Yurt Dışı Sigortalılık Başlangıç Tarihi Türkiye’de Geçerli midir? | Bir Karar İncelemesi

Giriş

Yurt dışında çalışmış vatandaşların Türkiye’de emeklilik hakkı kazanabilmek için 3201 sayılı Kanun kapsamında hizmet borçlanması yapmaları mümkündür. Ancak en çok tartışılan konulardan biri şudur:

“Yurt dışında sigortaya başlanılan tarih, Türkiye’deki sigortalılık başlangıcı sayılır mı?”

Bu yazıda, Bursa 6. İş Mahkemesi’nin 30.04.2014 tarihli, 2013/303 Esas – 2014/217 Karar sayılı önemli içtihadı ışığında, KKTC’de sigorta başlangıcı olan bir kişinin bu tarihin Türkiye’de ilk sigortalılık tarihi olarak kabul edilmesini konu ediniyoruz.

⚖️ Dava Özeti: Yurt Dışı Başlangıcın Türkiye’de Tanınması Talebi

Davacı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde (KKTC) 20/12/1981 tarihinde sigortalı olarak çalışmaya başladığını, Türkiye’ye döndükten sonra çeşitli sicil numaralarıyla (Bağ-Kur ve 4A) çalışmalarda bulunduğunu, 3201 sayılı Kanun kapsamında yurt dışı borçlanması yaptığını ve borcunu ödediğini beyan etmiştir.

Bununla birlikte, KKTC ile Türkiye arasında imzalanan Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin 24/3. maddesine atıfla, sigortalılığın Türkiye’deki ilk işe giriş tarihi olarak KKTC başlangıcının kabul edilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.

️ SGK’nın Ret Gerekçesi

SGK ise savunmasında:

• 3201 sayılı Kanun’un 5. maddesi uyarınca, borçlanılan süre kadar geriye gidilerek Türkiye’de işe giriş tarihinin belirlenmesi gerektiğini,
• KKTC ile yapılmış sosyal güvenlik sözleşmesi olsa bile, 2008’de yapılan değişiklik ile yurt dışındaki sigortalılığın doğrudan başlangıç sayılmasının hukuken mümkün olmadığını savunmuştur.

Mahkeme Kararı: Uluslararası Anlaşma Anayasa Hükmündedir

Bursa 6. İş Mahkemesi, söz konusu sosyal güvenlik sözleşmesinin 24/3. maddesini esas alarak şu değerlendirmelerde bulunmuştur:

“Türkiye’de sigortaya tabi tutulmadan önce KKTC’de malullük, yaşlılık, ölüm sigortalarına tabi olan kişinin KKTC’de sigortaya ilk girdiği tarih, Türkiye’de sigortaya ilk giriş tarihi sayılır.”

Mahkeme, uluslararası anlaşmaların iç hukuka üstünlüğü ilkesi gereğince bu düzenlemenin uygulama önceliği taşıdığına hükmetmiş ve davacının Türkiye’deki sigorta başlangıç tarihinin 20/12/1981 olarak kabul edilmesine karar vermiştir.

Değerlendirme: Bu Kararın Önemi Ne?

Bu karar, özellikle şu hususları netleştirmektedir:

✅ KKTC’de ilk kez sigortalı olan bir kişi, Türkiye ile KKTC arasındaki Sosyal Güvenlik Sözleşmesi kapsamında bu tarihi Türkiye’deki işe giriş tarihi olarak tescil ettirebilir.
✅ SGK, 3201 sayılı Kanun’daki iç mevzuata dayansa da, Anayasa’nın 90. maddesi uyarınca uluslararası anlaşmalarla çelişen yasa hükümlerine öncelik tanınır.
✅ Bu kapsamda, SGK’nın ret işlemleri yargı yoluyla iptal ettirilebilir.

Hukuki Tavsiye: Yurt Dışı Borçlanması Yapanlar Ne Yapmalı?

Yurt dışında uzun süre çalışıp Türkiye’de emekli olmak isteyen vatandaşlar:

• Yurt dışında sigorta başlangıçlarını belgeleyerek yurt dışı borçlanması yapmalı, 
• KKTC gibi sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış bir ülkede çalışmışlarsa, doğrudan bu tarihi işe giriş tarihi olarak tanıma talebinde bulunmalıdır,
• SGK ret cevabı verir ise, iş mahkemesinde tespit davası açmalıdır.

Karar Künyesi

• Mahkeme: Bursa 6. İş Mahkemesi
• Esas No: 2013/303
• Karar No: 2014/217
• Karar Tarihi: 30/04/2014
• Davacı Vekili: Av. Hüseyin Demirbaş
• Sonuç: 20/12/1981 tarihinin Türkiye’deki sigortalılık başlangıcı olarak kabulüne karar verilmiştir.

Sonuç

Yurt dışında çalışmaya başlayan bir kişinin sigortalılık başlangıç tarihi, sosyal güvenlik sözleşmesine dayalı olarak Türkiye’de de başlangıç tarihi olarak tescil ettirilebilir. SGK’nın ret işlemleri yargı kararı ile ortadan kaldırılabilir.

‍⚖️ Mahkeme kararları, anayasada yer alan uluslararası sözleşmelere ilişkin düzenlemeye dayanarak kişilerin mağduriyetlerini gidermeye devam etmektedir. Bu konuda benzer durumda olan herkesin hukuki destek alarak dava açması mümkündür.

Kararın Tam Metni: Yurt Dışı Sigortalılık Başlangıç Tarihi 

TÜRK MİLLETİ ADINA

GEREKÇELİ KARAR

BURSA 6. İŞ MAHKEMESİ

ESAS NO: 2013/303 Esas

KARAR NO: 2014/217

HAKİM: …

KATİP: …

DAVACI : …

VEKİLİ: Av. HÜSEYİN DEMİRBAŞ – Demirtaşpaşa Mah. Ankara Yolu Cad. No:36 Tüze İş Merkezi Kat:10/34-35 Osmangazi/ BURSA

DAVALI : SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI -Fevzi Çakmak Cad No.45/2Osmangazi/ BURSA

VEKİLİ: … 

DAVA: Tespit (Sosyal Güvenlik Hukuku İle İlgili Tespit Davaları)

DAVA TARİHİ: 24/07/2013

KARAR TARİHİ: 30/04/2014

Mahkememizde görülmekte bulunan Tespit (Sosyal Güvenlik Hukuku İle İlgili Tespit Davaları) davasının yapılan açık yargılamasının sonunda,

GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: Davacı vekili mahkememize verdiği 24/07/2013 harç tarihli dava dilekçesi ile müvekkilinin 312228 KKTC sigorta sicil numarasıyla ilk defa 20/12/1981 tarihinde KKTC’de çalışmaya başladığını ve 28/02/1989 tarihine kadar çalıştığını, Türkiye’ye dönen müvekkilinin 08255409714 Bağ-Kur ve 1601201111232 sigorta sicil numarasıyla çalışmalarının olduğunu, 25/04/2013 tarihinde KKTC’deki çalışmalarını 3201 sayılı yasa kapsamında borçlanmak için davalı kuruma başvuruda bulunduğunu ve 27/06/2013 tarihinde borçlanma bedelini ödediğini, müvekkilinin Kıbrıs Sosyal Güvenlik Kurumuna tabi ilk çalışmaya başladığı tarihin Türkiye’de işe giriş tarihi olarak kabul edilmesi için davalı kuruma başvuruda bulunduğunu, Kurumun 27/06/2013 tarihinde bu talebi reddettiğini, 3201 Sayılı yasanın 5. Maddesine göre işe giriş tarihini Türkiye’de çalışmaya başladığı tarihten borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülerek bulunan günü kabul ettiğini, KKTC ile Türkiye Cumhuriyeti arasında imzalanmış Sosyal Güvenlik Anlaşmasının 24/3 maddesi gereğince, müvekkilinin KKTC’de sigortaya ilk girdiği tarihin Türkiye’de sigortaya giriş tarihi olarak kabul edilmesi gerektiğini, uluslararası sözleşmenin anayasa hükmü gereği uygulama önceliği olduğunu, Yüksek Mahkeme kararlarının da bu yönde olduğunu beyanla, müvekkilinin sigortalılık başlangıç tarihinin 20/12/1981 olarak karar verilmesini talep etmiştir. Davalı Kurum adına usulüne uygun dava dilekçesi tebliğ edilmiş olup davalı vekili cevap ve beyanlarında; 1601201111232 sigorta sicil numaralı davacının 25/04/2013 tarihinde 3201 sayılı yasaya göre borçlanma başvurusunda bulunduğunu, davacının 04/11/1986-03/12/1986 tarihleri arasında 30 gün karşılığı 313,15 ¨ borçlanma bedelini 27/06/2013 tarihinde ödediğini, Türkiye ile KKTC arasındaki Sosyal Güvenlik Sözleşmesine göre KKTC’de çalışmaya başladığı tarihin Türkiye’de ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilmesinin mümkün olmadığını, 3201 Sayılı Yasanın 5. Maddesine göre borçlanma süresi kadar sigortalılık başlangıç tarihinin geriye götürülmesi gerektiğini, davacının ilk sigortalılık tarihinin 10/08/1994 olduğunu, borçlanılan gün sayısı olan 30 gün geriye götürüldüğünde davacının ilk sigortalılık başlangıç tarihinin 10/07/1994 olduğunu, 3201 sayılı yasanın 5. Maddesine 08/05/2008 tarih, 26870 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 17/04/2008 tarihli Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 79. Maddesi ile eklenen son fıkra gereğince Sosyal Güvenlik Sözleşmesi yapılmış ülkelerdeki hizmetlerini, bu kanunagöre borçlananların, sözleşme yapılan ülkede ilk defa çalışma başladıkları tarihin ilk işe giriş tarihi olarak dikkate alınmayacağının hüküm altına alınmış olduğunu beyanla, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir. Taraf vekilleri delillerini dosyaya sunmuş, davacıya ait hizmet dökümü, işyeri tescil bilgileri, Yargıtay Genel Kurul kararı, yurtdışı hizmet borçlanma talep dilekçesi celp ve ibraz olunmuştur. Davalı kurum işleminde hukuka aykırılık bulunup bulunmadığının tespiti açısından dosya bilirkişi Av. İsmail Kahraman’a usulen tevdii olunmuş, dosyaya sunulan 13/02/2014 tarihli bilirkiş raporunun dosya kapsamına uygun olduğu kanaatine varılmıştır. Dava dilekçesi içeriği, davacı vekili ve davalı vekilinin beyanları, celp ve ibraz olunan belgeler, 13/02/2014 tarihli bilirkişi Av. İsmail Kahraman’ın raporu ve tüm dosya kapsamı hep birlikte değerlendirildiğinde; Davacı vekili, müvekkilinin KKTC’de sigortaya ilk girdiği tarihin Türkiye’de sigortaya giriş tarihi olarak kabul edilmesi gerektiğini, uluslararası sözleşmenin anayasa hükmü gereği uygulama önceliği olduğunu, Yüksek Mahkeme kararlarının da bu yönde olduğunu beyanla, müvekkilinin sigortalılık başlangıç tarihinin 20/12/1981 olarak karar verilmesini talep etmiştir. KKTC ile Türkiye arasında 09/03/1987 tarihinde imzalanmış ve 01/12/1988 tarihinde yürürlüğe girmiş Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin 24. Maddesinin 3. Bendindeki ‘Türkiye’de sigortaya tabi tutulmadan önce Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde Malulllük, Yaşlılık, Ölüm Sigortalarına tabi tutulmuş bir kimse için, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde sigortaya ilk girdiği tarih, Türkiye’de sigortaya ilk giriş tarihi sayılır.’ hükmü gereğince, davacının KKTC’de çalışmaya başladığı tarihin, Türkiye’de de ilk sigortalılık tescil tarihi olarak kabul edilmesi gerektiği, buna göre 1601201111232 sigorta sicil numarada kayıtlı davacının, yurtdışında çalışmaya başladığı 20/12/1981 tarihinin Türkiye’de ilk sigortalılık tescil tarihi olarak kabul edilmesi gerektiğinin tespitine karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.

HÜKÜM: Yukarıda açıklanan nedenlerle; Davanın KABULÜ İLE, 1601201111232 sigorta sicil numarada kayıtlı davacının Yurtdışında çalışmaya başladığı 20/12/1981 tarihinin Türkiye de ilk sigortalılık tescil tarihi olarak kabul edilmesi gerektiğinin TESPİTİNE, Davalı kurum harçtan muaf olduğundan davacı tarafından yatırılan 24,30 ¨ peşin harcın karar kesinleştiğinde ve talep halinde davacıya iadesine, Karar tarihi itibari ile yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince 1.500,00 ¨ ücreti vekaletin davalıdan alınarak, davacıya ödenmesine, Davacı tarafından yapılan257,80 ¨ yargılama giderinin davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesine, Davacı ve davalı tarafından yargılamanın başında mahkeme veznesine depo edilen ve kullanılmayan bakiye gider avansının karar kesinleştiğinde ve talep halinde taraflara iadesine, Dair, davacı ve davalı vekillerinin yüzlerine karşı8 gün içerisinde temyizi kabil olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 30/04/2014

Yurt Dışı Sigortalılık Başlangıç Tarihi