesi durumunda ne olur?

Sigortalının tedavi süresini uzatan veya iş göremezlik oranını artıran hatalı davranışları varsa, ödenecek iş göremezlik ödeneği azaltılabilir.

İş kazası bildirimi nasıl yapılır?

Bildirim, yazılı olarak veya elektronik ortamda yapılabilir. SGK’nın bildirim sistemi üzerinden elektronik bildirim mümkündür

Sonuç: Hukuki Yükümlülüklerinizi Ertelemeyin

İş kazası bildirimi, iş sağlığı ve güvenliğinin temel yapı taşlarından biridir. İşverenler bu yükümlülüğü yerine getirerek hem çalışan haklarını korur hem de kendilerini ağır yaptırımlardan koruma altına almış olurlar. Bu nedenle iş kazası yaşandığında ilgili mercilere derhal bildirimde bulunmak büyük önem taşır.

İş Kazası Bildirimi